Wdowi garb to określenie bardziej potoczne niż termin medyczny. Tak naprawdę wdowim garbem określonym zostało kilka problemów układu ruchu. Wdowi garb to nienaturalne ustawienie szyjnego i piersiowego odcinka kręgosłupa. Nieprawidłowa pozycja kręgosłupa bardzo często łączy się z nadmiarem tkanki łącznej i tłuszczowej gromadzącej się wokół szyi. Czasem nieprawidłowa pozycja kręgosłupa nie jest tak problematyczna (szczególnie dla Pań) gdyby nie ten nadmiar tkanki tłuszczowej :(

Pojawia się również pytanie dlaczego garb określano potocznie „wdowim”. Najprawdopodobniej jest to związane z postawą ciała. W trudnych momentach życia (m.in. śmierć bliskiej osoby) negatywne emocje „ciągną nas w dół” dlatego głowa często jest wysunięta do przodu i opuszczona (protrakcja głowy). Więcej o czynnikach psychosomatycznych (powiązanie psychiki z ciałem) napiszę w rozdziale zatytułowanym „przyczyny powstania wdowiego garbu”.

Dla zrozumienia przyczyn, objawów i leczenia wdowiego garbu zacznę od zarysu anatomii, która jest niezwykle pomocna w zrozumienia biomechaniki kręgosłupa i tego co dzieję się w odcinku szyjnym (postaram się nie zanudzić :)

Trochę o anatomii…

Wdowi garb dotyczy kilku elementów układu ruchu. Możemy do nich zaliczyć głowę, odcinek szyjny i odcinek piersiowy kręgosłupa oraz obręcz barkową (połączenie kilku stawów łączących kości: łopatkę, obojczyk, mostek oraz kość ramienną).

U dorosłego człowieka głowa waży około 4,5-5 kilogramów (mądra głowa jeszcze więcej:) Dwa stawy szczytowo-potyliczne (prawy i lewy) łączą głowę z kręgosłupem szyjnym. Patrząc na odcinek szyjny z boku widzimy łuk, który wypukłą częścią jest skierowany do przodu. Charakterystyczne wygięcie łuku nazywamy lordozą. Jest ona niezbędna dla zmniejszenia obciążeń kręgosłupa (w przypadku osób pracujących z głową wysuniętą do przodu może dojść do zniesienia lordozy szyjnej).

Odcinek szyjny kręgosłupa zbudowany jest z siedmiu kości (kręgów) nałożonych na siebie. Kręgi łączą się ze sobą za pomocą krążków międzykręgowych (dysków) oraz stawów międzykręgowych. Sąsiednie kręgi są połączone torebką stawową oraz licznymi więzadłami.

Za ruchy głowy i szyi odpowiedzialne są mięśnie szyi. Wyróżniamy mięśnie powierzchowne biegnące od głowy do barków takie jak m.in.: mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy oraz mięsień czworoboczny. Druga grupa to mięśnie głębokie, należą do niej m.in. mięśnie podpotyliczne (znajdują się w tylnej części szyi) oraz krótkie mięśnie łączące sąsiednie kręgi.

Odcinek szyjny posiada dużą ruchomość w porównaniu z pozostałymi odcinkami kręgosłupa. Jego znaczne możliwości są zasługą charakterystycznej budowy kręgów. Kręgosłup szyjny jest nam potrzebny do nieustannej kontroli naszego otoczenia. Jest to szczególnie istotne w pracy lub podczas jazdy samochodem. Trzeba sobie jednak uświadomić, że posiadanie dużej ruchomości stanowi duże wyzwanie dla mięśni stabilizujących ten rejon układu ruchu. Im większa mobilność, tym większa wymagana stabilność, a także większa podatność na urazy i przeciążenia.

Z odcinkiem szyjnym sąsiaduje odcinek piersiowy. Jest to odcinek kręgosłupa, który ma inne zadania niż odcinek szyjny. Połączenie 12 kręgów + żebra stanowi solidną ochronę dla narządów wewnętrznych. Odcinek piersiowy w związku z tym jest bardziej sztywny.

Ostatnim elementem, który warto omówić jest obręcz barkowa. Obręcz barkowa to kompleks składający się z kilku stawów pozwalający na genialną ruchomość barków oraz stawów ramiennych.

Za ruchy odcinka piersiowego i obręczy barkowej odpowiedzialne są liczne mięśnie Wyróżniamy mięśnie powierzchowne biegnące od głowy w dól kręgosłupa (ogólnie nazwane prostownikiem grzbietu) oraz liczne mięśnie sterujące pracą obręczy barkowej i stawu ramiennego (m. in. mięsień naramienny, stożek rotatorów, mięsień dwugłowy i trójgłowy ramienia).

Nieprawidłowe ustawienie kręgosłupa i głowy

Objawy i konsekwencje wdowiego garbu

Jeśli głowa przez dłuższy czas jest wysunięta do przodu, a plecy są zgarbione dochodzi do ogromnych przeciążeń mięśniowo-stawowych. Jeśli głowa waży około 4 – 5 kg to ciężar ten wysunięty przed oś ciała powoduje ogromne statyczne napięcie mięśni szyi, mięśni odcinka piersiowego oraz obręczy barkowej. W tym miejscu należy wspomnieć, że układ ruchu nie lubi obciążeń statycznych (stałe napięcie). Dla przykładu znacznie łatwiej wykonywać ruch dynamiczny zgięcia łokcia z oporem 1 kg niż trzymać wyprostowaną rękę z obciążeniem 1 kg.

Wdowi garb

Statyczne obciążenia ograniczają odżywianie tkanek i w dłuższej perspektywie czasu powodują nierównowagę chemiczną powodując ból. Przewlekłe przeciążenie mięśniowe i nieprawidłowe ustawienie odcinka szyjnego, piersiowego oraz obręczy barkowej w dłuższej perspektywie czasu utrwalają się, gdzie organizm przyjmują nieprawidłową postawę jako normę.

Konsekwencją nieprawidłowej pozycji głowy są ograniczenia zakresu ruchu w odcinku szyjnym i przejściu szyjno-piersiowym kręgosłupa. Możesz to zauważyć podczas próby spojrzenia w górę lub do boku. Negatywną konsekwencją sztywności są częste zablokowania stawowe (ograniczenie ruchomości szyi i głowy połączone z bólem) gdzie segment kręgosłupa o dobrej ruchomości natrafia na segment sztywny powodując powstanie bolesnego stanu zapalnego. Ból pojawia się również w odcinku piersiowym, gdzie mogą pojawiać się bolesne ukłucia (często przeszywające plecy od tyłu do przodu).

Ból szyi

Nadmiernie napięte mięśnie szyi oraz głowy wraz z zaburzeniami pracy stawów międzykręgowych mogą z czasem powodować bardzo nieprzyjemne bóle i zawroty głowy. Zawroty głowy i mdłości najczęściej pojawiają się podczas:

-spoglądania w górę

– leżenia na płasko bez poduszki

– skrętów głowy na boki

– podczas zmian pozycji (z leżenia do siedzenie lub stania)

Wieloletnie zaniedbania postawy prowadzą do trwałych zmian degeneracyjnych w układzie kostno-stawowym. Ich przejawem są zmiany zwyrodnieniowe (stopniowe zniszczenia powierzchni stawowych, obniżenie wytrzymałości więzadeł oraz torebek stawowych). Zmiany zwyrodnieniowe pojawiają się już po 30 roku życia! Im wcześniej rozpocznie się ten proces tym większe problemy w przyszłości.

Duża konsekwencją nieprawidłowej pozycją kręgosłupa w której pojawia się „wdowi garb” może być dyskopatia (rwa barkowa). Dyskopatia (wypuklina krążka międzykręgowego), której często towarzyszy ucisk na korzeń nerwowy powoduje silne objawy bólowe, które mogą promieniować do łopatki oraz kończyny górnej (mrowienie, ból elektryzujący, osłabienie siły mięśniowej oraz brak czucia). Niestety jest to jedna z najbardziej poważnych dysfunkcji kręgosłupa!



Jak powstaje zgrubienie na szyi


Głównym objawem, który najczęściej martwi wiele osób (szczególnie kobiet) jest zgrubienie powstające wokół szyi. Powstanie zgrubienia łączy się z kilkoma mechanizmami. Pierwszy z nich to zachowanie kręgów szyjnych (C6 i C7) oraz pierwszego piersiowego (TH1) w momencie pochylania głowy. Kręgi te podczas pochylenia głowy uwypuklają swoje wyrostki kolczyste (część kręgu widoczna pod skórą) na zewnątrz, co powoduje powstanie wyniosłości w tylnej części szyi. Powrót do prawidłowej pozycji głowy, obręczy barkowej i odcinka piersiowego powinien spowodować schowanie się wyrostków kolczystych.

Jeśli w obrębie przejścia szyjno-piersiowego dochodzi do ogromnych przeciążeń nasz organizm broni się. Taka sytuacja powoduje gromadzenie w miejscu przeciążeń tkanki łącznej (usztywnienie konstrukcji). Dodatkowo ruchomość kręgosłupa mocno się ogranicza, czasem można odczuć, że pierwsze kręgi piersiowe tworzą sztywny blok kostny (to również obrona organizmu przed nadmiernymi przeciążeniami).

Na koniec to co najbardziej wkurza czyli tkanka tłuszczowa. Niestety rozkład tkanki tłuszczowej ma swoją powtarzalność. To nie przypadek, że najczęściej tkanka tłuszczowa gromadzi się na brzuchu lub wokół pośladków. Jednym z miejsc gromadzenia się nadmiaru tkanki tłuszczowej jest również tylna część szyi. Połączenie tych 3 czynników powoduję powstanie poduszeczki tłuszczowej z tyłu szyi z charakterystycznym schodkiem na granicy odcinka szyjnego i piersiowego.

Wdowi garb, rezonans magentyczny Fot. 1

Jakie są przyczyny wdowiego garbu


Najbardziej powszechną przyczyną powstania wdowiego garbu są nieprawidłowe nawyki postawy. Chodzi tu głównie o pozycję stojącą oraz siedzącą. Zarówno w pracy jak i w czasie wolnym większość osób ma nieprawidłowe nawyki postawy (głowa i barki są wysunięte do przodu, a plecy zgarbione). Jeśli zsumujemy czas spędzony przed komputerem, jazdę samochodem oraz prace domowe to może wyjść nam kilkanaście godzin dziennie utrwalania złych nawyków!

Nieprawidłowa pozycja głowy jest również związana z używaniem telefonu. Często w wolnej chwili pierwsze nasze działania kierują się w kierunku telefonu. Niestety wielkość ekranu nie jest duża, nie widzimy wszystkiego dokładnie co skłania nasz do zbliżania głowy do ekranu. Jest to bardzo niekorzystny nawyk! (wszelkie dodatkowe wady wzroku będą jeszcze bardziej nasilać ten problem).

Jako kolejny czynnik mający wpływ na powstanie wdowiego garbu możemy wymienić duży biust oraz źle dobrany biustonosz. Jedno i drugie powoduje pochylenie zarówno głowy jak i barków do przodu. Kobiety posiadające obfity biust często chowają go w swoich ramionach wysuwając barki do przodu i garbiąc plecy, co diametralnie zmienia postawę. Natomiast źle dobrany biustonosz nie będzie dawał niezbędnego podparcia. Na przestrzeni lat obydwa te czynniki będą niekorzystnie wpływały na postawę.

Duży biust może mieć wpływ na wdowi garb

O wpływie psychosomatyki na nasz organizm wspominałem już wcześniej, teraz rozwinę ten wątek. Czy człowiek smutny, zlękniony, znerwicowany, z depresją emanuje swoim zdrowiem? Prostuje się i pokazuje całemu światu swoją radosną twarz?
Niestety nie :( Wpływu emocji na nasz organizm nie możemy pominąć. Negatywne emocje mają ogromny wpływ na naszą postawę, powodując coraz to niższe opuszczanie głowy.

Wpływ emocji na ustawinie głowy i obręczy barkowej

Wdowi garb może być również efektem innych problemów medycznych. Możemy tu wymienić takie problemy jak hiperkifoza (nawykowe zwiększenie krzywizny piersiowej), choroba Scheuermannna (genetyczne pogłębienie kifozy piersiowej). Również osteoporoza i osłabienie struktury kostnej w jej przebiegu będą sprzyjać powstaniu garbu.

Ostatnim czynnikiem, który może przyczyniać się do powstania wdowiego garbu jest brak regularnego ruchu (odpowiedniego do obecnych możliwości) i nie mam tu na myśli pracy zawodowej, krzątania się w domu czy w ogrodzie. Ruch to ćwiczenia wpływające na ruchomość kręgosłupa, elastyczność i siłę mięśni. Jeśli nie mamy regularnej aktywności nasze stawy i mięśnie sztywnieją :( co wpływa na pochylenie całej sylwetki i coraz to większe trudności w najprostszych sytuacjach.

Leczenie: jak się mogę pozbyć wdowiego garbu?

Leczenie wdowiego garbu nie jest proste i wymaga szczegółowego omówienia. Postaram się omówić dwa przypadki, co powinno ułatwić zrozumienie sensu leczenia.

1 OPCJA: Nic mnie nie boli, mam problem głównie estetyczny

W takim przypadku sytuacja jest znacznie prostsza. W tym scenariuszu mamy dwie możliwości leczenia.

a) ewidentne uwypuklenie się przez skórę wyrostków kolczystych w tylnej części szyi bez nadmiaru tkanki tłuszczowej

W tym przypadku warto rozpocząć ćwiczenia oraz zacząć stosować się do zasad profilaktyki. Celem ćwiczeń powinna być poprawa ruchomości kręgosłupa szyjnego, piersiowego oraz obręczy barkowej. Konieczna jest również praca na stabilizacją górnego odcinka szyjnego czyli praca nad prawidłową osią ciała (cofniecie głowy i barków do tyłu, uniesienie górnych żeber oraz prawidłowe ustawienie odcinka piersiowego). Kontrola postawy ciała powinna odbywać się jak najczęściej w ciągu dnia (podczas spaceru, jazdy samochodem, podczas siedzenia przy komputerze).

Ćwiczenia kręgosłupa i obręczy barkowej

Tworzenie nawyku prawidłowej postawy jest decydujące. Wyobraź sobie 5 godzin w pracy w nieprawidłowej pozycji —> wdowi garb pięknie wyeksponowany, a wieczorem tylko 5 min. właściwych ćwiczeń. Czy myślisz, że według proporcji to się zgadza? Niestety nie…Problem polega na tym, że nikt za Ciebie nie wykona tej pracy, więc warto wziąć się do roboty (o pozytywnym nastawieniu i motywacji napiszę na końcu).


b) problemem głównym jest nagromadzenie tkanki tłuszczowej w tylnej części szyi

W tym przypadku obowiązują dokładnie takie same założenia jak w pkt. a z tym, że konieczne jest „spalenie” nadmiaru tkanki tłuszczowej. Temat odchudzania to temat rzeka…nie czuję się w żaden sposób ekspertem w tej dziedzinie więc mogę przytoczyć rzeczy, które są ogólne, ale mogę być wstępem do tego zagadnienia.

– To, że masz nadmiar tkanki tłuszczowej na szyi nie znaczy, że masz wykonywać ćwiczenia tylko szyi. Redukcja masy ciała poprzez dobrze zbilansowaną dietę i trening aerobowy (bieganie, orbitrek, pływanie, rower, ćwiczenia odbywający się kilka razy w tygodniu przez co najmniej 45 min) będzie powodował stopniową redukcje nadmiaru tkanki tłuszczowej z całego organizmu (także z rejonu szyi).

– Odchudzanie to tak naprawdę zmiana nawyków i walką z samym sobą więc warto szukać dietetyka i trenera/fizjoterapeutę, który będzie mocno dbał o Twoje nastawienie psychiczne

– Odchudzanie to proces stopniowy i chwilowe zrywy nie są najlepszą drogę, lepiej wyznaczać cele długoterminowe i konsekwentnie je realizować w oparciu o system kar i nagród :)

*W tym miejscu nie mogłem nie wspomnieć o częstych ogólnych wskazówkach specjalistów medycznych w stylu „musi Pan/Pani schudnąć” wypowiadanych często przez osoby z nadwagą siedzących po drugiej stronie biurka:)

2 OPCJA: Boli mnie szyja a wdowi garb to dodatkowy problem estetyczny.

W tym przypadku zazwyczaj konieczna jest wizyta u fizjoterapeuty. Fizjoterapeuta powinien rozpocząć terapię od rozluźniania mięśniowo-powięziowego rejonu głowy, szyi, kręgosłupa piersiowego, klatki piersiowej oraz innych rejonów powiązanych pośrednio z problemem. Do tego celu fizjoterapeuta może również użyć technik sucho igłowania. Z czasem powinien skupić się na poprawie ruchomości stawowej, Terapia ta może polegać na biernych mobilizacjach stawowych lub technikach szybkiej mobilizacji w odcinku piersiowym i szyjnym (słyszalne może być kliknięcie). Żeby terapia była skuteczna musi być prowadzona przez doświadczonego terapeutę po kursach terapii manualnej i/lub osteopatii i/lub chiropraktyki.

Jeśli Twoje mięśnie są już rozluźnione a stawy mają lepszą ruchomość to ważna jest praca nad stabilizacją. Pisałem o niej w Pkt 1 a. To główny cel terapii. Bez niego pozostałe techniki będą zawsze miały efekt krótkotrwały. Monitorowanie korekcji może się odbywać za pomocą lustra lub kamery, ponieważ to zdecydowanie przyspiesza uzyskanie wyczekiwanych efektów terapii. Następnie musisz się nauczyć czuć własne ciało w przestrzeni bez korzystania z dodatkowych pomocy. Najważniejsze jest przeniesienie prawidłowych nawyków do życia codziennego!


Jak się motywować w życiu codziennym do dbania o postawę?


Poznaj kilka moich wskazówek, które może będą pomocne również dla Ciebie:

– w miejscach gdzie siedzisz lub stoisz w nieprawidłowej postawie przyklej sobie karteczkę z przypomnieniem o prawidłowych nawykach

– spacer to świetny czas na pracę nad prawidłową postawą (głowa do tyłu, klatka piersiowa do przodu i brak przejmowania jak oceniają nas inni)

– pomyśl o tym jak chcesz żeby wyglądała Twoja starość,chcesz w nią zainwestować? czy wolisz nic nie robić i czekać na konsekwencje?

Najczęściej zadawane pytania

Czy masaż może zredukować wdowi garb?

Masaż może być pomocny, jako część terapii. Jednak jako jedyny środek leczenie to zdecydowanie za mało!

Czy odblokowanie kręgosłupa może zredukować wdowi garb

Techniki szybkiej mobilizacji często mogę wspomóc terapię, ale bez pracy nad prawidłową postawą nie będzie efektu długoterminowego

Ile może trwać praca nad zmniejszeniem wdowiego garbu

To zależy od stopnia problemu ale dla jakiejkolwiek poprawy potrzebnych jest zazwyczaj od kilku tygodni do kilku miesięcy


Rokowania

W przypadku wdowiego garbu efekty są uzależnione od czasu trwania problemu. Jeśli problem trwa latami i układ ruchu „dostosował się” do nieprawidłowej postawy o efekty może być trudno. Jeśli problem nie jest przewlekły to terapia daje dobre rezultaty. Współpraca z zaufanym fizjoterapeutą, skrupulatne wykonywanie ćwiczeń zaleconych do domu oraz zmiana dotychczasowych nawyków to klucze do poprawy.

Zachęcam do komentowania:)
Przemek Jureczko

Fot. 1 Case courtesy of Assoc Prof Frank Gaillard, <a href=”https://radiopaedia.org/”>Radiopaedia.org</a>. From the case <a href=”https://radiopaedia.org/cases/35630″>rID: 35630</a>
Fot. 2  https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie-wektory/czlowiek

mgr Przemek Jureczko

Jestem fizjoterapeutą i propagatorem zdrowego stylu życia. Moim celem nr 1 jest powrót pacjentów do sprawności. Pisząc i nagrywając dla Was materiały staram się wskazać właściwą drogę do zdrowia i pokazać ile zależy od Ciebie!