W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– Bólu przedniej części kolana związanego z dysfunkcją rzepki

– Objawów i przyczyn tego problemu

– Różnych strategii leczenia

– Rokowań i wskazówek niezbędnych do powrotu do aktywności :)

Na samym początku wyjaśnię dokładny tytuł i zawartość tego artykułu. Istnieje wiele różnych dysfunkcji stawu rzepkowo-udowego (rzepki). W tym artykule chce się jednak skoncentrować na zaburzeniach pracy rzepki, które nie są na zaawansowanym etapie, a więc jeszcze nie powodują znacznych uszkodzeń chrząstki i innych elementów stawu. Zaawansowane problemy stawu rzepkowo-udowego, które często są nazywane chondromalacją rzepki są tak naprawdę etapem zmian zwyrodnieniowych, o których pisze w innym artykule, do którego zostawiam Ci link.

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego

Jeśli wiesz już czego może dotyczyć ten artykuł to zaczniemy od niewielkiej dawki anatomii i tego co dzieje się wokół Twojej rzepki, a co może przełożyć się na ból :(

Trochę o anatomii i uszkodzeniach okolicy rzepki

Staw kolanowy jest największym stawem w obrębie układu ruchu, drugi pod względem obciążania (pierwszy jest staw skokowy). W obrębie stawu kolanowego możemy rozróżnić dwa stawy: staw piszczelowo-udowy oraz staw rzepkowo-udowy. Z racji swoich rozmiarów i dużych sił do prawidłowego funkcjonowania niezbędne są liczne stabilizatory bierne i czynne. Do stabilizatorów biernych zaliczamy więzadła poboczne, więzadła krzyżowe, łąkotki i torebki stawowe, pasmo biodrowo-piszczelowe oraz układ powięziowy. Natomiast głównymi czynnymi stabilizatorami będą mięśnie: czworogłowy, grupa kulszowo-goleniowa, grupa mięśni przywodzicieli, mięsień brzuchaty łydki oraz mięsień podkolanowy.

W przypadku bólu zlokalizowanego w przednim przedziale stawu kolanowego musimy przeanalizować budowę i funkcję stawu rzepkowo-udowego. Tworzą go powierzchnie stawowe rzepki oraz kości udowej, po których rzepka przemieszcza się ruchem ślizgowym. Już w tym momencie zaznaczę, że nie jest to ruch liniowy. Podczas ruchu zgięcia i wyprostu rzepka zmienia kierunek ślizgu. Tor rzepki ma kształt łagodnego łuku, gdzie wypukłość zwrócona w stronę przyśrodkową. Dzięki swojej ruchomości możliwe jest jej idealne dopasowanie do kształtu bruzdy międzykłykciowej kości udowej.

Fot. 1 Staw rzepkowo-udowy 

Te wszechstronne możliwości ruchowe wynikają z napięć mięśniowo-powięziowych. Główny wpływ na ustawienie rzepki ma tu mięsień czworogłowy, a szczególnie dwie jego głowy: przyśrodkowa i boczna, których balans ma tu decydujące znaczenie. Niestety zaburzenie balansu grup mięśniowych może wpływać na zmianę prawidłowego ustawienia rzepki, a w konsekwencji dolegliwości bólowe :(

Warto w tym miejscu bym zaznaczył, że staw rzepkowo-udowy jest poddany ogromnym obciążeniom, które podczas przysiadu stanowią 7-8 krotny ciężar naszego ciała!

Kiedy znamy już prawidłową funkcję stawu rzepkowo-udowego wyjaśnię Ci co się dzieje w Twoim kolanie kiedy cały ten system przestaje prawidłowo pracować. Problemem są tu tutaj głównie trzy sytuacje, które mają zbliżone konsekwencje:

1 Boczne przyparcie rzepki

To sytuacja, w której rzepka nie leży centralnie w stawie kolanowym, a przesuwa się w kierunku bocznym przypierając rzepkę do bocznego kłykcia kości udowej. Często przesunięciu w kierunku bocznym towarzyszy rotacja co razem zaburza prawidłowy tor przesunięcia podczas zgięcia i wyprostu kolana. Jeśli rzepka nie leży na swoim miejscu to podczas docisku (szczególnie powyżej 90 stopni zgięcia) kość udowa i rzepka nie pasują do siebie tak jak powinny. Jeśli ściskamy dwie niepasujące przedmioty możemy się łatwo domyślić, że to nie może się udać na dłuższa metę :(

W przypadku bocznego przyparcia rzepki w zaawansowanym etapie ciężko o prawidłową ruchomość rzepki. Wynika to z dużego napięcia troczków bocznych (struktur odpowiedzialnych za stabilizację rzepki), które posiadają liczne zrosty z tkankami przebiegającymi w bocznej części kolana, co wpływa na utrwalenie problemu i trudności leczenia.

Według badaczy zajmujących się problemem bocznego przyparcie rzepki w sytuacji kiedy rzepka przesuwa się w kierunku bocznym w dość szybkim czasie dochodzi do wyhamowania głównego stabilizatora rzepki czyli głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego (może to być zarówno przyczyna jak i skutek!). Osłabienie głowy przyśrodkowej znacznie ułatwia dalszy postęp problemu.

Fot. 2 Boczne przyparcie rzepki w obrazie RTG 

 

2 Zbyt wysokie ustawienie rzepki

 

Jest to sytuacja zbliżona do bocznego przyparcia rzepki, jednak w tym przypadku rzepka nie przesuwa się do boku, ale do góry. W tej sytuacji również rzepka nie leży we właściwym miejscu i nie ślizga się po swoim idealnym torze co powoduje niedopasowanie dwóch powierzchni stawowych, większe siły tarcia, a w konsekwencji „wycieranie” się chrząstki :(

* W wielu przypadkach boczne przyparcie rzepki oraz jej zbyt wysokie ustawienie są obecne w tym samym czasie

Fot. 3 Wysokie ustawienie rzepki

 

3 Globalny ucisk rzepki

 

Jest to jeszcze jeden możliwy mechanizm wywołujący ból stawu rzepkowo-udowego. Ten przypadek najczęściej dotyczy osób o niskiej aktywności fizycznej, u których rzepka ma ograniczony ślizg w każdym kierunku. Jest to wywołane brakiem naturalnej aktywności ruchowej i ograniczeniem (zrostami) struktur wpływających na kontrole ślizgu rzepki.

Jeśli u takiej osoby dojdzie do spontanicznej aktywności ruchowej to łatwo wtedy o konflikt ograniczonej rzepki z lokalnymi tkankami miękkimi oraz kością udową.

Konsekwencje nieprawidłowego ustawienia rzepki

 

W przypadku zaburzeń biomechaniki rzepki możemy mówić o kilku znaczących konsekwencjach:

1 Niewłaściwy tor pracy rzepki rzutuje na możliwości działania mięśnia czworogłowego, który jest głównym stabilizatorem stawu kolanowego. Dzięki rzepce mięsień czworogłowy posiada większe możliwości, dlatego każde jej zaburzenie będzie miało niekorzystny wpływ na działanie tego kluczowego mięśnia

2 Drugą konsekwencją zaburzeń toru rzepki jest wpływ tej sytuacji na sąsiednie struktury kolana. Staw kolanowy to system naczyń połączonych. Konflikt rzepki z sąsiednimi tkankami może wywoływać dodatkowe przeciążenia i dolegliwości bólowe, które mogą być zlokalizowane po bocznej i przyśrodkowej części kolana.

3 Trzecia ale najważniejsza i najbardziej niekorzystną konsekwencją problemu są zmiany zwyrodnieniowe w stawie rzepkowo-udowym. Problem zmian zwyrodnieniowych nie pojawia się od razu, ale jeśli przeciążenia trwają miesiącami lub latami, powolny proces uszkodzenia chrząstki jest nieunikniony :( Chrząstka rzepki ma duża grubość jednak nawet to nie pomoże kiedy rzepka ślizga się po powierzchni nie dostosowanej do niej samej! Powoduje to powolne ścieranie się chrząstki, powstawanie wyrośli kostnych wokół stawu (osteofitów) i drażnienia błony maziowej i okolicznych tkanek fragmentami uszkodzonej chrząstki. Wszystko to razem powoduje powtarzające się stany zapalne, obrzęk stawu i stopniowe dolegliwości bólowe. O tym wszystkim dowiesz się więcej z mojego artykułu o zwyrodnieniach w stawie rzepkowo-udowym (link poniżej).

Już na tym etapie powinieneś wiedzieć, że nie warto lekceważyć bólu wokół rzepki, bo opóźnianie leczenia znacznie zwiększa ryzyko zmian zwyrodnieniowych!

Więcej o objawach: ból rzepki, ból kolana

Zaburzenia pracy stawu rzepkowo-udowego mają różne objawy. Pomimo, że rzepka jest niewielką kością to objawy mogą pojawić się w jej kilku rejonach.

1 Przyśrodkowa część kolana: w tej sytuacji ból może wynikać z powtarzającego się rozciągania troczka przyśrodkowego rzepki.

2 Boczna cześć kolana: wiąże się to z konfliktem rzepki z bocznym troczkiem rzepki oraz pozostałymi tkankami miękkimi przebiegającymi w tym rejonie.

* Zarówno w pierwszej jak i drugiej sytuacji ból pojawia się też często pod rzepką (jednak nie jest to łatwe do zdefiniowania dla wielu pacjentów).

3 Ból w stawie rzepkowo-udowym może się również pojawiać bezpośrednio pod rzepką i w jej górnej lub dolnej granicy (może się to wiązać ze zbyt wysokim ustawieniem rzepki lub podrażnieniem ciała tłuszczowego Hoffy znajdującego się pod rzepką).

* często ból z powyższych rejonów może promieniować na większą okolicę.

Fot. 4 Najczęstszy rejon bólu stawu rzepkowo-udowego

Ból wokół rzepki pojawia się w różnych okolicznościach. Postaram się go opisać analizując stopień podrażnienia stawu. W przypadku niezbyt nasilonych dolegliwości ból może się pojawić pod dłuższym bieganiu, robieniu przysiadów czy długim spacerze. W bardziej zaawansowanych przypadkach chodzenie po schodach, krótki spacer, oraz dłuższy siad ze zgiętymi kolanami mogą wywoływać ból. W stanie ostrym zwiększone zgięcie kolana lub wyprost mogą już wywołać ból!

Jeśli masz dolegliwości bólowe to musisz ograniczyć następujące aktywności, ponieważ mogą one przyczynić się do nasilenia dolegliwości:

– chodzenie po schodach

– kucanie i przysiady

– klękanie

– przednie uderzenia kolana

– bieganie

– siedzenie ze zgiętymi kolanami lub w przeproście

Fot.5  Zgięcie kolana i obciążenie mogą powodować większy ból

Strzelanie w stawie kolanowym

To co często jest charakterystyczne dla stawu rzepkowo-udowego to krepitacje (czyli strzelanie w stawie). Dźwięki stawowe zazwyczaj wiążą się z rozprężaniem gazów znajdujących się wewnątrz stawu, czasem mogą świadczyć o konflikcie tkankowym na drodze poruszania się rzepki. Jeśli dźwięki nie wiążą się z bólem nie powinny one mieć wpływu na uszkodzenia chrząstki.

Dźwięki stawowe w mojej opinii są w niewielkiej ilości przypadków wynikiem zaburzeń budowy anatomicznej stawu rzepkowo-udowego. W zdecydowanej jednak większości przypadków wynikają z zaburzeń balansu pracy mięśni i powięzi powodując niewielkie odchylenia prawidłowej pozycji statycznej rzepki i jej pracy w dynamice.

Przyczyny bólu z przodu kolana (rzepki, chondromolacji rzepki)

Przyczyny bocznego przyparcia rzepki

 

Temat przyczyn stawu rzepkowo-udowego to temat rzeka :) Postaram się wytłumaczyć Ci skąd ten problem mógł pojawić się u Ciebie!

1 Jedną z najczęstszych przyczyn powstania bocznego przyparcia rzepki są zaburzenia naturalnej osi ustawienia miednicy i stawu biodrowego. Analizując staw biodrowy mówimy tu często o obciążeniu kończyny dolnej w rotacji wewnętrznej. W przypadku analizy miednicy częściej problem może dotyczyć kobiet, które mają szerszą miednicę, co może sprzyjać koślawości kolan.

2 Kolejnym czynnikiem bocznego przyparcia rzepki może być koślawość kolan. W przypadku koślawości możemy mówić o problemie, który występuje w statyce i dynamice jak i tylko o tych przypadkach kiedy w statyce kolana mają prawidłową oś jednak podczas dynamiki dochodzi do koślawienia stawu. W mojej opinii to jeden z najczęstszych scenariuszy, który będzie spychał rzepkę dobocznie. Dynamiczna koślawość kolan pojawi się głównie podczas przysiadów, biegania czy lądowania po wyskoku.

Fot. 6 Przykład koślawości kolan

Mówiąc o koślawości wato bym wspomniał, że jest to często nawyk podczas codziennych aktywności takich jak: wstawanie z krzesła czy wchodzenie po schodach (kolana schodzą się do środka). Patrząc na setki powtórzeń w nieprawidłowym wzorcu bardzo łatwo u utrwalenie niekorzystnego ustawienia rzepki!

3 Następnym czynnikiem ryzyka bocznego przyparcia rzepki są zaburzenia ukształtowania stopy – koślawość. W przypadku koślawości stóp nasza kończyna dolna ma nieprawidłowe fundamenty co wpływa bezpośrednio na staw kolanowy i na asymetrie ustawienia rzepki.

Fot. 7 Przykład koślawości stóp

4 Do bocznego przyparcia rzepki przyczynia się często dysbalans mięśniowy (może to być zarówno przyczyna jak i efekt wtórny!). Uprawianie wielu dyscyplin sportowych skoncentrowane jest głównie na wyniki, a nie jakość zdrowia, to powoduje częsty brak dbania o balans różnych grup mięśniowych oraz profilaktykę. W tym przypadku może dość do kilku niekorzystnych sytuacji:

– dysbalans mięśniowy głów mięśnia czworogłowego gdzie głowa przyśrodkowa jest osłabiona, a głowa boczna jest w nadmiernym napięciu. Według badań do zaniku głowy przyśrodkowej może przyczynić się także obrzęk kolana!

– duża sztywność tylnej grupy mięśni uda (grupy kulszowo-goleniowej).

– duże napięcie pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS)

5 W przypadku bocznego przyparcia rzepki u moich pacjentów widzę jeszcze jedną sytuację. Jest nią asymetria ustawienia miednicy, która wpływa na funkcjonalną różnice długości kończyn. W tej sytuacji jedna z nóg przyjmuje znacznie większe obciążenie, co ma ma pośredni wpływ na oś obciążenia i ustawienie rzepki.

6 Powstanie bocznego przyparcia rzepki może być również związane z rożnymi powikłaniami po urazach. Często złamania, które nie pozwalają na prawidłowe odtworzenie struktury kości, brak rehabilitacji po urazie, czy brak stabilności kolana może powodować nieprawidłową oś obciążenia, a co za tym idzie rzepki.

Przyczyny wysokiego ustawienia rzepki

 

Za wysokie ustawienie rzepki odpowiedzialny jest głównie duże napięcie mięśnia czworogłowego uda i brak elastyczności tej grupy mięśniowej. Kiedy dużo trenujemy (bieganie, rower, piłka nożna) mięsień czworogłowy wykonuje stałą aktywność, to powoduje jego rozbudowę i skracanie włókien (dlatego tak ważne jest rozciąganie). Kiedy nie stosujesz profilaktyki przeciążeń (rozciąganie, rolowanie) to znacznie łatwiej o dużą sztywność mięśnia czworogłowego, a co za tym idzie niewielkie podciągania rzepki do góry.

Przyczyny ogólnego ograniczenia ruchomości rzepki

 

W przypadku ogólnego ograniczenia ślizgu rzepki główną przyczyną jest niewielka aktywność ruchowa i stacjonarny tryb życia. Czynniki te powodują liczne zrosty w obrębie troczków rzepki i więzadeł, co bezpośrednio wpływa na ślizg i swobodę ruchu rzepki w dynamice.

* Zarówno w przypadku bocznego przyparcia rzepki, wysokiego ustawienia rzepki oraz jej ogólnego ograniczenia ruchomości dodatkowym czynnikiem mogą być wszelkie anomalie budowy anatomicznej stawu jak i urazy z uderzeniem rzepki o przedmiot czy podłoże.

Diagnostyka przeciążeń i bólu z przodu kolana (rzepki)

Rozpoczęcie diagnostyki przez lekarza lub fizjoterapeutę powinno polegać na ocenie testów ruchomości stawu kolanowego, pozycji rzepki oraz jej przesuwalności w spoczynku i w trakcie ruchu. Kluczowa będzie umiejętność oceny rzepki w każdej z jej płaszczyzn!

Ponadto istotna będzie ocena siły i elastyczności mięśniowej oraz rejonu bólu. Niezbędne jest porównanie pracy rzepki po przeciwnej stronie. Przydatna będzie także ocena pozostałych stawów kończyny dolnej.

W postawieniu trafnej diagnozy pomocna może być diagnostyka obrazowa. Zdjęcie RTG wykonywane jest na kilka sposobów. W projekcji przednio-tylnej (AP), bocznej a także najczęściej stosowanej projekcji osiowej Merchanta, w której to zdjęcie wykonywane jest w pozycji zgięcia stawu kolanowego (45 stopni) od góry, widać wtedy dokładnie ustawienie rzepki względem kłykci kości udowej. W przypadkach wątpliwych lekarz może zalecić wykonanie TK (Tomografii komputerowej) lub MR (Rezonansu magnetycznego).

Co ciekawe diagnostyka obrazowa nie musi wykazać ewidentnych zmian strukturalnych, które mogłyby powodować zgłaszane dolegliwości (oprócz niewielkiego przesunięcia dobocznego rzepki). Brak większych uszkodzeń (chrząstki, kości, tkanek miękkich) w badaniach obrazowych wymaga dużego doświadczenia badacza, który dzięki informacjom tylko z wywiadu i oceny ustawienia rzepki będzie mógł wyciągnąć odpowiednie wnioski!

Diagnostyka różnicowa

W przednim przedziale stawu kolanowego jest wiele dysfunkcji, które wywołują podobne dolegliwości bólowe jak staw rzepkowo-udowy dlaczego podczas diagnostyki trzeba je wykluczyć! Do takich schorzeń możemy zaliczyć: zwyrodnienia w stawie udowo-piszczelowym, kolano skoczka (zapalenie więzadła rzepki), choroba Hoffy (zapalenie poduszki tłuszczowej), przeciążenie łąkotki bocznej lub przyśrodkowej, przeciążenie pasma biodrowo-piszczelowego lub stan zapalny kaletek maziowych leżących w przednim przedziale stawu kolanowego.

Leczenie bólu z przodu kolana (rzepki)

W przypadku problemu z bocznym przyparciem rzepki lub z jej wysokim ustawieniem zazwyczaj główną strategią jest leczenie zachowawcze czyli rehabilitacja. Leczenie operacyjne dotyczy tylko zaawansowanych przypadków, którym towarzyszą zmiany zwyrodnieniowe.

Rehabilitacja bocznego przyparcia rzepki

Nadrzędnym celem rehabilitacji w stanie ostrym (duże dolegliwości bólowe) jest wyciszenie bólu i ewentualnego obrzęku, który ogranicza możliwości ruchowe (rozciąganie, wzmacnianie, stabilizacja). Dopiero kiedy miną największe objawy bólowe można pod okiem fizjoterapeuty wprowadzać kolejne elementy terapii.

Celem leczenia w przypadku bocznego przyparcia rzepki będzie powrót prawidłowej biomechaniki w stawie rzepkowo-udowym. Terapia będzie składała się z kilku elementów zależnych od obecnych dolegliwości bólowych oraz ich przyczyn.

W celu zmniejszenia napięcia, sztywności oraz złagodzenia dolegliwości bólowych warto rozpocząć od rozluźnienia napięć mięśniowo-powięziowych po bocznej stronie uda i podudzia (szczególnie głowy bocznej mięśnia czworogłowego, pasma biodrowo piszczelowego, mięśni odwodzicieli biodra wpływających na napięcia pasma oraz grupy kulszowo-goleniowej). Rozluźnienie może być korzystne także w odległych rejonach kolana jeśli tam również leżą przyczyny problemu.

W przypadku uda i podudzia pomocne może być automasaż na rollerze lub specjalnej piłce. Dzięki rozluźnianiu dojdzie do przełamania zrostów, poprawy krążenia i elastyczności tkanek.

Aby zmniejszyć napięcie oraz uczucie sztywności w mięśniach zlokalizowanych
w obrębie uda oraz podudzia warto wykonywać rozciąganie. Jest to szczególnie ważne ponieważ pod wpływem aktywności dnia codziennego jak i sportu nasze mięśnie mają tendencje do skracania się. W przypadku dolegliwości ze stawu rzepkowo-udowego rozciąganie jest jednak odroczone w czasie do momentu ustąpienia dolegliwości stawu w zgięciu (pozycje rozciągania mięśnia czworogłowego wymagają zgięcia kolana). Ważna jest jednak poprawa elastyczności np. grupy kulszowo-goleniowej, mięśni łydki czy pasma biodrowo-piszczelowego.

Bardo istotna w procesie leczenia będzie terapia manualna, która przyczyni się do poprawy ruchomości rzepki. Za pomocą poszczególnych technik istnieje możliwość poprawy elastyczności torebki stawowej oraz pozostałych komponentów stawowych tak by skorygować pozycje rzepki w przestrzeni oraz przywrócić jej prawidłowy ślizg. Niestety terapia manualna może mieć spore ograniczenie przy wieloletnich problemach z bocznym przyparciem rzepki gdzie doszło do powstania licznych zrostów. Techniki mobilizacji rzepki można wykonywać samemu w domu (oczywiście po wcześniejszym dopracowaniu tych technik z fizjoterapeutą), co może przyspieszyć Twoje leczenie.

Wraz z rozpoczęciem terapii warto rozpocząć ćwiczenia stabilizacji stawu kolanowego. Ćwiczenia te będą polegały na nauce obciążania nogi w prawidłowej osi. Obciążanie wszystkich stawów w prawidłowej osi znacznie minimalizuje przeciążenia i chroni powierzchnie stawowe przed szybszym zużyciem. Prawidłowa oś pozwoli na zwiększenie szansy na powrót prawidłowego ślizgu rzepki. Niestety bez tej części terapii żaden masaż, taping czy inna technika leczenia nie pozwoli na powrót sprawności, ponieważ siły koślawiące staw kolanowy są tak duże, że Twoje tkanki czy taping nie poradzi sobie z nimi w dłuższej perspektywie czasu.

Fot. 8 Trening prawidłowego ustawienia osi kolana

Prawidłowa kontrola kolana wymaga czasu, ale to klucz do terapii. Jeśli dolegliwości bólowe będą się zmniejszać ćwiczenia stabilizacji będzie można rozpocząć na niestabilnym podłożu oraz w dynamice, tak by odwzorować sytuacje z Twojego życia codziennego lub treningu.

* W przypadku anomalii anatomicznych budowy miednicy lub stawu biodrowego uzyskanie prawidłowej osi obciążenia stawu kolanowego może być mocno utrudnione :(

Praca nad ustawieniem rzepki to także trening wzmacniający. Wzmocnienia wymaga głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego oraz mięśnie odpowiedzialne za rotację zewnętrzną w stawie biodrowym. Jest to konieczna strategia by zmniejszyć dysbalans mięśniowy i przywrócić prawidłową biomechanikę stawu rzepkowo-udowego.

W przypadku bocznego przyparcia rzepki warto poprawić także ruchomość stawową w obrębie wszystkich stawów kończyny dolnej ponieważ im większa sztywność stawowa tym większe ryzyko ewentualnych urazów i przeciążeń.

Rehabilitacja w przypadku zbyt wysokiego ustawienia rzepki

W przypadku zbyt wysokiego ustawienia rzepki głównym celem terapii będzie również powrót do prawidłowej biomechaniki w stawie rzepkowo-udowym.

W celu zmniejszenia napięcia, sztywności oraz złagodzenia dolegliwości bólowych warto rozpocząć od rozluźnienia napięć mięśniowo-powięziowych mięśnia czworogłowego uda oraz wszystkich tkanek, które współpracują lub graniczą z tym mięśniem (m. in. pasmo biodrowo-piszczelowe, grupa kulszowa goleniowa). W przypadku uda i podudzia pomocny może być automasaż na rollerze lub specjalnej piłce. Dzięki rozluźnianiu przez fizjoterapeutę lub za pomocą automasażu dojdzie do przełamania zrostów, poprawy krążenia i elastyczności tkanek.

Aby zmniejszyć napięcie oraz uczucie sztywności i skracania mięśnia czworogłowego uda warto wykonywać rozciąganie. Rozciąganie można wykonywać tylko jeśli zgięcia kolana nie wpływa na wzrost dolegliwości bólowych. Warto również dodatkowo wprowadzić rozciąganie grupy kulszowo-goleniowej, mięśni łydki czy pasma biodrowo-piszczelowego.

Oprócz pracy na mięśniach i powięzi ważna jest praca na samej rzepce. W tym celu niezbędna jest mobilizacja rzepki. Mobilizacja rzepki może być początkowo wykonywana przez fizjoterapeutę, tak by spychać rzepkę w kierunku dolnym, jednocześnie w taki sposób by nie dociskać jej do kości udowej bo może to wywoływać ból.

Techniki mobilizacji rzepki można wykonywać samemu w domu (oczywiście po dopracowaniu wcześniejszym tych technik z fizjoterapeutą), co może przyspieszyć Twoje leczenie.

Jeśli uprawiasz regularnie sport to pomimo ustąpienia dolegliwości należy kontynuować pewne elementy terapii jako profilaktykę. Duże obciążenie mięśnia czworogłowego bez profilaktyki (rozciąganie, masaż, automasaż) będzie wpływało na podciąganie rzepki do góry. Również odpowiedni dobór obciążenia treningowego będzie tu jednym z elementów profilaktyki!

Rehabilitacja w ogólnym ograniczeniu ruchomości rzepki

W tym przypadku rehabilitacja będzie obejmowała wszystkie elementy, które wymieniłem powyżej z głównym naciskiem na poprawę elastyczności układu mięśniowo-powięziowego (masaż, rozciąganie i rolowanie) oraz mobilizacje rzepki w każdym kierunku do momentu przywrócenia jej prawidłowej ruchomości.

Podsumowanie rehabilitacji

W przypadku rehabilitacji stawu rzepkowo-udowego bardzo często po zniwelowaniu się największych objawów bólowych może pozostać jeszcze niewielki ból (silnik już został wyłączony, ale dalej jest jeszcze ciepły), który może wynikać z uwrażliwienia okolicy kolana pomimo usunięcia przyczyny problemu. W tym celu pomocna może być jedna z dwóch strategii.

– całkowita cisza ruchowa (2-3 tyg bez większych aktywności), aż do całkowitego ustąpienia objawów

– powolna adaptacja do wysiłku pod kontrolą fizjoterapeuty, która może sprzyjać wyhamowaniu przewodzenia receptorów odpowiedzialnych za przekazywanie informacji bólowej.

Fot. 9 Przykład profilaktyki przeciążeń stawu rzepkowo-udowego

 

W przypadku osób z bocznym przyparciem rzepki oraz zbyt wysokim ustawieniem rzepki bardzo pomocny może być taping. W tym miejscu mamy dwie możliwości do wyboru.

– Kinesiology taping: bardziej elastyczne taśmy, które w krótszym czasie tracą swoje właściwości.

– Sztywny taping: taśmy o niewielkiej elastyczności, potrafiące utrzymać korekcję podczas większych obciążeń.

Taping potrafi bardzo dobrze działać objawowo. Po zastosowanej odpowiedniej aplikacji na kolano ból może się zredukować nawet o 50 %. Pomaga to podczas treningów, zawodów czy intensywnej pracy. Powtarzany taping przez okres 2-3 tygodni (aplikacje zmieniane co 1-2 dni) może również sprzyjać prawidłowemu pozycjonowaniu rzepki.

Zawsze jednak należy pamiętać, że to strategia objawowa i na dłuższy czas nie wystarczy. Kluczem do terapii problemów rzepki zawsze będzie trening stabilizacji z praca nad prawidłową osią ustawienia kolana i toru pracy rzepki jak i dbanie o właściwą elastyczność układu mięśniowo-powięziowego.

Jeśli chodzi o stosowanie stabilizatorów kolana z wycięciem na rzepkę lub pełnych to tak naprawdę, ich działania jest ciężkie do przewidzenia. Stabilizator działa mniej precyzyjnie od tapingu, w niektórych przypadkach daje on zbyt duży docisk rzepki do kości udowej i ogranicza jej ślizg.

* W przypadku globalnego ograniczenia ruchomości rzepki zarówno taping jak i stabilizator nie będzie skuteczny, a może nawet pogorszyć sprawę!

Fizykoterapia

Zabiegi z zakresu fizykoterapii stosuje się tylko jako uzupełnienie terapii. W przypadku problemów rzepki zabiegi mają na celu działać przeciwbólowo, przeciwzapalnie i regeneracyjne. Korzystne może być stosowanie krioterapii, magnetoterapii, laseroterapii oraz hydroterapii.

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

Nie trać czasu na szukanie, kliknij w link i przejdź do mojego sklepu

W przypadku przeciążeń zlokalizowanych wokół rzepki bardzo pomocny może być roller do masażu. W stanach ostrych z dużym bólem, w niektórych sytuacjach przydatny może być stabilizator kolana. Do wyhamowania bólu bardzo przydatne mogą być Cold packi, które można stosować nawet kilka razy dziennie. Do komfortu ćwiczeń bardzo przydatna jest mata do ćwiczeń. W sklepie Forma, znajdziesz również wiele innych akcesoriów przydatnych w rehabilitacji kolana.

Leczenie operacyjne bocznego przyparcia rzepki

Jeśli wyczerpały się kilku miesięczne korzyści leczenia zachowawczego i dolegliwości bólowe stale się utrzymują konieczny może być zabieg operacyjny. Warto jednak wspomnieć, że zdecydowana większość przypadków dobrze reaguje na leczenie zachowawcze. Zabieg operacyjny jest zazwyczaj przeprowadzony poprzez artroskopię (narządzie i kamera wprowadzone przez niewielkie otwory wokół stawu) i polega na uwolnieniu troczków bocznych co wpłynie na poprawę biomechaniki stawu rzepkowo-udowego.

W części przypadków, kiedy boczne przyparcie rzepki jest tylko elementem większego problemu jak np. koślawość kolan czy zmiany zwyrodnieniowe to uwalnianie troczków bocznych jest tylko jednym z etapów zabiegu operacyjnego (mniej istotnym).

Przebieg rehabilitacji po zabiegu będzie zawsze indywidualny ponieważ zależy od wielu czynników. Decyzje o doborze ćwiczeń i momencie obciążania stawu powinni wspólnie podejmować lekarz wraz z fizjoterapeutą. Głównymi celami będzie poprawa ruchomości, siły i praca rzepki po prawidłowej osi. Ważna będzie również praca nad prawidłowym wzorcem chodu. Rehabilitacja po operacji będzie bardzo zbliżona do planu rehabilitacji w leczeniu zachowawczym.

Rokowania w przypadku bólu z przodu kolana (rzepki)

W przypadku zaburzeń pracy rzepki, które opisałem w tym artykule rokowania są zależne od czasu trwania przeciążeń. W większości przypadków leczenie zachowawcze w przeciągu kilku tygodni przynosi bardo dobre rezultaty. Jeśli przyczyną bocznego przyparcia rzepki jest koślawość kolan występująca w pozycji stojącej lub anatomiczne zmiany wpływające na rotację wewnętrzną bioder to o efekty leczenia może być znacznie trudniej. Pamiętaj, że proces rehabilitacji powinien obejmować rozluźnianie mięśni i powięzi, mobilizację rzepki oraz trening stabilizacji bazujący na prawidłowej osi kolan.

Z mojej perspektywy widzę częsty problem leczenia problemów rzepki u osób uprawiających sport. Bardzo wiele osób chce jak najszybciej wrócić do treningów (lub nie chce z nich w ogóle zrezygnować), co może nie sprzyjać łagodzeniu dolegliwości i wydłużać proces rehabilitacji.

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online

Podobał Ci się artykuł? Oceń go i zostaw komentarz, to pomoże znaleźć go innym!
Przemek Jureczko

Fot. 2 https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=24747847