Skolioza to powszechnie znana wada postawy nazywana również skrzywieniem bocznym kręgosłupa. Fizjoterapeuci określają często skoliozę, jako zniekształcenie kręgosłupa w trzech płaszczyznach. Oznacza to, że starając się patrzeć na ciało dziecka w sposób trójwymiarowy można dostrzec jego asymetrię nie tylko w kierunku bocznym (patrząc na plecy od tyłu). Skrzywienie pojawia się także w płaszczyźnie strzałkowej (przód-tył) oraz poprzecznej, kiedy ciało skręca się (rotacja) . Zmiany, które pojawiają się w przypadku skrzywienia dotyczą wszystkich elementów układu ruchu (kości, mięśnie, stawy), a w skrajnych przypadkach prowadzą do zaburzeń pracy narządów wewnętrznych.
Cześć zmian u dziecka można rozpoznać „gołym okiem”. Niepokój rodziców może budzić nierówne ustawienie barków, asymetryczne trzymanie głowy, czy nierówne kąty tali (w pozycji stojącej przestrzeń pomiędzy ręką a tułowiem), a także wyraźnie odstająca łopatka po jednej stronie. W przypadkach zaawansowanych dochodzi nie tylko do zmian ustawienia kręgów, ale także do zmian strukturalnych (deformacji kości, które można dostrzec na zdjęciach RTG), co wyraźnie pogłębia asymetrię.
Przed podjęciem leczenia niezbędne jest przeprowadzenie dokładnej diagnostyki przez lekarza ortopedę oraz fizjoterapeutę. Nie można tego zrobić bez zdjęcia RTG kręgosłupa oraz talerzy biodrowych. Na jego podstawie określa się stopień skrzywienia (tzw. kąt Cobba) oraz na jakim etapie wzrostu jest kręgosłup (ustalenie wieku kostnego dziecka).
Dla fizjoterapeuty świadomość, w jakim okresie dojrzałości kostnej jest dziecko w momencie diagnozowania skoliozy, jest niezbędna w ustaleniu strategii leczenia. Im bliżej zakończenia procesu kostnienia tym mniejsze ryzyko progresji skrzywienia. Po diagnostyce należy podjąć decyzję o wyborze leczenia. Terapia polega najczęściej na stosowaniu indywidualnie dobranych ćwiczeń korekcyjnych przy dużym zaangażowaniu rodziców oraz dziecka.
Koniecznością może okazać się włączenie do terapii dodatkowej pomocy w postaci gorsetu ortopedycznego. Gorset ortopedyczny to orteza zakładana na tułów dziecka. Jej głównym celem jest zahamowanie progresji skoliozy oraz pomoc w powrocie do symetrycznego ustawienia całego układu ruchu.
Kiedy dziecko powinno nosić gorset ortopedyczny?
Dość często zadawanym przez rodziców pytaniem jest: czy moje dziecko powinno nosić gorset ortopedyczny? O wskazaniu do leczenia gorsetowego informuje najczęściej lekarz ortopeda oraz fizjoterapeuta w trakcie trwania terapii dziecka. Biorą oni pod uwagę kilka czynników:
– wartość kąta skrzywienia wg Cobba (jeśli wynosi więcej niż 20)
– stopień skręcenia kręgosłupa – im większy tym większa asymetria łopatek, klatki piersiowej, ustawienia miednicy
– ocena wieku kostnego (im młodsze dziecko tym większe ryzyko progresji)
– u dziewczynek brak menstruacji, co jest kolejnym dowodem na niedojrzałość biologiczną, co wskazuje, że dziecko jest przed okresem dojrzewania (okresem intensywnego wzrostu)
– zdjęcie RTG zrobione po 3 miesiącach, wskazujące na postępującą skoliozę.
Decyzja o leczeniu gorsetowym zostaje podjęta, jeśli wartość kąta skrzywienia wg Cobba wynosi już ponad 20?, występuję ciągła progresja krzywienia, a układ kostny jest niedojrzały.
Aby rozwiać wszelkie wątpliwości warto odpowiedzieć na pytanie: na czym polega działanie gorsetu i w czym on pomaga? Gorset jest projektowany na podstawie dokładnego badania, które umożliwia dokładne odwzorowanie układu tułowia dziecka oraz na podstawie wniosków lekarza i fizjoterapeuty decydujących o wyborze kierunku sił korygujących. Korekcja musi oddziaływać na 3 płaszczyzny tułowia.
Fot. Przykład wcięcia talii w Skoliozie
Widząc gorset możesz dostrzec miejsca od strony wewnętrznej gdzie występują małe, sztywne poduszki (tzw. peloty korekcyjne), które mają za zadanie uciskać wypukłe miejsca na ciele i wpływać na ich przesunięcie. Możesz również zaobserwować, że gorset posiada otwory, które mają umożliwić przemieszczanie się tułowia w określonym kierunku. Gorset ma pomagać Twojemu dziecku w utrzymaniu skorygowanej postawy, ochraniać oraz odciążać tkanki, aby w czasie intensywnego wzrostu kręgosłup rósł symetrycznie. Kolejnym dość ważną funkcją jest wspomaganie prawidłowego oddechu poprzez korygowanie ustawienia klatki piersiowej, co znacząco wpływa na wydolność oddechową.|
Praktyczna strona noszenia gorsetu w skoliozie
Najczęściej stosowanym gorsetem jest gorset typu Cheneau, który jest wykonany z polietylenu termoplastycznego (jest to rodzaj plastiku). Umożliwia on korekcję we wszystkich płaszczyznach. Przypomina on twardą skorupę otwieraną z przodu, a jego wysokość sięga od miednicy do pach. Zasady noszenia gorsetu w praktyce są ustalane indywidualnie z lekarzem i fizjoterapeutą.
W przypadku dużego ryzyka progresji zalecane jest noszenie gorsetu nawet 23h w ciągu doby z przerwami na fizjoterapię oraz toaletę. Przy mniejszym ryzyku może zostać zalecone noszenie po szkole i w czasie snu, bądź tylko w czasie snu. Wprowadzenie leczenia gorsetowego jest ogromną zmianą dla Twojego dziecka, dlatego czas noszenia gorsetu zwiększany jest stopniowo.
Gdy skóra dziecka przyzwyczai się, a noszenie nie będzie sprawiało irytacji, to zwiększa się ilość godzin noszenia gorsetu. W ciągu dnia dziecko powinno funkcjonować normalnie – uczestniczyć w zajęciach szkolnych, także zajęciach sportowych. Gorset powinien być poddawany ciągłym modyfikacjom, na podstawie kontroli, odbywającej się co kilka miesięcy (wzgląd na ocenę skrzywienia oraz wzrostu dziecka).
Decyzja o zaprzestaniu leczenia gorsetowego jest indywidualna, ale najczęściej zostaje podjęta, gdy kręgosłup dziecka osiągnie dojrzałość kostną. Lekarz i fizjoterapeuta muszą ocenić również ryzyko progresji skoliozy. Zaprzestanie leczenia odbywa się poprzez stopniowe skracanie czasu noszenia gorsetu.
Warto pamiętać, że o skuteczności leczenia skoliozy, decydują również odpowiednio dobrane ćwiczenia indywidualne. Powinny być one wykonywane systematycznie z zaufanym fizjoterapeutą oraz codziennie w domu. Leczenie gorsetowe ma wspomóc proces korekcji, ale nigdy nie zastąpi ćwiczeń. Zaniedbanie wykonywania ćwiczeń, może doprowadzić do poważnych konsekwencji takich jak znaczne pogłębienie skrzywienia, osłabienie siły i stabilizacji mięśniowej oraz poważne deformacje kręgosłupa.
Kiedy Twoje dziecko założy gorset, powinno starać się nie traktować go jako jedyny środek do trzymania skorygowanej postawy. Ważna jest czynna aktywność mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowej postawy i stabilizację. Takie nastawienie jest niezbędne dla skuteczności leczenia.
Leczenie gorsetowe przy skoliozie o większym stopniu skrzywienia jest często konieczne, aby wspomóc proces leczenia. Skuteczność i celowość wprowadzenia gorsetu zależy od kilku czynników. Między innymi od odpowiedniego dopasowania gorsetu, przestrzegania zaleceń lekarza oraz fizjoterapeuty (czas noszenia, sposób noszenia), indywidualnie dobranej przez fizjoterapeutę terapii, a także od akceptacji przez dziecko tej formy leczenia.
Noszenie gorsetu może okazać się dla Was trudną zmianą w życiu. Dziecko chcąc nie chcąc będzie musiało zmierzyć się z reakcją rówieśników, co może wywoływać dużą niechęć oraz brak motywacji. Dlatego też tak ważne jest pełne zaangażowanie rodziców oraz współpraca z lekarzem, fizjoterapeutą, nauczycielami a także psychologiem, który może udzielić niezbędnego wsparcia.
Zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?
Nie trać czasu kliknij w link i przejdź od razu do Sklepu
W przypadku ćwiczeń profilaktycznych postawy w domu z dzieckiem bardzo przydatne może być kilka rzeczy:
– Do ćwiczeń wzmacniających przydatne mogą być lżejsze hantle i taśmy do ćwiczeń.
– W przypadku kiedy nieprawidłowa postawa utrwaliła się już, bardzo przydatna jest poduszka ortopedyczna dla dzieci, która poprawi pozycję głowy podczas spania oraz ograniczy dalszy postęp problemu.
– Dla poprawy pozycji siedzącej niezbędna jest poduszka lędźwiowa, warto również przeplatać siedzenie na krześle, pozycją dynamiczną siedzącą czyli kładzenie na krześle poduszki sensorycznej.
– Warto również kilka razy w tygodniu zakładać dziecku korektor postawy (pajączek) by przynajmniej przez pewien czas układ nerwowy dziecka dostawał informacje o skorygowanej postawie (ograniczenie częstej pozycji garbienia).
– Dla komfortu ćwiczeń zawsze warto pomyśleć o macie do ćwiczeń.
Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Twojego dziecka, umów się ze mną na Konsultację Online.
Zachęcam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko
Najnowsze komentarze