Do kiedy warto ćwiczyć w skrzywieniu kręgosłupa (skoliozie) ?

Wielu rodziców zastanawia się do kiedy istnieje możliwość korekcji skrzywienia kręgosłupa (skoliozy)? Od czego to zależy? Czy w życiu dorosłym warto dalej ćwiczyć?

W przypadku skoliozy należy pamiętać, że jest to wada trójpłaszczyznowa. Kręgosłup jest nieprawidłowo ukształtowany w trzech płaszczyznach (dla uproszczenia, kręgosłup jest źle ukształtowany gdy patrzymy na niego z tyłu, boku i z góry). W przypadku skoliozy, skrzywienie to nie tylko źle poukładane „klocki” (kręgi). Oczywiście same kręgi zmieniły swoje prawidłowe położenie, jednakże w dużych skrzywieniach doszło również do zniekształcenia poszczególnych kręgów. Kręgi, na które działają największe przeciążenia deformują się na kształt klina lub skręcają się! Jest to bardzo niekorzystny proces bowiem kręgosłup łączy się z wieloma innymi strukturami przez co deformacje są przenoszone dalej na układ stawowy poprzez: żebra, układ mięśniowy, narządy wewnętrzne.



Fot. Przykład skrzywienia kręgosłupa na szkielecie kostnym

W przypadku diagnostyki skrzywienia kręgosłupa bardzo istotne jest określenie wieku kostnego dziecka. Co oznacza wiek kostny? Wiek kostny wskazuje, na jakim etapie kostnienia jest szkielet dziecka oraz kiedy można spodziewać się zakończenia procesu wzrostu układu kostnego. Kostnienie zaczyna się w życiu płodowym, a kończy się około 18-19 roku życia u chłopców a u dziewczyn około 2 lata wcześniej. We wcześniejszych latach kości nie są jeszcze do końca zrośnięte, lecz przedzielone w niektórych miejscach tkanką chrzęstną. W przypadku oceny skoliozy interesuje nas, na jakim etapie rozwoju kostnego znajduje się kręgosłup.

Zerknij na inny mój artykuł: Skrzywienie kręgosłupa (skolioza) – objawy, przyczyny, rehabilitacja

Jak rozpoznać, jaki jest wiek kostny dziecka? Ocenę wieku kostnego kręgosłupa dokonuje się na podstawie zdjęć rentgenowskich miednicy. Obserwacja miednicy, a konkretnie talerzy biodrowych wskaże jak rozwijają się kości kręgosłupa. Dlaczego interesuje nas miednica skoro w skoliozie chodzi o kręgosłup? Ponieważ kostnienie miednicy i kręgosłupa zachodzi w podobnym czasie, a na talerzach biodrowych jest znacznie łatwiej określić etap kostnienia. 

Ocena wieku kostnego dziecka w skoliozie?

Ocena etapu dojrzałości kostnej odbywa się na podstawie testu Rissera, który określa etap kostnienia w obrębie talerzy biodrowych. W teście wyróżniamy 6 stopni, gdzie 0 oznacza brak oznak świadczących o rozpoczęciu kostnienia, a 5 stopień wskazuje na zakończenie wzrostu miednicy i kręgosłupa. Dla lekarza i fizjoterapeuty informacja dotycząca okresu dojrzałości kostnej jest niezbędna do ustalenia strategii leczenia i ryzyka progresji skrzywienia.

Im bliżej zakończenia procesu kostnienia, czyli im później wystąpi skrzywienie kręgosłupa tym mniejsze ryzyko progresji skrzywienia. Oznacza to, że w  późniejszym wieku (15-16 lat u dziewczyn, u chłopców w wieku 17-18 lat) pomimo asymetrycznych przeciążeń nie dojdzie do znacznej progresji skrzywienia. Sytuacja jest odwrotna w przypadku dzieci , które są na początku rozwoju swojego układu kostnego. Czym wcześniej dojdzie do rozpoznania skoliozy tym większe ryzyko progresji skrzywienia! W przypadku skrzywienia szczególnie niebezpieczne są skoki wzrostu.

Z czym wiąże się wyniki testu Rissera?

Kiedy okaże się, że dziecko jest na „ostatniej prostej” zakończenia wieku kostnego to niestety możliwości korekcji skrzywienia są niewielkie. W przypadku kiedy dziecko ma kilka lat i dojdzie do wykrycia skrzywienia pomimo dużego ryzyka progresji przy odpowiedniej terapii jest czas na zatrzymanie postępu skoliozy lub jego korekcję. Czas w przypadku terapii skoliozy jest bardzo ważny ponieważ skrzywienie kręgosłupa powstaje na przestrzeni miesięcy i lat i tyle samo czasu trzeba żeby cały proces zatrzymać lub „odkręcić”.

Czy po zakończeniu wieku kostnego może dojść do skrzywienia kręgosłupa?

Niestety tak. Skrzywienie kręgosłupa może również powstać po zakończeniu wieku kostnego. Do takiej sytuacji dochodzi w przypadku zaburzenia napięcia mięśniowego lub znacznej asymetrii obciążeń lewej i prawej strony ciała (np. w przypadku amputacji kończyny górnej lub piersi oraz w przypadku niedowładów prawej lub lewej strony ciała). W takich przypadkach nie dochodzi do deformacji kręgów jednakże pod wpływem działania asymetrycznych sił układ kręgów się zmienia.



Fot. Przykład skrzywienia kręgosłupa w obrazie RTG

Czy w przypadku dzieci warto walczyć ze skrzywieniem po zakończeniu wzrostu kostnego?

W każdym wieku warto ćwiczyć. Powiem więcej trzeba! Pomimo zakończenia wzrostu kostnego, w wyniku przeciążeń dnia codziennego oraz utrwalonego asymetrycznego schematu ruchu skrzywienie może postępować. Oczywiście ilość i objętość ćwiczeń nie musi być taka jak w młodości ale niewątpliwie warto regularnie ćwiczyć.

Zerknij na inny mój artykuł: Jak często ćwiczyć w przypadku skoliozy?

Jakie mogą być konsekwencje skrzywienia w przyszłości?

Niestety obecność skrzywienia niesie za sobą negatywne konsekwencje w przyszłości. Z moich doświadczeń wynika jeden fakt. Pacjenci, którzy mają od dzieciństwa skoliozę mają liczne powikłania w obrębie całego układu ruchu w życiu dorosłym! W przypadku tych pacjentów dochodzi do dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa (zazwyczaj tylko po jednej stronie), ponadto często pojawiają się asymetryczne bóle głowy.


W wielu przypadkach dochodzi do powstania asymetrycznych przeciążeń w obrębie obręczy biodrowej i barkowej. Ponadto w wyniku skoliozy często dochodzi do asymetrycznego ustawienia miednicy, które wpływa na zaburzenie wzorca chodu i nierównomierne obciążenie lewej i prawej kończyny dolnej. W wyniku asymetrii  dochodzi do wczesnych zmian zwyrodnieniowych (stawu kolanowego, biodrowego, lub skokowego) tylko po jednej stronie ciała gdzie drugi staw nie posiada znacznych uszkodzeń. Należy również pamiętać, że skolioza w młodości ”nie boli” ponieważ wszystkie stawy mają dobra ruchomość. Jednak w miarę upływu czasu stawy sztywnieją i wtedy skrzywienie kręgosłupa daje pierwsze objawy bólowe (bolesne zblokowania stawowe i przeciążenia mięśniowe).

Pamiętaj, że zarówno w przypadku dzieci jak i dorosłych warto ćwiczyć by zmniejszyć skrzywienie kręgosłupa lub łagodzić jego konsekwencje. Ćwiczenia oprócz obecnych korzyści będą inwestycją w Twoje zdrowie i Twoich dzieci w przyszłości.

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

Nie trać czasu na szukanie kliknij w link i przejdź od razu do Sklepu

W przypadku ćwiczeń w domu z dzieckiem bardzo przydatne może być kilka rzeczy:

– Do ćwiczeń wzmacniających przydatne mogą być lżejsze hantle i taśmy do ćwiczeń. 

– W przypadku kiedy nieprawidłowa postawa utrwaliła się już, bardzo przydatna jest poduszka ortopedyczna dla dzieci, która poprawi pozycję głowy podczas spania oraz ograniczy dalszy postęp problemu.

– Dla poprawy pozycji siedzącej korzystne jest stosowanie poduszki lędźwiowej, warto również przeplatać siedzenie na krześle, pozycją dynamiczną siedzącą czyli kładzenie na krześle poduszki sensorycznej. 

– Dla komfortu ćwiczeń zawsze warto pomyśleć o macie do ćwiczeń.

– W leczeniu skrzywienia kręgosłupa w przypadku dużego kąta skrzywienia (decyzja lekarza) stosowane są gorsety korekcyjne (więcej o gorsetach przeczytasz tutaj) dopasowane indywidualnie do każdego pacjenta. Mają one na celu utrzymanie korekcji przez większą cześć dnia. Niezwykle ważna, w przypadku stosowania gorsetów jest kontynuacja ćwiczeń korekcyjnych. Ich brak może prowadzić do zaniku mięśni z nieczynności.

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Twojego dziecka, umów się ze mną na Konsultację Online.

Zachęcam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko