Zniesienie lordozy lędźwiowej, hiperkifoza kręgosłupa u dzieci

W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– Zniesienia lordozy lędźwiowej

– Różnych objawów i lokalizacji objawów,

– Przyczyn tego problemu

– Rehabilitacji i ćwiczeń

– Rokowań i wskazówek niezbędnych do poprawy sprawności Twojego dziecka

Zniesienie lordozy lędźwiowej u dzieci należy do jednej z wielu wad postawy. Wada polega na zmniejszeniu lub całkowitym zniesieniu naturalnej krzywizny kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Lordoza lędźwiowa to naturalne łukowate wygięcie kręgosłupa w kierunku przednim. Zniesienie lordozy lędźwiowej może się wiązać w przyszłości z wieloma negatywnymi konsekwencjami.

Trochę o anatomii w przypadku zniesienia lordozy lędźwiowej (hiperkifoza kręgosłupa)

Kręgosłup człowieka jest zbudowany z 33 kości (kręgów) nałożonych na siebie, tworzących rusztowanie dla całego tułowia. Kręgosłup jest podzielony na odcinki (szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i ogonowy), składa się z 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych (zrośniętych w kość krzyżową) oraz 4-5 kręgów guzicznych. Między trzonami kręgów znajdują się krążki międzykręgowe, umożliwiające ruch oraz amortyzację kręgosłupa.

Gdy spojrzymy na kręgosłup od strony bocznej zauważymy cztery wygięcia o łukowatym kształcie. Są to fizjologiczne krzywizny kręgosłupa. Krzywizny wygięte ku tyłowi to kifozy (piersiowa i krzyżowa). Lordozy to krzywizny wygięte w kierunku przednim (szyjna i lędźwiowa). Pozwalają one na przyjmowanie znacznych obciążeń i amortyzację wszelkich wstrząsów.

Za utrzymanie kręgosłupa w pozycji pionowej oraz ruchy w różnych płaszczyznach odpowiadają mięśnie kręgosłupa. Część mięśni, leży powierzchownie i obejmuje znaczną część kręgosłupa, ich napięcie możemy wyczuć pod palcami. Druga grupa mięśni to, mięśnie krótkie, ułożone głęboko, łączące ze sobą tylko najbliższe kręgi.

Za ochronę stawów kręgosłupa przed nadmiernym obciążeniem odpowiadają mięśnie stabilizujące. Należą do nich: głęboko położony mięsień poprzeczny (jest dla odcinka lędźwiowo-krzyżowego pasem stabilizującym tułów), mięsień wielodzielny oraz mięśnie dna miednicy.

Kształt kręgosłupa zmienia się wraz z wiekiem, wraz z aktywnością dziecka, przeciwko sile grawitacji, zaczynają wykształcać się wszystkie krzywizny. Niestety również złe nawyki mogą wpływać na niekorzystne zmiany prawidłowego kształtu kręgosłupa.

W wieku szkolnym warto zwracać szczególną uwagę na krzywizny kręgosłupa. Mamy wówczas do czynienia z dwoma tzw. okresami krytycznymi, które są niezmiernie ważne dla rozwoju dziecka. Pierwszym z nich jest czas, kiedy dziecko zaczyna naukę w szkole i zmienia diametralnie swój dotychczasowy styl życia, z aktywnego, swobodnego, na siedzący (często w źle dostosowanych warunkach). Drugim jest natomiast tzw. skok pokwitaniowy a więc okres, w którym rozwój gorsetu mięśniowego, może nie nadążać za szybkim wzrostem szkieletu.

W przypadku, gdy kręgosłup nie posiada naturalnych krzywizn, jego struktury ulegają znacznym przeciążeniom. Brak krzywizn skutkuje zmniejszoną wytrzymałością na obciążenia dnia codziennego. W przypadku zniesienia lordozy lędźwiowej o wiele szybciej będzie dochodziło do powstawania zmian zwyrodnieniowych kręgów oraz krążków międzykręgowych (dysków). Taka postawa powoduje w pozycji siedzącej ustawienie pleców w kształt litery C. Ma to oczywiście również przełożenie na niekorzystne ustawienie głowy.

Objawy hiperkifotyzacji pleców

W przypadku zniesienia lordozy lędźwiowej u dzieci w pozycji siedzącej dziecko jest mocno zgarbione. Plecy są okrągłe na całej długości. Kręgi w odcinku lędźwiowym mogą być dość łatwo wyczuwalne przez skórę. Dodatkowo skóra w tym odcinku może być zrogowaciała od kontaktu wyrostków kolczystych (tylna część kręgu) z oparciem krzesła.

