W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– Bólu kolan w zgięciu

– Objawów i przyczyn tego problemu

– Koniecznych badań

– Różnych strategii leczenia

– Rokowań i wskazówek niezbędnych do poprawy Twojej sprawności :)

Zapewne wiesz, że praca siedząca znacząco wpływa na zwiększenie dolegliwości ze strony kręgosłupa, ale jest wiele zawodów, które wymuszają przebywanie w innych, niekorzystnych pozycjach dla naszego ciała. W tym artykule znajdziesz informacje jak pozycja siadu klęcznego (na piętach) wpływa na stawy kolanowe, dlaczego tak się dzieje, jakie są pierwsze objawy i co robić, kiedy problemy się już pojawią? Dowiesz się także, jakich grup zawodowych dotyczy ten problem.

Żeby zrozumieć problem, przyjrzyjmy się budowie stawu kolanowego. Staw kolanowy to tak naprawdę 2 stawy objęte wspólną torebką stawową. Staw udowo-piszczelowy, który, jak sugeruje nazwa, jest połączeniem pomiędzy kością udową i piszczelową (to ta kość z przodu podudzia, w którą czasem boleśnie się uderzasz). Brzmi prosto, ale… Powierzchnia stawowa kości udowej jest znacznie większa niż kości piszczelowej, więc potrzebne są swego rodzaju „adaptery”, aby te elementy do siebie dopasować. Funkcję tę pełnią łąkotki czyli dwie chrzęstno – włókniste struktury nerkowatego kształtu. Jedną z nich, leżącą od zewnątrz nazywamy boczną. Drugą, tę od wewnątrz, przyśrodkową.

Drugi staw to staw rzepkowo – udowy pomiędzy rzepką (to ta mała, trójkątna kość z przodu kolana) a kością udową. Rzepka, na pozór wydająca się zbędną kością, jest nam bardzo potrzebna. Jest trzeszczką (kością w obrębie ścięgna) mięśnia czworogłowego (duży mięsień z przodu uda), przez co zmienia kąt jego przebiegu i pozwala nam wygenerować większą siłę. Stabilność stawu kolanowego zapewnia skomplikowany system więzadeł oraz duże i silne grupy mięśniowe uda i podudzia.

Fot. Anatomia stawu kolanowego

Zastanówmy się kto najczęściej przebywa w siadzie na piętach? Od razu na myśl przychodzą pracownicy branży remontowo – budowlanej (brukarze, murarze, glazurnicy), ale także mechanicy oraz nauczycielki w żłobkach czy przedszkolach. Jak widzisz, to całkiem spora grupa osób.

W siadzie na piętach staw kolanowy znajduje się w maksymalnym możliwym zgięciu, a czasem także w rotacji wewnętrznej, (przy szeroko rozstawionych kolanach) lub zewnętrznej, (jeśli trzymasz pięty z boku pośladków). Dochodzi wtedy do bardzo silnej kompresji (zgniatania) struktur wewnątrz stawu (powierzchnie stawowe, łąkotki) oraz na zewnątrz stawu (naczynia krwionośne, więzadła oraz mięśnie). Uciskane są również kaletki (poduszki z płynem znajdujące się pomiędzy mięśniami i ścięgnami, które zapobiegają tarciu jednych o drugie).


Fot. Staw kolanowy w zgięciu


Uszkodzenia chrząstki stawowej


Dlaczego siad na piętach jest tak niekorzystną pozycją? Siad klęczny jest pozycją statyczną, a kiedy w stawie nie zachodzi ruch wytwarzanie mazi (odżywczego smaru) jest ograniczone. Cierpi na tym chrząstka pokrywająca powierzchnie stawowe. W wyniku „niedożywienia” chrząstka staje się mniej sprężysta, bardziej krucha, przez co mniej odporna na codzienne obciążenia. Konsekwencją tych zmian są pierwsze zmiany zwyrodnieniowe. Ich objawy to: ból i sztywność stawu po obciążeniu (np. dłuższy marsz). Objawy mogą też pojawiać się po dłuższym przebywaniu w jednej pozycji, wtedy pomaga lekki rozruch. Z czasem objawy nasilają się i może pojawić się obrzęk, uczucie niestabilności, a także ograniczenie ruchomości uniemożliwiające wyprost lub zgięcie stawu.





Fot. Przykład uszkodzenia chrząstki stawowej



Pozycja siadu na piętach jest niekorzystna zarówno dla stawu udowo-piszczelowego jak i stawu rzepkowo – udowego. W przypadku nawyku trzymania pięt z boku pośladków lub siadu z szeroko rozstawionymi kolanami, może dochodzić do dysbalansu mięśniowego i zmiany prawidłowego toru pracy rzepki. Pierwsze objawy tego problemu to ból, „trzeszczenie” i „chrupanie” np. podczas wykonywania przysiadu. Dodatkowo w pozycji siadu klęcznego dochodzi do znacznego obciążenia stawów własną masą ciała. Pewnie domyślasz się, że im większa masa, tym większe siły zgniatające. Nie lekceważ pierwszych objawów, ponieważ nieleczony problem może prowadzić do poważnych patologii chrząstki.



Uszkodzenia łąkotek

Łąkotki są strukturami, dla których siad na piętach jest wyjątkowo szkodliwą pozycją. Ich wewnętrzne części są słabiej odżywione z powodu niedostatecznej produkcji mazi, ale także ich zewnętrzne, ukrwione części nie mają lepiej, ponieważ część tętnic doprowadzających do nich krew jest uciśnięta w dole podkolanowym. Kiedy taka słabiej odżywiona łąkotka zostaje wystawiona na nagłe działanie dużej siły, to znacznie zwiększa się ryzyko uszkodzenia. O tego rodzaju sytuację wcale nie jest trudno, chodzi tu nie tylko o urazy sportowe, ale także poślizgnięcie na zalodzonym chodniku, w mokrej wannie czy przypadkowy upadek ze schodów.

W pozycji siadu na piętach łąkotki przesuwają się ku tyłowi, a więc ich tylne części (rogi) są najbardziej zgniatane. Zjawisko to dotyczy bardziej łąkotki przyśrodkowej niż bocznej, ponieważ jest ona, ze względu na połączenia z torebką stawową i więzadłami, mniej ruchoma, a przez to ma mniejszą zdolność dopasowania się. Z tego powodu uszkodzenia (pęknięcia, rozdarcia, oderwania) w okolicy rogu tylnego łąkotki przyśrodkowej zdarzają się najczęściej. Typowymi objawem uszkodzenia łąkotek jest ostry, kłujący ból wewnątrz kolana. Przy dużych uszkodzeniach łąkotek może zdarzać się „zablokowanie” stawu.




Fot. Przykład różnych uszkodzeń łąkotki



Torbiel Bakera

Kolejną dysfunkcją, do jakiej może dojść w wyniku nadużywania pozycji siadu na piętach jest torbiel Bakera. Torbiel Bakera to obrzęk tylnej części stawu kolanowego, który z czasem zaczyna sztywnieć, tworząc okrągłą „gulę” w dole podkolanowym. Powstanie torbieli wynika z kompresji stawu powodującej słabsze odżywienie tylnej ściany torebki stawowej, uszkodzenia łąkotek oraz przesączania się płynu do kaletek znajdującymi się z tyłu kolana. Torbiel Bakera powoduje uczucie wypełnienia tylnej części kolana, przez co utrudnia zgięcie. W zaawansowanych przypadkach może dojść do pęknięcia torbieli, co wymaga pilnej konsultacji lekarskiej w celu wykonania odpowiednich badań.



Fot. Przykład torbieli Bakera



Przykład pozycji, które mogą być niekorzystne w dłuższej perspektywie



Siad klęczny






Siad skrzyżny (po turecku)

Twoja praca wymusza pozycję siadu klęcznego? Nie masz jeszcze dolegliwości i chcesz im zapobiec, a może masz już pierwsze objawy dysfunkcji? Co możesz zrobić?

– Zastanów się, czy możesz wykonywać pewne czynności w innych pozycjach i tym samym zapewnić sobie optymalną pozycję pracy. Jeżeli nie masz takiej możliwości, to rób częściej przerwy, zmieniaj pozycję, wstań, przejdź się.

– Dbaj o poprawność siadu klęcznego – trzymaj pięty bezpośrednio pod pośladkami, stopy oprzyj o podłoże grzbietową częścią (to ta, po której stronie są sznurówki w butach). Trzymaj kolana na szerokość bioder, nie rozłączaj ich łącząc pięty pod pośladkami, nie ustawiaj stóp poza pośladkami (dodatkowo obciążasz odcinek lędźwiowy kręgosłupa).

– Jeżeli masz możliwość, włóż coś pomiędzy pośladki a pięty, np. zwinięty koc lub poduszkę. Zmniejszysz w ten sposób siły działające na tylny przedział stawu.

– Dbaj o utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz zdrowy tryb życia z dużą ilością ruchu, bo to zapewni Twoim stawom i mięśniom odpowiednie odżywienie oraz większą odporność na uszkodzenia.

Jeżeli zaobserwowałeś u siebie pierwsze objawy jakie opisałam wcześniej to zgłoś się niezwłocznie do specjalistów: lekarza ortopedy i fizjoterapeuty. Lekarz na podstawie wywiadu, testów oraz badań dodatkowych (RTG, USG, MR) postawi diagnozę i zaleci odpowiednie leczenie. Współczesna medycyna ma wiele do zaoferowania – od leków doustnych, iniekcji stawowych po najnowocześniejsze metody operacyjne.


Fizjoterapeuta na podstawie wywiadu, oceny funkcjonalnej i testów określi przyczynę Twoich dolegliwości i zaproponuje Ci odpowiednie leczenie składające się z:


– terapii manualnej mającej na celu: poprawę ruchomości, poprawę odżywienia i ukrwienia struktur stawowych, zmniejszenie dolegliwości bólowych.

– ćwiczeń mających na celu: poprawę stabilizacji stawu, zwiększenie siły mięśniowej. poprawę elastyczności mięśniowej oraz odżywienia stawu.

– fizykoterapii (krioterapia, laseroterapia, elektroterapia, ultradźwięki, magnetoterapia), które zmniejszą obrzęk, dolegliwości bólowe oraz przyspieszą gojenie.

– profilaktyki: fizjoterapeuta nauczy Cię przyjmowania prawidłowej pozycji, która wpłynie na minimalizowanie dalszych uszkodzeń. Niestety w poważnych przypadkach może się okazać, że będziesz musiał zrezygnować z przyjmowania pozycji siadu klęcznego w pracy.

Wałek pod pośladkami – jako alternatywa dla siadu klęcznego


Praca w klęku podpartym z odciążeniem kolan jako alternatywa dla siadu klęcznego

Podsumowując, jeżeli w pracy musisz długo przebywać w pozycji siadu na piętach dbaj o prawidłowość tej pozycji, stosuj profilaktykę. Jeśli zaobserwujesz pierwsze, niepokojące objawy udaj się do fizjoterapeuty i lekarza. Pamiętaj, Nie zwlekaj! Większość problemów pogłębia się z czasem doprowadzając do nieodwracalnych uszkodzeń. Szybka interwencja i prawidłowe leczenie pozwolą Ci uniknąć poważnych konsekwencji!

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online

Podobał Ci się artykuł? Oceń go i zostaw komentarz, to pomoże znaleźć go innym!
Przemek Jureczko