W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– przyczyn torbieli nadgarstka,

– wszystkich możliwości leczenia

– rokowań i niezbędnych wskazówek do poprawy Twojej sprawności

Torbiel galaretowata (ganglion) jest przestrzenią jamistą w tkance łącznej wypełnioną substancją galaretowatą lub płynem. Zmiana ta posiada otoczkę ze zbitej tkanki łącznej. Najczęstszą lokalizacją ganglionów jest okolica torebki stawowej lub pochewek ścięgnistych w grzbietowej lub dłoniowej okolicy nadgarstka. Torbiele występują znacznie częściej u kobiet.

Trochę o anatomii i o tym jak pojawia się torbiel

Złożony staw nadgarstkowy jest odpowiedzialny za bardzo precyzyjne ruchy dłoni. Mimo niewielkiej przestrzeni w tej okolicy przebiegają bardzo ważne struktury takie jak: nerw pośrodkowy, nerw łokciowy, nerw promieniowy, naczynia krwionośne oraz liczne ścięgna mięśni odpowiedzialnych za ruchy nadgarstka.

Fot. Przykład budowy nadgarstka

 

Nadgarstek zbudowany jest z ośmiu niewielkich kości, które tworzą dwa rzędy. Pierwszy rząd tworzy połączenie z przedramieniem (staw promieniowo-nadgarstkowy, który składa się z panewki utworzonej przez kość promieniową i krążek stawowy oraz główki utworzonej przez kość łódeczkowatą, księżycowatą i trójgraniastą). Kości drugiego rzędu oprócz połączeń z pierwszym rzędem tworzą połączenia z kośćmi śródręcza. Całość jest silnie stabilizowana przez torebkę stawową, a także bardzo liczne więzadła. Dzięki więzadłom i torebkom stawowym zachowana jest stabilność stawowa nawet podczas bardzo dużych obciążeń ręki.

Stawy nadgarstka umożliwiają trójwymiarowe ruchy dłoni. Należą do nich: zgięcie grzbietowe (gdy palce skierowane są ku górze), zgięcie dłoniowe (gdy palce skierowane są w dół), odchylenie w prawo i w lewo (nazywane zgięciem dopromieniowym i dołokciowym) oraz obwodzenie, na które składają się wszystkie wyżej wymienione ruchy.

Torbiele nadgarstka pojawiają się w różnych okolicach nadgarstka, tworząc różnego rozmiaru wyrośla na skórze. Torbiel na początku jest elastyczna i przesuwalna z czasem zgrubiała i twarda. Torbiele najprawdopodobniej wychodzą z pochewek ścięgnistych (osłonek ścięgien przechodzących w tej okolicy) lub z poszczególnych połączeń stawowych kości nadgarstka. Pojawienie się torbieli jest najczęściej związane z przeciążeniem nadgarstka lub dłoni, co powoduje powstanie lokalnego obrzęku (elastycznej torbieli), która bez wdrożenia odpowiedniego leczenia i profilaktyki z czasem zaczyna twardnieć.

Wszystkie objawy torbieli nadgarstka

Podstawowym objawem w przypadku torbieli jest niewielkie uwypuklenie podskórne, pojawiające się po stronie grzbietowej lub dłoniowej nadgarstka. W początkowej fazie rozwoju torbiel nie jest dużych rozmiarów, zazwyczaj jest to rozmiar przypominający ziarno groszku, jednak z upływem czasu może osiągnąć średnicę nawet kilku centymetrów. Nigdy jednak nie dochodzi do przebicia skóry.

Fot. 1 Przykład Torbieli po grzbietowej stronie nadgarstka

 

 

Fot. 2 Przykład Torbieli nadgarstka po stronie dłoniowej

 

 

Początkowo pod wpływem ucisku palców torbiel jest przesuwalna. Jednak w miarę upływu czasu (tygodnie, miesiące) płyn zaczyna twardnieć, dlatego wielu pacjentów myśli, że wyrosła im nowa kość. Torbiel może powodować dolegliwości bólowe. Ból może być samoistny lub pojawiać się podczas ruchów, w których bierze udział nadgarstek lub palce. Dzieje się tak za sprawą powstania konfliktu torbieli z przebiegającym w okolicy ścięgnem czy więzadłem.

Intensywna praca fizyczna lub aktywność sportowa może powodować zarówno nasilenie objawów bólowych jak i powiększenie rozmiarów torbieli. Brak wysiłku i odciążenie dłoni zazwyczaj łagodzi dolegliwości bólowe i może powodować zmniejszenie torbieli.

Obecność torbieli w okolicy nadgarstka może wpływać na pojawienie się objawów neurologicznych w rejonie dłoni i przedramienia (mrowienie, uczucie prądu, zaburzenia czucia) w wyniku ucisku torbieli na jeden z nerwów lub gałązek nerwowych przechodzących w ciasnej okolicy nadgarstka.

 

Przyczyny powstania torbieli na dłoni

Przyczyny powstania torbieli w okolicy nadgarstka nie są dokładnie potwierdzone. Najbardziej prawdopodobny mechanizm powstania torbieli wynika z przewlekłych mikro urazów i przeciążeń. Nadgarstek to bardzo niewielki rejon, w którym dochodzi do znacznych przeciążeń (dźwiganie zakupów, trzymanie dzieci na rękach, pchanie ciężkich przedmiotów, podpory na dłoniach).

Dodatkowo wiele czynności wykonywanych regularnie może również przyczynić się do powstania problemu (sprzątanie, prace remontowo-budowlane, pisanie, szycie).

Wszystkie te czynniki obciążają struktury kostne, torebki stawowe, więzadła oraz pochewki ścięgniste (otaczają ścięgna w rejonie nadgarstka i palców). Kiedy organizm przestaje sobie radzić z przeciążeniami to często dochodzi do niewielkiego obrzęku (początek torbieli). Z czasem kiedy przeciążenia nie ustają płynu pojawia się więcej a czas wpływa na jego sztywność.

Częściej torbiele pojawiają się u kobiet, co może być związane z mniejszą stabilnością stawową w obrębie dłoni (mniejsze kości i słabszy układ mięśniowy), co w przypadku wielogodzinnych przeciążeń w pracy lub w domu może skutkować powstaniem torbieli.

Większe ryzyko powstania torbieli może pojawić się także u osób z hipermobilnością (zaburzenie budowy tkanki łącznej, powodujące większą ruchomość stawową). W przypadku takich pacjentów organizm ma jeszcze większe trudności z radzeniem sobie z przeciążeniami dnia codziennego.

Diagnostyka

Diagnostyka powinna się rozpocząć od dokładnego wywiadu. Lekarz lub fizjoterapeuta powinien zapytać o wszelkie urazy, choroby dodatkowe oraz wykonywany zawód. Kolejnym etapem jest badanie. Podczas badania kluczowa jest ocena ruchomości stawów, które mogą się przyczyniać do powstania torbieli. Dodatkowo powinno się zwrócić uwagę na ułożenie kości nadgarstka i deformacje palców. W celu uzupełnienia diagnostyki pomocna może być diagnostyka obrazowa. Najbardziej przydatne jest USG dla oceny okolicznych tkanek miękkich. W celu wykluczenia kostnych deformacji lekarz może zlecić badanie RTG.

Diagnostyka różnicowa



W celu skutecznego leczenia niezbędne jest wykluczenie innych jednostek chorobowych mogących powodować podobne objawy bólowe oraz obrzęk. Możemy do nich zaliczyć m. in.: zmiany zwyrodnieniowe, uszkodzenia mięśniowe, Rzs (Reumatoidalne zapalenie stawów), chorobę nowotworową.

Leczenie zachowawcze torbieli nadgarstka

W przypadku pojawienia się torbieli w okolicy nadgarstka często stosowaną strategią leczenia przez lekarzy jest punkcja torbieli (usunięcie zawartości torbieli) lub iniekcja kortykosteroidów (działających przeciwzapalnie). Jednakże tego typu leczenie bierze pod uwagę jedynie objawy a nie przyczyny problemu. W efekcie leczenia objawowego torbiel może się zmniejszyć lub zniknąć, lecz istnieje duża szansa, że efekt będzie krótkotrwały.

O wiele bardziej skuteczne wydaje się być połączenie leczenia objawów i próbie leczenia przyczyn. Leczenie przyczynowe będzie polegało na rozpoczęciu rehabilitacji czyli współpracy z fizjoterapeutą.

Rehabilitację warto rozpocząć od stabilizacji. Jest to bardzo ważny element terapii bowiem dąży do trwałej zmiany nieprawidłowych obciążeń. Jeśli nie zmienimy przewlekłych przeciążeń to niestety objawy mogą nawracać. W przypadku ćwiczeń stabilizujących kluczowe jest osiągniecie prawidłowego ustawienia osi nadgarstka (przypadającej w podporze na pięściach na okolicę drugiej i trzeciej kości śródręcza). Ćwiczenia stabilizujące powinno się rozpocząć od minimalnego obciążenia nadgarstka. W przypadku braku dolegliwości bólowych należy zwiększać obciążania i podnosić poziom trudności ćwiczeń.

Fot. Ćwiczenie stabilizacji nadgarstka

 

Bardzo istotna będzie również praca nad wyrównaniem dysbalansu mięśniowego (rozluźnienie i rozciągnięcie mięśni przeciążonych a wzmocnienie osłabionych). Torbiel często dotyka kobiet, u których mięśnie przedramienia nie są często rozbudowane. Dobór odpowiednich ćwiczeń może pozwolić zmienić tą sytuację.

Ćwiczenia wymagają dużo cierpliwej pracy zarówno w gabinecie fizjoterapeuty jak i w domu. Korzystnym efektem ćwiczeń stabilizacji i ćwiczeń wzmacniających będzie zmniejszenie przeciążeń dnia codziennego oraz złagodzenie dolegliwości bólowych. Oczywiście osiągnięcie tych celów wymaga czasu przynajmniej kilku tygodni.

Kolejnym etapem terapii powinno być rozluźnienie mięśniowo-powięziowe przedramienia oraz dłoni. Dodatkowo pomocne może być rozluźnienie odległych rejonów kończyny górnej, które mogą w sposób pośredni przyczyniać się do powstania dolegliwości. Rozluźnienie tkanek miękkich przyspieszy proces regeneracji, poprawi krążenie oraz mobilność stawową. Dodatkowo mogą zostać usunięte zrosty i zwłóknienia w obrębie mięśni i powięzi. Jeśli torbiel jest elastyczna to warto ją delikatnie masować, co może pomóc w odprowadzeniu płynu i zmniejszeniu jej objętości.

W przypadku ograniczenia ruchomości stawów sąsiednich konieczna może być poprawa zakresów ruchomości. Do tego celu wykorzystać można zarówno ćwiczenia, rozciąganie jak i terapię manualną (poprawi elastyczność torebek stawowych oraz tkanek okołostawowych).

Dla utrzymania efektów terapii bardzo ważna jest profilaktyka. Należy w każdych warunkach pamiętać o właściwych nawykach. Chodzi tu głównie o unikanie pracy wymagającej długiego i mocnego ściskania i trzymania przedmiotów w chorej ręce. Jeśli nasz tryb życia nie pozwala nam na zmianę nawyków warto pomyśleć o regularnym rozciąganiu i masażu dłoni i przedramienia. Jeśli w Twoim przypadku ciężko o złagodzenie pracy fizycznej to niestety praca nad pozbyciem się torbieli może być znacznie utrudniona, ponieważ przewlekłe przeciążenia mogą wpływać na stałe „dolewanie” płynu w miejsce torbieli.

Warto nadmienić, że w niektórych przypadkach torbiel może zniknąć sama (zazwyczaj za sprawą odpoczynku i odciążania chorej dłoni).

Fizykoterapia

 

Uzupełnieniem terapii mogą być zabiegi: laseroterapii, magnetoterapii lub hydroterapii. Zabiegi te mają działanie: rozluźniające, przeciwbólowe oraz poprawiające ukrwienie.

 

Zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji nadgarstka!

 

Kliknij w link i zajrzyj do naszego sklepu

BÓL – w przypadku powtarzającego się bólu, warto chłodzić rękę za pomocą Cold packa czyli żelu chłodzącego, który można przykładać kilka razy dziennie przez 15-20 minut (pamiętaj przykładaj cold pack do ciała przez cienki ręcznik kuchenny).

ROZLUŹNIANIE PRZECIĄŻEŃ DŁONI I PRZEDRAMIENIA – w celu rozluźnienia powtarzających się przeciążeń w rejonie przedramienia bardzo pomocne są wałki (wałek z kolcami, wałek gładki)  do masażu. Jeśli chodzi o masaż dłoni to na początku miękki jeżyk, a z czasem  twarde jeżyki. Rejon przeciążeń w większości przypadków warto masować co 2-3 dzień. Podczas masowania obciążenie nie może być zbyt delikatne, ani zbyt bolesne.

OCHRONA I STABILIZACJA W przypadku bólu dłoni i nadgarstka zaopatrzenie ortopedyczne może być bardzo pomocne. Zarówno w stanie ostrym jak i przewlekłym pomocny może być stabilizator stawu nadgarstkowego. Ogranicza on skrajne ruchy stawu, w których najczęściej pojawiają się dolegliwości bólowe. Do wyboru jest kilka stabilizatorów, te które obejmują również dłoń będą ograniczać w większym stopniu ruchomość oraz dolegliwości bólowe, krótkie stabilizatory tylko na rejon nadgarstka stanowią raczej profilaktykę przeciążeń tego rejonu. Ogranicza on skrajne ruchy stawu, w których najczęściej pojawiają się dolegliwości bólowe. Z moich doświadczeń w przeciążeniach nadgarstka najlepiej sprawdza się tego typu stabilizator. Ważne by stabilizator był dość ciasno zapięty. Jego noszenie daje pewien dyskomfort, ale znacznie ogranicza przeciążenia! Należy jednak pamiętać, że stabilizator powinien być używany tylko w momentach największych przeciążeń, maksymalnie przez kilka godzin dziennie. W każdym przypadku należy dążyć do treningu właściwego systemu stabilizacji jakim jest nasz układ mięśniowo-stawowy.

WZMOCNIENIE Do wzmocnienia nadgarstka przydać się mogą hantle 1-2 kg, ściskacz dłoni, piłeczki do ściskania oraz gumy wzmacniające wyprost palców. Pamiętaj, że żadne ćwiczenie wzmacniające nie powinno wywoływać bólu!

Ściąganie płynu (punkcja) torbieli nadgarstka

Leczenie operacyjne gangliona dłoni i nadgarstka

Gdy leczenie zachowawcze (punkcja torbieli, leczenie kortykosteroidami, rehabilitacja) nie przynosi oczekiwanych rezultatów konieczny jest zabieg operacyjny. Zabieg polega na usunięciu torbieli. W około 90% przypadków przy odpowiedniej technice zabiegu dochodzi do zniknięcia torbieli. Jednakże zabieg jest leczeniem objawowym i jeśli dalej istnieją przyczyny problemu to torbiele mogą nawracać. Przebieg rehabilitacji po zabiegu będzie zawsze indywidualny, ponieważ zależy od wielu czynników. Decyzje o doborze ćwiczeń powinni wspólnie podejmować lekarz wraz z fizjoterapeutą. Głównymi celami rehabilitacji pooperacyjnej będzie poprawa funkcji, siły mięśniowej i stabilności stawowej w obrębie dłoni.

Rokowania

Efekty leczenia torbieli zależą od zaawansowania problemu i Twojego trybu życia. W przypadku gdy torbiel jest elastyczna i nie daje dużych dolegliwości bólowych to leczenie zachowawcze ma duże szanse na zniesienie bólu oraz zmniejszenie lub całkowite usunięcie torbieli. Jednakże kiedy problem trwa długo i torbiel jest twarda to ciężko o efekty leczenia zachowawczego. W takich sytuacjach konieczny może się okazać zabieg operacyjny. W każdym przypadku należy szukać przyczyn problemu, na które największy wpływ ma proces rehabilitacji i stosowanie się do zasad profilaktyki.

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online.

Zachęcam do komentowania i zostawiania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko

Fotografie
1.CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=831278
2.By User:GEMalone – Own work, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3910041