Plecy płaskie u dzieci – ćwiczenia, rehabilitacja

W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– Problematyki płaskich pleców

– Przyczyn tego problemu

– Rehabilitacji i ćwiczeń

– Rokowań i wskazówek niezbędnych do poprawy sprawności :)

Plecy płaskie u dziecka to wada postawy w płaszczyźnie strzałkowej, polegająca na spłyceniu, bądź całkowitym zniesieniu naturalnych krzywizn kręgosłupa. Oznacza to, że gdy spojrzymy na dziecko z boku plecy będą proste.

Trochę o anatomii w przypadków płaskich pleców (spłaszczenia kifozy piersiowej)

Kręgosłup składa się z 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych (zrośniętych w kość krzyżową) oraz 4-5 kręgów guzicznych. Między trzonami kręgów znajdują się krążki międzykręgowe, umożliwiające ruch oraz amortyzację przeciążeń kręgosłupa. Gdy spojrzymy na kręgosłup od strony bocznej zauważymy cztery wygięcia o łukowatym kształcie. Są to fizjologiczne krzywizny kręgosłupa. Krzywizny wygięte ku tyłowi to kifozy (piersiowa i krzyżowa). Lordozy to krzywizny wygięte w kierunku przednim (szyjna i lędźwiowa). Krzywizny pozwalają na przyjmowanie znacznych obciążeń i amortyzację wszelkich wstrząsów.

Zdrowy noworodek ma prosty kręgosłup. W początkowym okresie przyjmowania pozycji siedzącej, kręgosłup wygina się w tył, na całej swej długości. W czwartym kwartale życia (10 – 12 mies.), podczas pionizacji, zaczyna się tworzyć lordoza lędźwiowa. W okresie przedszkolnym występowanie pleców płaskich jest jeszcze uznawane za normę, ponieważ proces tworzenia się krzywizn ciągle trwa.

W wieku szkolnym proces tworzenia krzywizn powinien dobiegać końca. Mamy wówczas do czynienia z dwoma tzw. okresami krytycznymi, które są niezmiernie ważne dla rozwoju kręgosłupa. Pierwszym z nich jest rozpoczęcie nauki w szkole, kiedy to dziecko zmienia diametralnie swój dotychczasowy styl życia, ze swobodnego i aktywnego, na siedzący. Drugim okresem krytycznym jest tzw. skok pokwitaniowy (u dziewcząt 11-13 rok życia, u chłopców 13-14 rok życia), w którym obserwujemy intensywny wzrost długości tułowia i kończyn. Niestety siła mięśni posturalnych często nie jest w stanie nadążyć za szybkim rozwojem kostnym, co sprzyja powstawaniu wad postawy takich jak na przykład plecy płaskie.

W przypadku, gdy kręgosłup nie posiada naturalnych krzywizn, jego struktury ulegają znacznym przeciążeniom. Brak krzywizn skutkuje zmniejszoną wytrzymałością na obciążenia dnia codziennego. Zmniejszona amortyzacja płaskiego kręgosłupa będzie prowadziła do powstawania przedwczesnych zmian zwyrodnieniowych stawów kręgosłupa oraz krążków międzykręgowych (dysków). 

Objawy w przypadku pleców płaskich

Zmiany przeciążeniowe w przypadku pleców płaskich u dziecka, mogą wywoływać kilka objawów. Dziecko może odczuwać bóle kręgosłupa oraz okolicy obręczy barkowej. Kolejnym objawem może być subiektywne odczucie zmęczenia mięśni pleców, obręczy barkowej oraz obręczy biodrowej podczas aktywności ruchowej.

Dodatkowo wadzie może towarzyszyć ograniczenie ruchomości klatki piersiowej, co będzie prowadziło do zmniejszonej wydolności podczas długotrwałego wysiłku. Ponadto pogorszenie funkcji amortyzacyjnej może prowadzić do powstania bólów głowy. Niestety bardzo często objawy bólowe pojawiają się dopiero w okresie dorosłym, gdzie przez wiele lat niewiele wskazuje na zaburzenie budowy kręgosłupa.

Przyczyny powstania pleców płaskich

Plecy płaskie u dziecka mogą występować w dwóch skrajnie różnych przypadkach. Pierwszym z nich jest asteniczna budowa ciała, a więc słaba, wiotka muskulatura (szczególnie jeśli dziecko ma mało aktywności ruchowej). W drugim zaś przypadku przyczyną powstawania wady może być nadgorliwość rodziców. Dzieje się tak, jeśli w zbyt wczesnym wieku (wtedy, gdy nie ma jeszcze wyraźnie wykształconych krzywizn kręgosłupa), dziecko rozpocznie ciężkie ćwiczenia w pozycjach hiperkorekcyjnych (nadmiernego wyprostu). Takie działanie może zaburzać proces naturalnego kształtowania się fizjologicznych krzywizn, prowadząc do powstania pleców płaskich.

W wieku przedszkolnym niekorzystny wpływ może mieć przebywanie tylko w jednej ulubionej pozycji. Brak zmian pozycji i niewielka ilość ruchu może powodować nieprawidłowy rozwój stawów biodrowych, obręczy biodrowej oraz wszystkich odcinków kręgosłupa.

Przyczyn powstawania pleców płaskich należy dopatrywać się także we wczesnym rozwoju dziecka. Wada ta może być także efektem występowania obniżonego napięcia posturalnego w okresie noworodkowym i niemowlęcym.

Diagnostyka pleców płaskich

Diagnostykę pleców płaskich u dziecka można dokonać na podstawie obserwacji sylwetki ciała w płaszczyźnie strzałkowej (patrząc z boku). Widać wtedy charakterystyczny brak naturalnych krzywizn kręgosłupa lub ich znaczne spłycenie, płaską klatkę piersiową i wysunięte w przód, opadnięte barki. Obiektywnym potwierdzeniem obserwacji będzie ocena krzywizn za pomocą plurimetru wykorzystywanego przez lekarzy i fizjoterapeutów lub zdjęcia RTG. Dzięki wykorzystaniu plurimetru i diagnostyki obrazowej można obiektywne ocenić stopień zaawansowania wady i porównać kąt krzywizny w przyszłości podczas badania kontrolnego.

W warunkach domowych można profilaktycznie ocenić kształt kręgosłupa. W odcinku piersiowym czyli w rejonie łopatek i kilka centymetrów poniżej kręgosłup powinien być w niewielkim stopniu uwypuklony do tyłu. Masz wątpliwości, co do diagnostyki pleców płaskich umów się ze mną na Konsultację Online.



Fot. Badanie postawy

Leczenie pleców płaskich

Fizjoterapia

Stratega leczenia powinna się rozpocząć od doboru ćwiczeń poprawiających ruchomość w nieprawidłowo ukształtowanym odcinku. W przypadku zaburzenia ukształtowania kifozy piersiowej będą to ćwiczenia poprawiające zgięcie w odpowiednich segmentach kręgosłupa piersiowego. Ćwiczenia muszą być nadzorowane przez fizjoterapeutę bo często układ ruchu dziecka będzie szukał łatwiejszej drogi wykonania zadania (ruch w innym segmencie niż jest to wymagane).

Kolejnym etapem będzie nauka przyjmowania i utrzymania prawidłowej postawy. W zakres ćwiczeń wchodzi także korekcja ustawienia barków, łopatek, głowy oraz miednicy, a więc fizjoterapeuta pracuje wraz z dzieckiem nad ustawieniem całego ciała. Jest to niezbędne, gdyż nieprawidłowe ustawienie jednej części ciała wpływa niekorzystnie na ustawienie pozostałych. Dziecko poznaje wówczas różnice pomiędzy ustawieniem nieprawidłowym, a pozycją skorygowaną. Monitorowanie korekcji może się odbywać za pomocą lustra lub kamery, ponieważ to zdecydowanie przyspiesza uzyskanie wyczekiwanych efektów terapii. Następnie pacjent uczy się czuć własne ciało  bez korzystania z dodatkowych pomocy.  Najważniejsze by pacjent potrafił przenieść prawidłowe nawyki do życia codziennego!

Ważna jest również praca nad stabilizacją tułowia, obręczy barkowej i biodrowej. Pozwoli to na prawidłowe wykonywanie ćwiczeń i zminimalizowanie przeciążeń dnia codziennego. Prawidłowa stabilizacja jest niezmiernie istotna  dla uzyskania efektów długoterminowych.

Podczas terapii wykorzystuję się również naukę prawidłowego oddychania, co znacznie poprawia ruchomość klatki piersiowej oraz wpływa na poprawę wydolności dziecka. Dodatkowo w miejscach dużych przeciążeń mięśniowych i dolegliwości bólowych korzystne jest wykonywanie masażu mięśniowo-powięziowego w celu przyspieszenia procesu regeneracji, poprawy krążenia oraz mobilności. Przyczyni się to do  przełamanie zrostów w obrębie mięśni i powięzi.

W przypadku każdej wady postawy ważne jest wprowadzenie u dziecka regularnej aktywności fizycznej. Współpraca z fizjoterapeutą ma na celu konsultację w sprawie wybrania najkorzystniejszych form ruchu. Fizjoterapeuta ponadto powinien uświadomić jakich zajęć ruchowych należy unikać.

Fizykoterapia

W razie wystąpienia objawów bólowych pomocne mogą się okazać zabiegi fizykalne. Są to między innymi zabiegi z zakresu: ciepłolecznictwa (ciepłe okłady) oraz elektroterapii (prądy przeciwbólowe). Powyższe zabiegi nie będą miały jednak żadnego wpływu na korekcję ustawienie krzywizn pleców.

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

Nie trać czasu kliknij w link i przejdź od razu do mojego Sklepu

 

W przypadku ćwiczeń w domu z dzieckiem bardzo przydatne może być kilka rzeczy:

– Do ćwiczeń wzmacniających przydatne mogą być lżejsze hantle i taśmy do ćwiczeń. 

– W przypadku kiedy nieprawidłowa postawa utrwaliła już się bardzo przydatna jest poduszka ortopedyczna dla dzieci, która poprawi pozycję głowy podczas spania oraz ograniczy dalszy postęp problemu.

– Dla poprawy pozycji siedzącej korzystne jest stosowanie poduszki lędźwiowej, warto również przeplatać siedzenie na krześle, pozycją dynamiczną siedzącą czyli kładzenie na krześle poduszki sensorycznej. 

– Dla komfortu ćwiczeń zawsze warto pomyśleć o macie do ćwiczeń.

 

 

Rokowania w przypadku pleców płaskich

Regularne ćwiczenia z fizjoterapeutą oraz skrupulatne wykonywanie zaleconych ćwiczeń w domu prowadzi do sukcesu. Niezmiernie istotna w terapii jest świadomość rodziców i dzieci. Nauka prawidłowego ustawienia nie tylko kręgosłupa, lecz całego ciała pozwala osiągnąć najlepsze efekty. Jednak należy pamiętać, że w przypadku wad postawy terapia wymaga czasu.

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Twojego dziecka, umów się ze mną na Konsultację Online.

Zachęcam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko