Skrzywienie kręgosłupa (skolioza) – wszystkie przyczyny

Skrzywienie kręgosłupa (Skolioza) jest trójpłaszczyznową wadą postawy. Człowiek funkcjonuje w trzech płaszczyznach w uproszczeniu mówiąc przód-tył, prawa-lewa strona oraz góra-dół. Deformacja kręgosłupa jaką jest skolioza powoduje zmianę ustawienia kręgosłupa w każdej z tych 3 płaszczyzn. W praktyce oznacza to zmiany strukturalne kręgów, torebek stawowych, więzadeł, powięzi oraz mięśni. To co widać gołym okiem u dziecka to zmiany ustawienia sylwetki. Dotyczy to nierównego ustawienia barków, głowy, trójkątów talii (przestrzeń między luźno zwisającymi kończynami górnymi a tułowiem), garbu żebrowego lub wału lędźwiowego. Jeśli któraś z powyższych zmian zostanie zauważona przez rodzica lub nauczyciela to pojawia się niepokój i pytanie co robić?

Prawidłowa diagnostyka i szybko wdrożona terapia w przypadku skrzywienia kręgosłupa daje możliwość zatrzymania lub korekcji  skrzywienia. Artykuł ten jednak ma inne zadanie niż opis diagnostyki i leczenia skoliozy. Postaram się zwrócić uwagę na coś bardziej istotnego a mianowicie przyczyny problemu! Skupię się na tym co było krok wcześniej zanim pojawiły się pierwsze objawy asymetrii!


Zerknij na inny mój artykuł: Skrzywienie kręgosłupa (Skolioza) – objawy, leczenie, rehabilitacja

Różne etapy rozwoju dziecka

Ciężko zebrać, opisać i podzielić wszystkie możliwe przyczyny skrzywienia kręgosłupa. Postaram się opisać najbardziej powszechne przyczyny celowo pomijając duże urazy i uszkodzenia układu ruchu czy choroby neurologiczne, w których skolioza powstaje jako  skutek wtórny ubytków neurologicznych i dysbalansu mięśniowego.

Ciąża i poród

Szukanie przyczyn skrzywienia kręgosłupa zaczniemy od początku. Dla dziecka już samo wyjście z brzucha mamy może nieść pewne ryzyko. Dzieje się tak w przypadku powikłanych porodów naturalnych i cesarskich cięć. Często w ostatniej fazie porodu dzieci są wyciągane z łona matki przez położną lub lekarza, jest to moment niezwykle ryzykowny bo czasem w wyniku pośpiechu dochodzi do użycia znacznej siły (na całe szczęście techniki radzenia sobie z ciężkimi porodami mocno ewoluowały co znacznie zmniejszyło ryzyko powikłań). Wielkość i miejsce przyłożona siły do główki noworodka ma duże znaczenie. W niektórych przypadkach manewry mogą prowadzić do zblokowania się stawów połączenia głowy z szyją. W wyniku tego może dojść do powstania kręczu szyi (torticolis), który w krótkim czasie wpływa na asymetryczny rozwój kręgosłupa (głównie w odcinku szyjnym i piersiowym).

Ponadto do powstania asymetrii może się przyczynić duża waga dziecka lub ciąża bliźniacza. W tych dwóch przypadkach przestrzeń w brzuchu matki jest ograniczona co może powodować niekorzystne ułożenie dziecka i niewielkie możliwości poruszania się. Trzeba zdać sobie sprawę, że w tym okresie kręgosłup dziecka cały czas się rozwija, co może prowadzić do pierwszej asymetrii!

Okres niemowlęcy

Okres niemowlęcy to niełatwy czas dla rodziców szczególnie jeśli chodzi o pielęgnację dziecka. Wszyscy którzy przeszli ten „level” wiedzą jakie to wyzwanie. Często na tym etapie jesteśmy bombardowani tysiącem wskazówek od bardziej doświadczonych rodziców lub czytamy różne artykuły specjalistyczne. Rzeczywiście sposób pielęgnacji jest ważny! Podczas pielęgnacji bardzo ważne jest by używać „na zmianę” obydwu rąk. Dotyczy to szczególnie takich czynności jak: noszenie dziecka, przewijanie, odkładanie do łóżeczka czy kąpanie. Często wygodniej nam coś robić np. na prawą rękę jednak wtedy dziecko podczas wielu czynności obracane jest tylko w jedno stronę, śpi na jednym boku lub ma kontakt ze światem tylko z jednej strony. Jeśli mama i tata używają tej samej „preferowanej” ręki problem jest jeszcze większy.




Fot. Asymetria ustawienia głowy jako jedna z przyczyn wad postawy

Asymetryczna pielęgnacja może z czasem prowadzić to zaburzeń napięcia mięśniowego między lewą  i prawą stroną ciała. Niestety podczas jednostronnej pielęgnacji nasze dziecko (bardzo elastyczne) dostosowuje się do niekorzystnej sytuacji. Nie znaczy to jednak, że wszystko musi być równo równiusieńko ale należy pamiętać że mamy dwie ręce a nasze dzieci prawą i lewą stronę ciała!

Zerknij na inny mój artykuł: Plecy okrągłe (Hiperkifoza piersiowa) – objawy, przyczyny, rehabilitacja

Drugim czynnikiem istotnym w tym wieku są ambicje rodziców i dalszej rodziny! Kiedy na świat przychodzi w rodzinie nowe dziecko wszyscy nie mogą się doczekać postępów i pokonywania milowych kroków w rozwoju! Wszyscy chcą żeby dziecko siedziało, stało, chodziło, najlepiej jak najszybciej. Niestety pośpiech w takim wypadku może tylko zaszkodzić. Dziecko każdą nową umiejętność powinno zdobywać samemu. Samo usiąść, samo wstać czy obrócić się. Jeśli osoby dorosłe podtrzymują czy ułatwiają, to dziecko w nowej pozycji jest niestabilne (układ ruchu nie jest na tyle wytrenowany by podjąć takie obciążenia). Bardzo łatwo wtedy o powstanie asymetrii ponieważ dziecko będzie szukało sposobów radzenia sobie z przeciążeniami poprzez przechylenie na jedną stronę, podparcie na silniejszej nóżce czy rączce itp.

Taka sytuacja dotyczy również noszenia. Należy pamiętać, że jeśli dziecko nie siedzi samodzielnie to należy zawsze podeprzeć plecki dziecka o nasze ciało, najlepiej odchylając się jeszcze delikatnie do tyłu. Szczególnie niebezpieczne są również chodziki! W chodziku pomimo braku umiejętności chodzenia dziecko pokonuje duże odległości zwieszając się na chodziku. W niektórych krajach chodziki są nawet zakazane!

W przedszkolu i w szkole

Wraz z kolejnymi latami życia pojawiają się dla dzieci nowe zagrożenia. Pierwszym z nich jest długotrwała pozycja siedząca. Jeśli dziecko przesiaduje godzinami przed ekranem z opuszczoną głową w asymetrycznej pozycji bardzo łatwo może się to zmienić w początki skrzywienia. To samo dotyczy się pozycji siedzącej na podłodze lub na krześle z podwijaniem nogi pod pośladek lub zakładaniem nogi na nogę. W pozycji stojącej natomiast niewłaściwe będzie przenoszenie ciężaru tylko na jedną nogę co utrwala asymetryczne napięcia w całym układzie ruchu. Wszystkie złe nawyki są szczególnie niekorzystne kiedy weźmiemy pod uwagę fakt, że w wieku szkolnym układ kostny jest w trakcie intensywnego rozwoju i każda asymetria będzie wpływa na nierównomierny wzrost kręgosłupa!

Zerknij na inny mój artykuł: Do jakiego wieku możemy wpływać na skrzywienie kręgosłupa?

Wiek szkolny to również wybór między tornistrem, torbą na ramię oraz plecakiem na kółkach. Jest to ważna decyzja ponieważ wbrew temu co się mówi książki i podręczniki to w dalszym ciągu spory ciężar. Jeśli dziecko wybierze torbę, będzie nosić plecak na jednym ramieniu to taki nawyk będzie sprzyjać powstaniu asymetrii obręczy barkowej jak i kręgosłupa. Jeśli przeliczymy liczbę godzin w miesiącu, podczas których dzieci idą lub wracają ze szkoły to okaże się wiele dzieci przez kilkadziesiąt godzin w ciągu miesiąca utrzymuje nieprawidłową sylwetkę, która z czasem ulega utrwaleniu.





Fot. Ręka pod głową jako częsty nieprawidłowy wzorzec postawy

Sport i urazy

Okres rozwoju dziecka to czas dużej aktywności ruchowej, również ona może mieć wpływ na początek skrzywienia kręgosłupa! W tej kwestii niekorzystnym czynnikiem jest asymetria wielu dyscyplin sportowych uprawianych już od najmłodszych lat. Jeśli decydujemy się posłać nasze dziecko na jakiekolwiek zajęcia dobrze poznać dyscyplinę sportową i metodykę prowadzenia zajęć. Ważne by w młodym wieku zajęcia były ogólnorozwojowe, tak by nie skupiać się na jednej pozycji i doskonaleniu asymetrycznych technik. Największe ryzyko w przypadku, źle przeprowadzonego treningu istniej w rzucie kulą, rzucie oszczepem, płotkarstwie, sportach walki, tenisie, kajakarstwie. Oprócz aktywności sportowej również dodatkowe zajęcia muzyczne mogą sprzyjać asymetrii. Dotyczy to głównie gry na instrumentach wymagających ustawienia w jednostronnej pozycji (np. w grze na skrzypcach).

Zerknij na inny mój artykuł: Koślawość stóp u dzieci: objawy, przyczyny, rehabilitacja


Do skrzywienia kręgosłupa może dojść również w wyniku urazu. Każde złamanie lub inne uszkodzenie w obrębie kończyny górnej, kończyny dolnej lub kręgosłupa często kończy się unieruchomieniem. W wielu przypadkach dziecko musi nosić gips lub ortezę. To powoduje nierównomierne obciążenie ciała. Jeśli taka sytuacja trwa przez dłuższy czas i nie jest korygowana w procesie rehabilitacji to łatwo może dojść do powstania pierwszych zaburzeń. Również wszelkie upadki na plecy mogą mieć niekorzystne konsekwencje. U dziecka, które upada na plecy bardzo łatwo o zblokowanie i sztywność stawów międzykręgowych, co może  bezpośrednio wpływać na symetrię rozwoju kręgosłupa.

Istnieje wiele przyczyn powstania skrzywienia kręgosłupa. Do powstania pierwszej asymetrii może dojść na różnych etapach życia dziecka. Najczęściej pierwsze zaburzenia pojawiają się w wieku przedszkolnym i szkolnym co jest związane z nieprawidłową pozycją siedzącą. W przypadku zauważenia nawet niewielkiej asymetrii należy jak najszybciej reagować ponieważ terapia skoliozy nie jest prosta i wymaga długiego czasu.

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

Nie trać czasu na szukanie kliknij w link i przejdź od razu do Sklepu

W przypadku ćwiczeń w domu z dzieckiem bardzo przydatne może być kilka rzeczy:

– Do ćwiczeń wzmacniających przydatne mogą być lżejsze hantle i taśmy do ćwiczeń. 

– W przypadku kiedy nieprawidłowa postawa utrwaliła się już, bardzo przydatna jest poduszka ortopedyczna dla dzieci, która poprawi pozycję głowy podczas spania oraz ograniczy dalszy postęp problemu.

– Dla poprawy pozycji siedzącej korzystne jest stosowanie poduszki lędźwiowej, warto również przeplatać siedzenie na krześle, pozycją dynamiczną siedzącą czyli kładzenie na krześle poduszki sensorycznej. 

– Dla komfortu ćwiczeń zawsze warto pomyśleć o macie do ćwiczeń.

– W leczeniu skrzywienia kręgosłupa w przypadku dużego kąta skrzywienia (decyzja lekarza) stosowane są gorsety korekcyjne (więcej o gorsetach przeczytasz tutaj) dopasowane indywidualnie do każdego pacjenta. Mają one na celu utrzymanie korekcji przez większą cześć dnia. Niezwykle ważna, w przypadku stosowania gorsetów jest kontynuacja ćwiczeń korekcyjnych. Ich brak może prowadzić do zaniku mięśni z nieczynności.

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Twojego dziecka, umów się ze mną na Konsultację Online.

Zachęcam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko