W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– Łokcia golfisty

– Objawów i przyczyn tego problemu

– Różnych strategii leczenia

– Rokowań i wskazówek niezbędnych do powrotu do aktywności :)

Łokieć golfisty (entezopatia nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej) to dysfunkcja odpowiedzialna za powstanie dolegliwości bólowych po przyśrodkowej stronie stawu łokciowego. Ból jest wynikiem długotrwałych przeciążeń oraz mikrourazów. Wbrew swojej nazwie dolegliwości pojawiają się nie tylko u osób uprawiających golf. Dolegliwości bólowe najczęściej są odczuwane przez osoby wykonujące powtarzalne prace związane z silnym trzymaniem lub ściskaniem przedmiotów w dłoniach. Całkowite pozbycie się bólu nie jest prostym zadaniem i wymaga czasu.

Trochę o anatomii w przypadku łokcia golfisty

Staw łokciowy to jeden z najbardziej złożonych kompleksów stawowych w obrębie całego układu ruchu. Staw łokciowy to tak naprawdę trzy różne stawy objęte jedną wspólną torebką stawową. Staw łokciowy tworzą: staw ramienno-łokciowy, staw ramienno-promieniowy oraz staw promieniowo-łokciowy bliższy. Więzadła wzmacniają staw zarówno od strony promieniowej jak i łokciowej. Unerwienie stawu pochodzi od kilku nerwów przechodzących w tej okolicy (nerw pośrodkowy, nerw mięśniowo-skórny, nerw łokciowy, nerw promieniowy).

Funkcją główną stawu łokciowego jest zgięcie i wyprost. Poza tym staw promieniowo-łokciowy bliższy wraz ze stawem promieniowo-łokciowym dalszym odpowiada za ruchy odwracania i nawracania przedramienia. Za ruchy zgięcia i wyprostu odpowiadają mięśnie leżące w obrębie ramienia z dwoma mięśniami głównymi: mięsień dwugłowy ramienia (biceps) oraz mięsień trójgłowy ramienia (triceps). W przypadku łokcia golfisty za problem odpowiedzialne są mięśnie przyczepiające się do nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej (przede wszystkim mięsień nawrotny obły, mięsień zginacz promieniowy nadgarstka, mięsień zginacz łokciowy nadgarstka oraz mięsień dłoniowy długi). Mięśnie te są odpowiedzialne za zgięcie w stawie nadgarstkowym, nawracanie przedramienia oraz zgięcie w stawie łokciowym.

W początkowym etapie łokcia golfisty dochodzi do znacznego obciążenia brzuśca mięśniowego (część mięśnia odpowiedzialna za aktywną pracę: skurcz i rozkurcz). W dalszym etapie mięśnie zaczynają się skracać, dochodzi wtedy do znacznych przeciążeń ścięgien (część mięśnia odpowiedzialna za połączenia mięśnia z kością). Wraz z upływem czasu włókna kolagenowe tworzące ścięgna zaczynają się nadrywać, ich prawidłowy układ zostaje zaburzony. To na tym etapie najprawdopodobniej pojawiają się pierwsze dolegliwości bólowe związane z aktywacją receptorów bólowych przez zdrowe włókna, które nie są już w stanie przenosić zwiększonych obciążeń. Ostatecznie w miejscu przyczepu pojawiają się zwapnienia oraz zwiększa się ryzyko naderwania mięśnia.

Objawy łokcia golfisty

Głównym objawem łokcia golfisty jest ból zlokalizowany po przyśrodkowej stronie łokcia. Rejon bólu może obejmować kilka centymetrów powyżej i poniżej stawu łokciowego. Ponadto rejon łokcia może być nadwrażliwy na dotyk. Objawy mogą promieniować w kierunku nadgarstka i ramienia. Ból opisywany przez pacjentów ma charakter klujący, największe nasilenie dolegliwości występuje podczas ruchów siłowych: zgięcia nadgarstka, nawracania przedramienia oraz ściskania ręki w pieść.

W wyniku utrzymujących się dolegliwości dochodzi do osłabienia siły mięśniowej, ręka zaczyna być słabsza i mniej pewna (ukłucia bólu mogą powodować wypadanie przedmiotów z dłoni). Jeśli problem trwa miesiącami lub latami to taka sytuacja wpływa na dalsze przeciążenia i uszkodzenia w sąsiednich stawach!

Przyczyny i czynniki ryzyka w przypadku łokcia golfisty

Istnieje kilka przyczyn, które sprzyjają powstaniu łokcia golfisty. Najbardziej powszechną z nich są zmiany przeciążeniowe. W przypadku powtarzającej się pracy wykonywanej rękami dochodzi do przeciążenia mięśni przyczepiających się do nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej. Bardzo niekorzystnie działa praca statyczna (ściskanie, trzymanie), podczas prac remontowo-budowlanych, jazdy samochodem, pracy produkcyjnej lub sprzątania.

Do rozwoju łokcia golfisty przyczyniają się również mikrourazy. W przypadku ciężkiej pracy lub uprawiania sportu dochodzi do silnych uderzeń i szarpnięć. W ich wyniku dochodzi do uszkodzenia włókien kolagenowych, które z czasem wpływają na zmiany zwyrodnieniowe ścięgien. Szczególnie niekorzystne są ruchy koślawiące staw łokciowy, powodujące uszkodzenia struktur stabilizujących przyśrodkowy przedział stawu łokciowego.

Kolejną przyczyną powstania łokcia golfisty może być zbyt niska siła mięśniowa w stosunku do wykonywanej pracy. Jeśli mięśnie nie są w stanie wykonywać nadmiernych obciążeń to dochodzi do szybszego zmęczenia a ostatecznie zmian przeciążeniowych. Do takiej sytuacji może dojść szczególnie u osób, które przy braku regularnej aktywności fizycznej podejmują ciężką pracę fizyczną (remont mieszkania, prace w ogrodzie) oraz u osób wracających do zdrowia po urazach, po których mięśnie nie odzyskały odpowiedniej siły i masy mięśniowej. Często z problemem łokcia golfisty zmagają się kobiety, których siła i masa mięśniowa są mniejsze, a bardzo często wykonują równie ciężką pracę, co mężczyźni!

Do powstawia objawów przyczynić się mogą także wszelkie dysfunkcje w obrębie nadgarstka oraz stawu ramiennego. W przypadku tego typu problemów łokieć nadrabia funkcją za sąsiedni staw, co wpływa na powstanie powolnych zmian przeciążeniowych.

Ostatnim jednak bardzo ważnym czynnikiem powodującym powstanie łokcia golfisty jest zły dobór sprzętu i metod treningowych w sporcie. W sportach związanych z rzucaniem, trzymaniem lub odbijaniem (squash, tenis, badminton, baseball, wioślarstwo) nieodpowiedni sprzęt (waga, amortyzacja) może sprzyjać większym drganiom i mikrourazom. Dodatkowo bardzo istotna jest technika. Jest rzeczą oczywistą, że w każdym sporcie poprawna technika zmniejsza wysiłek fizyczny oraz minimalizuje ryzyko urazu. W przypadku osób trenujących bardzo istotny jest również odpowiednio długi odpoczynek przed treningiem, jednak w praktyce często te same grupy mięśniowe pracują kilka dni z rzędu.

Diagnostyka łokcia golfisty

Diagnostyka powinna się rozpocząć od dokładnego wywiadu. Lekarz lub fizjoterapeuta powinien zapytać o wszelkie urazy okolicy łokcia, choroby dodatkowe, wykonywany zawód oraz uprawiany sport. Kolejnym etapem jest badanie. Podczas badania  kluczowa jest ocena ruchomości stawu łokciowego, stawów sąsiednich oraz funkcji układu mięśniowego.

W celu potwierdzenia właściwej diagnozy pomocna jest diagnostyka obrazowa. W przypadku łokcia golfisty badaniem z wyboru jest badanie USG. Badanie te pokazuje stan tkanek miękkich w rejonie łokcia. W uzasadnionych przypadkach lekarz może zlecić badanie MR (rezonans  magnetyczny). Jednakże, w większości przypadków dobrze przeprowadzone badanie przez fizjoterapeutę lub lekarza rozwiewa wątpliwości.

Diagnostyka różnicowa

W celu skutecznego leczenia niezbędne jest wykluczenie innych jednostek chorobowych mogących powodować podobne objawy. Możemy do nich zaliczyć min. : uszkodzenie więzadła pobocznego łokciowego, niestabilność stawu łokciowego, dyskopatię z objawami korzeniowymi w odcinku szyjnym (rwa barkowa), stan zapalny stawu łokciowego, pęknięcie kości ramiennej lub łokciowej oraz neuropatię nerwu łokciowego.

Leczenie łokcia golfisty

Terapię warto rozpocząć od rozluźniania mięśniowo-powięziowego przedramienia, ramienia oraz dłoni. Dodatkowo pomocne może być rozluźnienie odległych rejonów układu ruchu, które w sposób pośredni mogą przyczyniać się do powstania dolegliwości. Rozluźnienie tkanek miękkich przyspieszy  proces regeneracji, poprawi krążenie oraz  mobilność stawową. Dodatkowo zostaną usunięte zrosty i zwłóknienia w obrębie mięśni i powięzi. To co warto podkreślić to fakt, że przeciążone tkanki potrzebują czasu na przebudowę i regenerację, co często trwa kilka tygodni właściwej terapii.

W przypadku łokcia golfisty należy zdać sobie sprawę, że przyczyną problemu jest brzusiec mięśniowy (część mięśnia odpowiedzialna za skurcz i rozkurcz) ale objaw znajduje się w jego ścięgnie (przyczepie ścięgna do tkanki kostnej) dlatego ważne jest rozluźnienie brzuśca, a także regularny masaż ścięgna, który doprowadzi do przebudowy jego uszkodzonych włókien kolagenowych.

W przypadku ograniczenia ruchomości oraz sztywności stawu łokciowego, stawu  nadgarstkowego oraz stawu ramiennego konieczna może być poprawa zakresów ruchomości. Do tego celu wykorzystać można zarówno ćwiczenia jak i terapię manualną, która poprawi elastyczność torebek stawowych oraz tkanek okołostawowych. Dla poprawy i utrzymania prawidłowej ruchomości korzystne będzie również regularne rozciąganie. Bardzo istotna będzie również praca nad wyrównaniem dysbalansu mięśniowego (rozluźnienie i rozciągnięcie mięśni przeciążonych, a wzmocnienie osłabionych). Należy jednak pamiętać, że intensywne ćwiczenia wzmacniające należy rozpocząć w momencie, w którym znikną objawy bólowe.

W przypadku łokcia golfisty bardzo korzystne mogą być również wszelkie ćwiczenia wytrzymałościowe. Przykładem takich ćwiczeń może być pływanie, rotor ręczny lub orbitrek. Tego typu ćwiczenia bardzo korzystnie wpływają na zwiększenie lokalnego krążenia (niezbędnego w procesie gojenia). Należy jedynie pamiętać, żeby podczas ćwiczeń nie trzymać mocno zaciśniętych pięści.

Dla uzyskania efektów terapii bardzo ważna jest również profilaktyka. Należy w każdych warunkach pamiętać o właściwych nawykach. Chodzi tu głównie o unikanie ruchów nasilających ból oraz pracy wymagającej długiego i mocnego trzymania przedmiotów w chorej ręce. Jeśli nasz tryb życia nie pozwala nam na zmianę nawyków warto pomyśleć o regularnym rozciąganiu i masażu przeciążonych mięśni. W pracy warto robić częste przerwy by dać mięśniom czas na choćby chwilowy odpoczynek.

W przypadku sportowców należy pomyśleć o pracy nad poprawą techniki oraz zmianą obciążeń treningowych. U części pacjentów lekarze decydują się również na iniekcje leku przeciwzapalnego w miejsce największych dolegliwości. Tego typu strategia może złagodzić dolegliwości lecz w wielu przypadkach ból powraca ponieważ jest to leczenie skoncentrowane na objawie a nie przyczynach problemu. Iniekcja z Glikosteroidu ma również swoje skutki uboczne, wpływając w dłuższej perspektywie czasu niekorzystnie na blisko zlokalizowaną chrząstkę stawową oraz samo ścięgno. U pacjentów, którzy wykonują intensywną pracę rękami oraz u sportowców proces rehabilitacji może wspomóc iniekcja z osocza bogato płytkowego (PRP).

Fizykoterapia

Uzupełnieniem terapii mogą być zabiegi: laseroterapii, magnetoterapii, hydroterapii, elektroterapii, ciepłolecznictwa lub fali uderzeniowej. Zabiegi te mają działanie: przeciwbólowe, rozluźniające oraz poprawiające ukrwienie przyspieszając przez to proces regeneracji. Warto jednak pamiętać, że zabiegi mają jedynie działanie uzupełniające to ćwiczeń i rozluźniania tkanek.

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

Kliknij na link i zajrzyj do naszego Sklepu!


W przypadku dolegliwości bólowych związanych z łokciem golfisty stosowanie ortezy lub elastycznej opaski może tylko w nieznacznym stopniu złagodzić dolegliwości bólowe. W stanie silnego zaostrzenia bólu opaska lub stabilizator mogą spełniać funkcję ochronną przez, co zapobiegają dalszym przeciążeniom. Ortezy należy zakładać jedynie podczas wykonywania czynności obciążających staw łokciowy, np. podczas uprawiania sportu lub w trakcie pracy zawodowej. W każdym przypadku należy pamiętać, że długotrwałe stosowanie ortezy lub opaski wpływa na osłabienie siły mięśniowej. W przypadku łokcia golfisty kluczowe jest rozluźnianie mięśni wpływających na obecne przeciążenia. Do automasażu pomocny jest wałek płaski lub z kolcami do rozluźniania mięśni ramienia i przedramienia. W momentach nasilenia dolegliwości bardzo przydatne są Cold packi do chłodzenia miejsca bólu.

Leczenie operacyjne łokcia golfisty

W przypadku łokcia golfisty praktycznie nie ma wskazań do leczenia operacyjnego. Tylko wielomiesięczna rehabilitacja bez ewidentnej poprawy może być rozważana jako powód do leczenia operacyjnego.

Rokowania w przypadku łokcia golfisty

W przypadku łokcia golfisty poprawa stanu łokcia zależy od stopnia zaawansowania problemu. W przypadku kiedy ból trwa kilka tygodni znacznie łatwiej o wyleczenie w porównaniu do stanu kiedy objawy trwają miesiącami lub latami. W drugim przypadku w obrębie ścięgna może dojść do znacznych zmian zwyrodnieniowych oraz zwapnień. Proces rehabilitacji powinien przebiegać pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty znającego istotę i złożoność problemu. Choć w wielu przypadkach odpowiedni masaż i rozciąganie w warunkach domowych wielu osobom mogą pomóc. W przypadkach zaawansowanych dla osiągnięcia sukcesu leczenia potrzebny jest czas od 4-6 tyg na przebudowę ścięgna. Niewłaściwa koncepcja leczenia lub częste zmiany koncepcji leczenia nie wpłyną korzystnie na pozbycie się problemu. Dla zwiększenia szans na pełny powrót do sprawności bardzo ważne są zasady profilaktyki.

Łokieć golfisty najczęstsze pytania

Jak sprawdzić czy mam łokieć golfisty?

W przypadku łokcia golfisty objawy są dość charakterystyczne i jest duża szansa, że będziesz w stanie je rozpoznać u siebie. Do najbardziej charakterystycznych objawów łokcia golfisty możemy zaliczyć:

– Ból zazwyczaj nie pojawia się samoistnie (bez aktywności ruchowej ręki), co jest często objawem dyskopatii (rwy barkowej), gdzie nawet kiedy nie robisz nic, możesz odczuwać ból łokcia,

– Ból zazwyczaj pojawia się kiedy bierzesz do ręki jakiś przedmiot. Często jest to czajnik, kubek lub narzędzia. Najłatwiej wywołać objawy kiedy bierzesz do ręki cięższy przedmiot i i starasz się wykonać ruch zgięcia nadgarstka (patrz zdjęcie). Oczywiście przy bardziej zaawansowanym problemie ból wywołać może nawet niewielki ruch i niska waga przedmiotu, przy początkach problemu ból może być ciężko wywołać,

– Ból charakteryzuje się ukłuciem w przyśrodkowej części łokcia,

– Zazwyczaj ukłucia bólu są większe z rana lub przed wykonywaną pracą, aktywność ruchowa w ciągu dnia często poprawia lokalne ukrwienie łokcia i zmniejsza odczuwanie bólu.

Jak wygląda łokieć golfisty?

Łokieć golfisty to dysfunkcja związana z przeciążeniem mięśni zginaczy nadgarstka. Tak naprawdę ból związany z łokciem golfisty w ogóle nie musi być związany z uprawianiem sportu. Do pojawienia się pierwszych dolegliwości bólowych mogą się przyczynić przewlekłe przeciążenia ramion i przedramion w domu i pracy. Łokieć golfisty to również często efekt licznych przeciążeń podczas pracy fizycznej wykonywanej rękami. Chodzi tu głównie o trzymanie narzędzi i maszyn, sprzątanie, jazdę samochodem czy pracę przy linii produkcyjnej.

W którym miejscu boli łokieć golfisty?

Łokieć golfisty boli w przyśrodkowej części przedramienia, w miejscu, które zaznaczyłem na zdjęciu. Oczywiście ból może być także zlokalizowany od kilku do kilkunastu centymetrów od miejsca największych dolegliwości. Jest to związane z przeciążeniem większej liczby mięśni leżących w obrębie ramienia i przedramienia. Każdy z nas wykonuje inną pracę, co powoduje inne pracę mięśniowa, a co za tym idzie specyficzne przeciążenia. Ból zazwyczaj ma charakter ukłucia podczas specyficznego ruchu, choć czasem może to być również zmęczenie mięśnia.

Czy opaska na łokieć golfisty pomaga?

W mojej opinii opaska na łokieć może pomóc ale tylko części osób. Łokieć golfisty to tendinopatia czyli uszkodzenie przyczepu mięśniowego więc wszelkie opaski mają tu ograniczone zastosowanie. Opaska może jedynie w niewielkim stopniu (poprzez swój ucisk) wpłynąć na prace mięśni przedramienia. Może to czasem zmniejszyć ból, choć tak naprawdę nosząc opaskę wpływamy tylko na objawy, w żaden sposób nie dotykając przyczyn problemu. Żeby zająć się problemem na poważnie musimy zająć się przeciążonymi mięśniami, na które najlepiej działa masaż i automasaż, o czym pisałem w dziale – Leczenie.

Co zrobić gdy boli łokieć golfisty?

Kiedy kiedy masz niewielkie lub umiarkowane objawy łokcia golfisty możesz spróbować masażu przedramienia lub automasażu za pomocą niewielkiego wałka lub piłki (pisałem o tym w dziale – Leczenie). Jednak kiedy Twoje objawy są silne, a dodatkowo zmagasz się z bólami kręgosłupa szyjnego (istnieje ryzyko dyskopatii) warto skierować się do fizjoterapeuty, który rozpocznie terapię. Fizjoterapeuta w wątpliwych przypadku może również skierować Cię do lekarza ortopedy lub neurologa. Stosowanie leków przeciwbólowych nie jest najlepszych rozwiązaniem bo mogą jedynie w niewielkim stopniu obniżyć Twoje objawy, nie mając żadnego wpływu na przyczyny problemu.

Jakie maści na łokieć golfisty?

W mojej opinii maści mają dość ograniczony wpływ na objawy łokcia golfisty, tak naprawdę wybór konkretnej marki nie będzie tu decydujący. Bardziej istotny jest tu proces wcierania/wmasowywania maści, który jest często zbliżony do masażu, który wykonuje fizjoterapeuta w gabinecie. W mojej opinii to właśnie ruchy wykonywane przy nakładaniu maści czy żelu decydują o skuteczności działania. Wcieranie i wmasowywanie żelu poprawia lokalne krążenie, rozluźnia napięcie tkanek miękkich oraz aktywuje receptory czuciowe, co ogranicza przewodzenie bólu.

Jakie różnice pomiędzy łokciem tenisisty i golfisty?

W zasadzie łokieć tenisisty i golfisty to dwa bardzo zbliżone problemy. Pod względem przyczyn obydwa te problemy wywoływane są przez przeciążenia zawodowe lub obowiązki domowe, których efektem są mikro uszkodzenia ścięgien. Jednakże to, co różni łokieć golfisty od tenisisty to zupełnie inny rejon pojawienia się objawów. Łokieć tenisisty daje objawy po grzbietowej stronie łokcia, natomiast objawy łokcia golfisty są zlokalizowane po dłoniowej stronie przedramienia. Rejon objawów dokładnie przedstawiłem na zdjęciach. Oczywiście u części osób obydwa te problemy mogą wystąpić jednocześnie.

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online

Podobał Ci się artykuł? Oceń go i zostaw komentarz, to pomoże znaleźć go innym!
Przemek Jureczko