Zapalenie kaletki maziowej łokcia (wyrostka łokciowego) – objawy, leczenie, rehabilitacja

W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– Zapalenia kaletki maziowej łokcia

– Objawów i przyczyn tego problemu

– Różnych strategii leczenia

– Rokowań i wskazówek niezbędnych do powrotu do aktywności :)

Zapalenie kaletki łokicowej (wyrostka łokciowego) jest dość powszechnie występującą dolegliwością okolicy łokcia. Ponad 65% zapaleń kaletki ma charakter niebakteryjny (aseptyczny), pozostałe 35% to zapalenia bakteryjne (septyczne). Zapalenia kaletki o podłożu bakteryjnym występują częściej u mężczyzn i są wynikiem urazu okolicy łokcia. Charakterystycznym objawem jest duży obrzęk na tylnej stronie stawu łokciowego.

Trochę o anatomii w przypadku zapalenia kaletki maziowej łokcia

Staw łokciowy to jeden z najbardziej złożonych kompleksów stawowych w obrębie całego układu ruchu. Staw łokciowy to tak naprawdę trzy różne stawy objęte jedną wspólną torebką stawową. Staw łokciowy tworzą: staw ramienno-łokciowy, staw ramienno-promieniowy oraz staw promieniowo-łokciowy bliższy. Więzadła wzmacniają staw zarówno od strony promieniowej jak i łokciowej. Unerwienie stawu pochodzi od kilku nerwów przechodzących w tej okolicy (nerw pośrodkowy, nerw mięśniowo-skórny, nerw łokciowy, nerw promieniowy).

Funkcją główną stawu łokciowego jest zgięcie i wyprost. Poza tym staw promieniowo-łokciowy bliższy wraz ze stawem promieniowo-łokciowym dalszym odpowiada za ruchy odwracania i nawracania przedramienia. Za ruchy zgięcia i wyprostu w stawie łokciowym odpowiadają mięśnie leżące w obrębie ramienia z dwoma mięśniami głównymi: mięsień dwugłowy ramienia (biceps) odpowiedzialny za zginanie oraz mięsień trójgłowy ramienia (triceps) odpowiedzialny za prostowanie. Za ruchy odwracania i nawracania przedramienia odpowiedzialne są mięśnie leżące zarówno w obrębie przedramienia i ramienia.

Kaletka wyrostka łokciowego to cienka, płaska struktura położona powierzchownie na tylnej stronie stawu łokciowego. Kaletka jest położona między wyrostkiem łokciowym a ścięgnami mięśni prostowników łokcia. Kaletka wytwarza maź, która nawilża staw oraz ułatwia przemieszczanie się mięśni, nerwów oraz naczyń krwionośnych względem siebie. Zadaniem kaletki jest również amortyzacja wstrząsów oraz ochrona stawu przed urazami. Palpacyjnie (dotykowo) kaletka nie jest wyczuwalna, dopiero, gdy dojdzie do stanu zapalnego powstaje obrzęk, który znacznie powiększa kaletkę i obrys stawu łokciowego. Powierzchowne umiejscowienie kaletki sprawia, że jest ona podatna na urazy i przeciążenia, które w konsekwencji prowadzą do stanu zapalnego.

Istnieją dwa rodzaje zapalenia kaletki wyrostka łokciowego:

Zapalenie septyczne:  jest wywołane poprzez drobnoustroje (bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty). Zapalenie jest wywołane drogą krwi lub przez bezpośredni uraz (zranienie, wstrzyknięcie)

Zapalenie aseptyczne: jest wywołane poprzez uraz bezpośredni, uderzenia łokcia o podłoże lub przedmiot).

Objawy zapalenia kaletki łokcia

W przypadku zapalenia kaletki łokciowej występują wszystkie objawy stanu zapalnego tj.: obrzęk stawu, ból, zaczerwienienie, zwiększona temperatura stawu. U części pacjentów z rejonu łokcia może sączyć się płyn. Obrzęk oraz ból zlokalizowane są na tylnej powierzchni łokcia, choć ból może również opasywać staw. Czasem obrzęk jest na tyle duży, że ogranicza ruchomość stawu łokciowego. W takim przypadku może dojść do ograniczenia zgięcia i wyprostu jak również ruchów skrętnych przedramienia (odwracanie i nawracanie). W przypadku zapalenia bakteryjnego ból może być stały, może pojawić się również gorączka.

Do nasilenia objawów może dojść pod wpływem zwiększonej aktywności kończyną górną lub pod wpływem przypadkowego uderzenia łokciem o jakiś przedmiot. Bardzo często nawet delikatny kontakt kaletki z ubraniem będzie powodował podrażnienie i ból.




Fot. 1 Znaczne zapalenie kaletki

Przyczyny i czynniki ryzyka stanu zapalnego kaletki maziowej łokcia

Istnieje kilka możliwych przyczyn stanu zapalnego kaletki maziowej łokcia. Najbardziej powszechną przyczyną jest uraz w wyniku bezpośredniego uderzenia łokcia o podłoże (zapalenie aseptyczne). Tego typu wypadek może wydarzyć się zarówno w domu jak i w pracy. Jednakże najczęściej dochodzi do niego podczas uprawiania sportu, szczególnie w sportach kontaktowych oraz sportach ekstremalnych.

W przypadku zapaleń septycznych istnieje bardzo wiele czynników, które mogą wywołać zapalenie kaletki. Mogą to być wszelkie lokalne infekcje oraz choroby układowe objawiające się stanem zapalnym np. Rzs (Reumatoidalne zapalenie stawów) lub Łuszczycowe zapalenie stawów. Ponadto do zapalenia może dojść przy niewielkich skaleczeniach łokcia, zakażonych drobnoustrojami.

Do powstania stanu zapalnego kaletki może dojść także w wyniku przewlekłych przeciążeń mięśniowo-powięziowych w okolicy tylnego przedziału łokcia oraz powtarzających się mikrourazów. Obydwa te czynniki powodują powolne zwiększanie się objętości kaletki. Do powstania stanu zapalnego kaletki może prowadzić również praca lub nauka z długotrwałym opieraniem się na łokciach.

Diagnostyka zapalenia kaletki maziowej

Diagnostyka powinna rozpocząć się od dokładnego wywiadu. Lekarz lub fizjoterapeuta powinien zapytać o wszelkie urazy okolicy łokcia, choroby dodatkowe, wykonywany zawód, ilość obowiązków domowych oraz uprawiany sport. Kolejnym etapem jest badanie. Podczas badania  kluczowa jest palpacja okolicy kaletki, ocena ruchomości stawu łokciowego oraz ocena funkcji układu mięśniowego.

W celu potwierdzenia właściwej diagnozy istotna jest diagnostyka obrazowa. W przypadku zapalenia kaleki pomocne może być wykonanie badania USG. Ponadto bardzo istotne jest badanie krwi (ocena wskaźników stanu zapalnego) oraz posiew płynu z kaletki na zawartość drobnoustrojów.

Diagnostyka różnicowa

W celu skutecznego leczenia niezbędne jest wykluczenie innych  jednostek chorobowych mogących powodować podobne objawy bólowe. Możemy do nich zaliczyć m. in. : złamania lub pęknięcia jednej z kości tworzących staw łokciowy (kość promieniowa, kość łokciowa, kość ramienna) oraz wszelkie uszkodzenia mięśniowo ścięgniste w tylnym rejonie łokcia. Ponadto dla skuteczności leczenia konieczne jest określenie dokładnego czynnika wywołującego stan zapalny.

Leczenie zapalenia kaletki maziowej stawu łokciowego

Kiedy uda się określić dokładną przyczynę powstawania stanu zapalnego można przejść do rozpoczęcia leczenia.

W przypadku zapalenia septycznego (wywołanego przez drobnoustroje) należy wykonać punkcję kaletki oraz usunąć zgromadzony w niej płyn. Czasami zabieg punkcji trzeba powtarzać kilkukrotnie, gdyż produkcja płynu jest duża i obrzęk powraca. Razem z ewakuacją płynu lekarz powinien włączyć leczenie farmakologiczne poprzez antybiotykoterapię.

Przykład punkcji kaletki



W przypadku zapalenia aseptycznego (wywołanego przeciążeniem lub urazem bezpośrednim) należy wdrożyć farmakoterapię przeciwzapalną. Lekarz decyduje, która forma leku będzie dla pacjenta najbardziej odpowiednia tj. leki doustne, iniekcja, maść. Czasami konieczne może być wykonanie punkcji ściągającej płyn z kaletki. 

Oprócz powyżej opisanych działań w momencie łagodzenia stanu zapalnego można wdrożyć bardzo ostrożny proces rehabilitacji. Terapię warto rozpocząć od rozluźniania mięśniowo-powięziowego rejonu przedramienia i ramienia. Dodatkowo pomocne może być rozluźnienie odległych rejonów układu ruchu, które mogą w sposób pośredni przyczyniać się do powstania dolegliwości. Rozluźnienie tkanek miękkich przyspieszy proces regeneracji, poprawi krążenie oraz mobilność stawową. Dodatkowo zostaną usunięte zrosty i zwłóknienia w obrębie mięśni i powięzi.

W przypadku ograniczenia ruchomości oraz sztywności stawu łokciowego, konieczna może być poprawa zakresów ruchomości. Do tego celu wykorzystać można delikatne ćwiczenia jak i terapię manualną, która poprawi elastyczność torebek stawowych oraz tkanek okołostawowych. Bardzo istotna będzie również praca nad wyrównaniem dysbalansu mięśniowego (rozluźnienie i rozciągnięcie mięśni przeciążonych a wzmocnienie osłabionych). Należy jednak pamiętać, że ćwiczenia wzmacniające należy rozpocząć w momencie, w którym ustąpił stan zapalny i objawy bólowe.

Dla uzyskania efektów terapii bardzo ważna jest profilaktyka. Należy w każdych warunkach pamiętać o właściwych nawykach. Chodzi tu głównie o unikanie ruchów nasilających ból oraz pracy wymagającej siłowego angażowania bolesnego łokcia. Należy również pamiętać by nie podpierać się na łokciu i nie drażnić okolicy kaletki poprzez ciasny ubiór.

Fizykoterapia

W przypadku zapalenia aseptycznego zabiegi z fizykoterapii mogą być bardzo pomocne. Korzystne może być stosowanie: laseroterapii, jonoforezy przeciwzapalnej oraz krioterapii. Zabiegi te działają: przeciwbólowo i rozluźniająco oraz redukują stan zapalny.

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

W przypadku zapalenia kaletki wyrostka łokciowego bardzo pomocne mogą być wszelkie miękkie podkładki na biurko by zminimalizować przeciążenia w momencie opierania łokci. W przypadku osób pracujących fizycznie oraz sportowców korzystne mogą być wszelkie opaski lub ortezy W stanie silnego zaostrzenia bólu opaska lub stabilizator mogą spełniać funkcję ochronną przez, co zapobiegają dalszym przeciążeniom. Ortezy należy zakładać jedynie podczas wykonywania czynności obciążających staw łokciowy, np. podczas uprawiania sportu lub w trakcie pracy zawodowej. W każdym przypadku należy pamiętać, że długotrwałe stosowanie ortezy lub opaski wpływa na osłabienie siły mięśniowej. W przypadku zapalenia kaletki korzystne może być rozluźnianie mięśni wpływających na obecne przeciążenia. Do automasażu pomocny jest wałek płaski lub z kolcami do rozluźniania mięśni ramienia i przedramienia. W momentach nasilenia dolegliwości bardzo przydatne są Cold packi do chłodzenia miejsca bólu.

Leczenie operacyjne zapalenia kaletki łokcia

W przypadku kiedy leczenie zachowawcze (farmakoterapia i rehabilitacja) nie przynosi oczekiwanych rezultatów lub gdy zapalenie kaletki jest nawracające, lekarz może zadecydować o konieczności całkowitego usunięcia kaletki. 

Rokowania w przypadku zapalenia kaletki maziowej łokcia

W przypadku zapalenia kaletki maziowej łokcia w większości przypadków rokowania są dobre. Dla uzyskania dobrych efektów leczenia bardzo ważne jest określenie właściwej przyczyny problemu. W trakcie leczenia bardzo ważna jest profilaktyka: stosowanie miękkich nakładek na biurko w pracy, unikanie długotrwałego podpierania się łokciach, nie przeciążanie ramion, a w przypadku osób pracujących fizycznie oraz sportowców noszenie przez pewien czas ochraniacza na staw łokciowy. Kluczowym czynnikiem sukcesu leczenia jest zawsze określenie dokładnego czynnika problemu. To o czym warto pamiętać, to fakt, że leczenie tego problemu często wymaga przynajmniej kilku tygodni leczenia.

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online

Podobał Ci się artykuł? Oceń go i zostaw komentarz, to pomoże znaleźć go innym!
Przemek Jureczko

Fotografie

1. Autorstwa en:User:NJC123 – en:Image:Bursitis_Elbow_WC.JPG, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2814450