W przypadku zniesienia lordozy lędźwiowej większość dzieci ma w pozycji siedzącej dodatkowo opuszczone barki (protrkacja barków) oraz głowę (protrakcja głowy).

Lordoza lędźwiowa w przypadku dziecka z prawidłową postawą jest szczególnie widoczna w pozycji stojącej, jednak w przypadku zaburzeń posturalnych również w tej pozycji następuje zniesienie lordozy lędźwiowej co świadczy o utrwaleniu wady – kręgosłup dostosował się do nowego schematu ciała!

Do dodatkowych objawów można zaliczyć ograniczenie ruchomości (szczególnie w kierunku wyprostu). Dziecko może uskarżać się także na zmęczenie lub ból pleców podczas aktywności ruchowej jak i w spoczynku.

W przypadku braku korekcji w dorosłym życiu może się pojawić wiele negatywnych konsekwencji. Możemy do nich zaliczyć zmiany zwyrodnieniowe stawów międzykręgowych oraz krążków międzykręgowych (dysków).



Fot. Zniesienie lordozy lędźwiowej w pozycji siedzącej (hiperkifoza), plecy ustawione w charakterystyczną literę C.

Przyczyny zniesienia lordozy lędźwiowej u dzieci

Główną przyczyną zniesienia lordozy w odcinku lędźwiowym u dzieci są nieprawidłowe nawyki postawy. W wieku przedszkolnym do powstania problemu może się przyczynić długotrwałe przebywanie w pozycjach niskich podczas zajęć (siad z wyprostowanymi nogami i siad skrzyżny), szczególnie jeśli dziecko często pochyla się do podłogi.

Do powstania wady dochodzi jednak głównie w wieku szkolnym, który charakteryzuje się przebywaniem przez długi czas w pozycji siedzącej. Niestety wiele dzieci ma nawyk pochylania tułowia do przodu (zwieszenia się i garbienia). Sprzyja temu korzystanie z tableta i smartphone-a. Jeśli dziecko nie jest korygowane przez rodziców oraz nauczycieli to o wiele łatwiej o rozwój zniekształcenia.

Kolejnym niekorzystnym czynnikiem może być niska aktywność ruchowa dziecka. Dzięki dużej aktywności ruchowej dzieci wzmacniają swoją siłę i stabilność mięśniową co zmniejsza ryzyko powstania wad postawy i wspomaga prawidłowy rozwój układu ruchu. Niestety w przypadku wielu dzieci wolny czas jest poświęcony na siedzenie przed telewizorem lub komputerem.

Znacznie łatwiej o zniesienie lordozy lędźwiowej w przypadku hipermobilności stawowej (zaburzenie budowy tkanki łącznej), w przypadku której ruchomość stawowa jest zwiększona. W przypadku nieprawidłowych nawyków postawy połączonej z hipermobilnością o wiele łatwiej o zmianę prawidłowego kształtu lordozy lędźwiowej.

Diagnostyka kręgosłupa

Podczas wizyty diagnostycznej u lekarza lub fizjoterapeuty należy przygotować się na pytania o rozwój dziecka, wcześniejsze problemy zdrowotne, urazy, a także problemy żywieniowe. W badaniu ocenie podlegała będzie cała sylwetka dziecka ze szczególnym uwzględnieniem ustawienia kręgosłupa, głowy, barków, łopatek, klatki piersiowej oraz miednicy. Badający oceni ustawienie kręgosłupa w spoczynku oraz podczas wykonywania prostych czynności. Fizjoterapeuta dzięki przeprowadzeniu szczegółowych testów sprawdzi, jaka jest ruchomość kręgosłupa, a przy użyciu pionu lub Plurimetru oceni wielkości krzywizn poszczególnych odcinków kręgosłupa.

W celu poszerzenia diagnostyki konieczna może się okazać konsultacja z dodatkowym specjalistą lub wykonanie zdjęcia Rtg.

Leczenie nieprawidłowej postawy

Strategia leczenia powinna się rozpocząć od poprawy ruchomości kręgosłupa. W przypadku zniesienia lordozy lędźwiowej będą to głównie ćwiczenia poprawiające wyprost kręgosłupa lędźwiowego, terapia manualna oraz masaż mięśniowo-powięziowy. Ćwiczenia muszą być nadzorowane przez fizjoterapeutę bo często układ ruchu dziecka będzie szukał łatwiejszej drogi wykonania zadania (ruch w innym segmencie niż jest to wymagane).

Kolejnym etapem będzie nauka przyjmowania i utrzymania prawidłowej postawy. W zakres ćwiczeń wchodzi także korekcja ustawienia barków, łopatek, głowy oraz miednicy, a więc fizjoterapeuta pracuje wraz z dzieckiem nad ustawieniem całego ciała. Jest to niezbędne, gdyż nieprawidłowe ustawienie jednej części ciała wpływa niekorzystnie na ustawienie pozostałych. Dziecko poznaje wówczas różnice pomiędzy ustawieniem nieprawidłowym, a pozycją skorygowaną. Monitorowanie korekcji może się odbywać za pomocą lustra lub kamery, ponieważ to zdecydowanie przyspiesza uzyskanie wyczekiwanych efektów terapii. Następnie pacjent uczy się czuć własne ciało  bez korzystania z dodatkowych pomocy.  Najważniejsze by pacjent potrafił przenieść prawidłowe nawyki do życia codziennego!

Ważna jest również praca nad stabilizacją tułowia oraz obręczy barkowej. Pozwoli to na prawidłowe wykonywanie ćwiczeń i zminimalizowanie przeciążeń dnia codziennego. Prawidłowa stabilizacja jest niezmiernie istotna  dla uzyskania efektów długoterminowych.

Podczas terapii wykorzystuję się również naukę prawidłowego oddychania, co znacznie poprawia ruchomość klatki piersiowej oraz wpływa na poprawę wydolności dziecka. Dodatkowo w miejscach dużych przeciążeń mięśniowych i dolegliwości bólowych korzystne jest wykonywanie masażu mięśniowo-powięziowego w celu przyspieszenia procesu regeneracji, poprawy krążenia oraz mobilności. Przyczyni się to do  przełamanie zrostów w obrębie mięśni i powięzi.

W przypadku każdej wady postawy ważne jest wprowadzenie u dziecka regularnej aktywności fizycznej. Współpraca z fizjoterapeutą ma na celu konsultację w sprawie wybrania najkorzystniejszych form ruchu. Fizjoterapeuta ponadto powinien uświadomić jakich zajęć ruchowych należy unikać.



Fot. Pozycja siedząca skorygowana za pomocą podkładki lędźwiowej

Fizykoterapia

W razie wystąpienia objawów bólowych pomocne mogą się okazać zabiegi fizykalne. Są to między innymi zabiegi z zakresu: ciepłolecznictwa (ciepłe okłady) oraz elektroterapii (prądy przeciwbólowe).

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

Nie trać czasu kliknij w link i przejdź od razu do Sklepu

W przypadku ćwiczeń w domu z dzieckiem bardzo przydatne może być kilka rzeczy:

– Do ćwiczeń wzmacniających przydatne mogą być lżejsze hantle i taśmy do ćwiczeń. 

– W przypadku kiedy nieprawidłowa postawa utrwaliła się już, bardzo przydatna jest poduszka ortopedyczna dla dzieci, która poprawi pozycję głowy podczas spania oraz ograniczy dalszy postęp problemu.

– Dla poprawy pozycji siedzącej niezbędna jest poduszka lędźwiowa, warto również przeplatać siedzenie na krześle, pozycją dynamiczną siedzącą czyli kładzenie na krześle poduszki sensorycznej. 

– Warto również kilka razy w tygodniu zakładać dziecku korektor postawy (pajączek) by przynajmniej przez pewien czas układ nerwowy dziecka dostawał informacje o skorygowanej postawie.

– Dla komfortu ćwiczeń zawsze warto pomyśleć o macie do ćwiczeń.

Rokowania w przypadku zniesienia lordozy (całkowitej kifotyzacji kręgosłupa)

W przypadku zniesienia lordozy lędźwiowej u dzieci efekty są uzależnione od czasu trwania problemu. Jeśli problem trwa latami i układ ruchu „dostosował się” do nieprawidłowej postawy o efekty może być znacznie trudniej. Jeśli problem nie jest przewlekły to fizjoterapia daje bardzo dobre rezultaty. Współpraca z zaufanym fizjoterapeutą, skrupulatne wykonywanie ćwiczeń zaleconych w domu oraz zmiana dotychczasowych nawyków są niezbędne do poprawy.


Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Twojego dziecka, umów się ze mną na Konsultację Online.


Zachęcam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko