Dyskopatia – jakie badania diagnostyczne?

Standardowym elementem wywiadu u fizjoterapeuty w przypadku dyskopatii jest zapoznanie się z badaniami diagnostycznymi pacjenta. Niestety, w rozmowie z pacjentem często okazuje się, nie został on poinformowany o celu przeprowadzonego badania oraz nie zna możliwości diagnostycznych dyskopatii.

Po co wykonujemy badanie obrazowe w Dyskopatii?

 

Badanie obrazowe jest zasadniczym elementem diagnozowania dyskopatii. Po wstępnym rozpoznaniu przeprowadzonym przez fizjoterapeutę lub lekarza tworzy się hipotezę dotycząca przyczyny dolegliwości pacjenta. Jednak jest ona tylko hipotezą, którą należy zweryfikować poprzez odpowiednie badania pozwalające precyzyjnie ocenić stan struktur kręgosłupa. Niestety, specjaliści często nie mają czasu na „zbędne” tłumaczenie, po co zlecono dane badanie i dlaczego właśnie tę opcję wybrał diagnosta.

Podstawowy „arsenał” radiologa

W celu oceny narządu ruchu wykorzystujemy 4 główne badania. Różnią się one czułością, skutkami ubocznymi oraz oczywiście kosztem wykonania. Dzisiaj omówię je w kontekście struktur kręgosłupa a szczególnie uszkodzeń krążka międzykręgowego (Dyskopatia).

RTG (Roentgen)

Jest to badanie łatwo dostępne w ramach NFZ i usług prywatnych (potrzebne jest jedynie skierowanie lekarza). Pokazuje ono dokładnie stan oraz utkanie struktur kostnych. Pozwala więc ocenić potencjalne złamania czy nadbudowy kostne związane ze zmianami zwyrodnieniowymi. Ustawienie krążków międzykręgowych RTG określa w sposób pośredni, pokazując jedynie przestrzeń pomiędzy kręgami. Jeśli przestrzeń ta jest zwężona lub kręgi są przesunięte między sobą (kręgozmyk) możemy wnioskować o dehydratacji lub uszkodzeniu krążka międzykręgowego. Zaletą RTG jest możliwość pokazania zmian w samej strukturze kostnej wskazując choroby metaboliczne jak osteoporoza czy niektóre zmiany onkologiczne.

Niestety w przypadku badania RTG brak jest oceny tkanek miękkich (stopień i kierunek uszkodzenia krążka międzykręgowego, ucisk na rdzeń kręgowy, nerwy rdzeniowe). W związku z tym badanie to pod kątem dyskopatii jest bardzo ograniczone.

TK (Tomografia komputerowa)

Można powiedzieć, że tomografia komputerowa to takie RTG w trójwymiarze (wiele zdjęć RTG połączonych w trójwymiarowy obraz). TK bardzo dobrze więc wizualizuje kości oraz wszelkie zmiany kostne. Dysponując obrazem przestrzennym możemy ocenić przekroje oraz światło tunelów kostnych, w których biegną nerwy. Pozwala to wykluczyć tzw. „stenozę kostną” czyli zwężenie kanału powstające w wyniku wspomnianej nadbudowy kostnej prowadzące do ucisku na struktury nerwowe. Jednak TK ma ograniczoną możliwość zobrazowania tkanek miękkich, jednak ze względu na większą dostępność tego badania i niższą cenę często jest używane do potwierdzenia dyskopatii zamiast badania MR.

MR (Rezonans magnetyczny)

Rezonans magnetyczny to zdecydowanie najlepsze z dostępnych badań obrazowych. Dzięki niemu możemy w pełni ocenić stan kręgosłupa oraz okolicznych struktur. Jest to jedyne badanie pozwalające precyzyjnie ocenić obecność i wielkość przepuklin oraz ich wpływ na struktury nerwowe – ucisk na rdzeń kręgowy lub nerwy rdzeniowe. Daje osobie diagnozującej możliwość potwierdzenia lub wykluczenia powiązania dolegliwości pacjenta ze zmianami strukturalnymi. Co więcej, pełen obraz badanej okolicy daje wgląd w otaczające narządy wewnętrzne co również bywa pomocne w procesie diagnostycznym.

Ze względu na koszt MR dosyć rzadko przepisywane jest jako badanie pierwszego rzutu. Na wykonanie badania refundowanego przez NFZ oczekuje się zwykle kilka miesięcy :( W przypadku ostrych objawów to nie do przyjęcia! Niestety prywatne wykonanie badania wiąże się z wydatkiem na poziomie 400-600 zł dla jednego odcinka kręgosłupa.

EMG (Elektromiografia)

Stosowane jako badanie uzupełniające i różnicujące. Pozwala ocenić intensywność impulsów nerwowych docierających do mięśni. Znaczny ucisk na rdzeń bądź korzenie nerwowe prowadzi do obniżenia przewodnictwa i stopniową utratę funkcji mięśni np. pacjent czuje niemożność wykonania konkretnego ruchu (np. utrzymanie stopy podczas chodu czyli tzw. opadanie stopy). Spadek tej aktywności można ocenić właśnie dzięki EMG. Badanie EMG jest bardzo przydatne u osób z objawami neurologicznymi w obrębie kończyn dolnych i górnych (ból elektryzujący, zaburzenia czucia, osłabienie siły mięśniowej), badanie to pozwala zróżnicować problem dyskopatii od innych dysfunkcji oraz ocenić stan uszkodzenia.

Odczuwam ostry ból kręgosłupa – które badanie powinienem wybrać?

Diagnozując objawy pacjenta należy ocenić charakter dolegliwości oraz ich intensywność. Mówiąc o bólu kręgosłupa na chwilę obecną wiemy, że jest wiele czynników, które mogą zaostrzać odczuwane dolegliwości i absolutnie nie są one związane z patologią strukturalną tkanek. W przypadku ostrego bólu odcinka szyjnego, piersiowego lub lędźwiowego (szczególnie z objawami neurologicznymi do kończyn dolnych lub górnych) istotne jest by doprecyzować, czy ból jest wynikiem uszkodzenia krążka międzykręgowego. Moim zdaniem w takiej sytuacji warto stawiać tylko i wyłącznie na rezonans magnetyczny MR. RTG oraz TK są zbyt mało dokładnymi badaniami, które warto wykonać tylko w sytuacji gdy nie mamy innej możliwości.

Kwestia profilaktyki i badań „przesiewowych”

Jeśli stan pacjenta jest dobry (nie ma obecnie żadnych większych dolegliwości) można by uznać, że obrazowanie jest zbędne. Tym bardziej, że większość uszkodzeń krążka międzykręgowego (przepuklin) jest nieszkodliwa i nie powiązana z odczuwanymi dolegliwościami.

Jednak z drugiej strony po przekroczeniu pewnego wieku, jeżeli wykonujesz pracę siedzącą, stronisz od aktywności ruchowej oraz odczuwasz powtarzające się epizody bólowe warto zrobić MR. Badanie wykonane raz na kilka lat ma niską szkodliwość, pozwala rzetelnie ocenić stan tkanek kręgosłupa i na tej podstawie dobrać odpowiednią profilaktykę co może mieć duże znaczenie na przyszłość.

Kiedy muszę myśleć o badaniach obrazowych?

Czymś, co na pewno powinieneś zapamiętać z tego tekstu jest obecność tak zwanych czerwonych flag. Są to pojawiające się sygnały sugerujące, że należy natychmiast udać się do neurochirurga oraz wykonać badania, gdyż objawy wskazują na rzeczywisty ucisk struktur nerwowych. Zaliczamy do nich:

1. Nagłe osłabienie siły mięśniowej, zwłaszcza przy czynnościach funkcjonalnych (np. wspomniane opadanie stopy podczas chodu)

2. Pojawienie się zaburzeń czucia skórnego (brak reakcji na dotyk)

3. Zaburzenie oddawania moczu

4. Powyższym objawom może towarzyszyć ból oraz mrowienie biegnące wzdłuż nogi lub ręki aczkolwiek jest to drugorzędny wskaźnik, który może być związany z wieloma innymi dysfunkcjami.

Jeżeli odczuwasz powyższe objawy zachowaj czujność nawet u specjalisty. Każdy ma indywidualne podejście, zarówno wśród lekarzy jak i u fizjoterapeutów zdarzają się przypadki niewłaściwej diagnozy bądź podejścia bagatelizującego odczucia pacjenta. Zaufaj osobie, która się Tobą opiekuje, ale gdy po jakimś czasie intuicja podpowiada Ci, że coś nie gra, nie wahaj się skonsultować swojego problemu u innego fizjoterapeuty bądź lekarza.

Zachęcam do komentowania :)