W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– przyczyn i objawów zwichnięcia i niestabilności nadgarstka

– wszystkich możliwości leczenia

– rokowań i niezbędnych wskazówek do poprawy stabilności Twojego dłoni i nadgarstka.

Niestabilność nadgarstka jest dysfunkcją, w której dolegliwości bólowe pojawiają się w wyniku nieprawidłowego ustawienia i funkcji kości nadgarstka. Nieprawidłowy układ kości wpływa na zaburzenie funkcji całej dłoni. Prowadzi to do powstania objawów bólowych i często wczesnych zmian zwyrodnieniowych. Jedną z najczęstszych przyczyn niestabilności nadgarstka (ręki) są konsekwencje zwichnięcia nadgarstka. Niestety zwichnięcie nadgarstka i jego niestabilność to dość złożone tematy w medycynie, gdzie właściwa diagnostyka i odpowiednie leczenie stanowią duże wyzwanie! Żeby więc zrozumieć ten problem rozpocznę od anatomii i funkcji nadgarstka.

Trochę o anatomii i typach zwichnięcia nadgarstka

Złożony staw nadgarstkowy jest odpowiedzialny za bardzo precyzyjne ruchy dłoni. Mimo niewielkiej przestrzeni w tej okolicy przebiegają bardzo ważne struktury takie jak: nerw pośrodkowy, nerw łokciowy, nerw promieniowy, naczynia krwionośne oraz liczne mięśnie odpowiedzialne za ruchy dłoni.

Nadgarstek zbudowany jest z ośmiu niewielkich kości, które tworzą dwa rzędy. Pierwszy rząd kości tworzy połączenie z przedramieniem (staw promieniowo-nadgarstkowy – składający się z panewki utworzonej przez kość promieniową i krążek stawowy oraz główki utworzonej przez kość łódeczkowata, księżycowatą i trójgraniastą). Kości drugiego rzędu oprócz połączeń z pierwszym rzędem tworzą połączenia z kośćmi śródręcza. Całość jest silnie stabilizowana przez torebkę stawową, a także bardzo złożony układ więzadłowy. Dzięki więzadłom i torebkom stawowym zachowana jest stabilność stawowa, nawet podczas bardzo dużych obciążeń ręki.

Stawy nadgarstka umożliwiają trójwymiarowe ruchy dłoni: zgięcie grzbietowe (gdy palce skierowane są ku górze), zgięcie dłoniowe (gdy palce skierowane są w dół), odchylenie w prawo i w lewo (nazywane zgięciem do promieniowym i do łokciowym) oraz obwodzenie, na które składają się wymienione powyżej ruchy. Wszelkie ruchy nadgarstka wykonywane są za pomocą mięśni przedramienia i dłoni.

Za stabilizację nadgarstka odpowiadają 3 sprawnie działające systemy. Należą do nich:

– układ kostno-więzadłowy (prawidłowo ułożone kości połączone torebkami stawowymi i więzadłami).

– układ mięśniowy (sprawnie działające mięśnie odpowiedzialne za prawidłowy przebieg ruchu w stawie).

– układ nerwowy (odpowiedzialny za sterowanie oraz zarządzanie każdym procesem zachodzącym w układzie ruchu).

Zaburzenie pracy, któregoś z elementów systemu może prowadzić do zmniejszenia stabilności nadgarstka czyli niestabilności. Żeby doprecyzować termin niestabilność warto zapamiętać, że niestabilność nadgarstka objawia się w kilku sytuacjach:

1 Nieprawidłowe ustawienie kości nadgarstka:

to sytuacja, w której oceniając nadgarstek podczas badania lub zdjęć obrazowych można zauważyć brak prawidłowej osi ustawienia kości nadgarstka w przestrzeni. W praktyce może to określić jako nadmierne zbliżenie lub oddalenie poszczególnych kości nadgarstka od siebie.

2 Nieprawidłowe przenoszenie obciążeń przez nadgarstek w trakcie dynamicznej aktywności.

3 Nieprawidłowa ruchomość (milimetrowe ruchy) kości nadgarstka podczas złożonych ruchów nadgarstka i palców.

Tak naprawdę ocena ustawienia i funkcji 8 maleńkich kości na przestrzeni kilkunastu cm. jest ogromnym wyzwaniem! Jednak te milimetry nadmiernego lub zbyt małego odstępu między tymi kośćmi będzie zaburzało prawidłową biomechanikę dłoni. Taka sytuacja wpływa bezpośrednio na zaburzenie ślizgu powierzchni stawowych kości, prowadząc do uszkodzenia powierzchni stawowych czego konsekwencją są wczesne zmiany zwyrodnieniowe.

Niestabilność można sklasyfikować wg różnych aspektów:

Ze względu na czas trwania:

ostra do 1 tyg (bezpośrednio po urazie)
podostra od 1-6 tyg
przewlekła powyżej 6 tyg (jako konsekwencja urazu lub zmian przeciążeniowych)

Ze względu na moment występowania objawów:

– niestabilność pojawia się w statyce (w spoczynku widać nieprawidłowe ustawienie nadgarstka)
– niestabilność pojawia się podczas ruchu

Ze względu na przyczynę:

– uraz (zwichnięcie nadgarstka)
– powtarzające się przeciążenia
– hipermobilność stawów (genetycznie zaburzona budowa tkanki tworzącej staw)

Ze względu na lokalizację uszkodzeń i zaburzeń:

– bliższy szereg nadgarstka
– dalszy szereg nadgarstka
– obydwa szeregi

Skupmy się teraz na konkretnych objawach, które są wynikiem zwichnięcia nadgarstka i jego niestabilności.

 

Objawy zwichnięcia i niestabilności nadgarstka (ręki)

Najczęstsze objawy zgłaszane przez pacjentów to uczucie przeskakiwania, słyszalne trzaski i dźwięki w okolicy stawu. Pacjenci zazwyczaj odczuwają również ostry kłujący ból nasilający się podczas wykonywania określonych czynności. Najbardziej dokuczliwe są skrajne zakresy ruchu: maksymalne zgięcie i wyprost nadgarstka lub złożone ruchy dłoni: np. zamykanie kluczem drzwi, pociągnięcie za klamkę, zakręcanie butelki lub słoika. Bardzo często pacjenci odczuwają zmęczenie, osłabienie i niepewność ręki podczas przenoszenia różnych przedmiotów. Objawy te nasilają się wraz ze wzrostem wagi danego przedmiotu.

W wielu przypadkach ostry i nagły ból, może powodować wypuszczenie przedmiotu z ręki. W dużej ilości przypadków dochodzi do pojawienia się torbieli w dłoniowej lub grzbietowej okolicy nadgarstka. Do charakterystycznych objawów niestabilności nadgarstka należy także zaostrzenie dolegliwości podczas pracy fizycznej lub w czasie uprawiania sportu (angażującego pracę nadgarstków).

Jeśli niestabilność trwa dłuższy czas to pojawiają się dodatkowe problemy. Pierwszym z nich może być osłabienie siły mięśniowej, zaniki mięśniowe (w wyniku bólu i oszczędzania chorej ręki). Dodatkowo mogą się pojawić objawy neurologiczne (drętwienie, mrowienie, zaburzenia czucia okolicy przedramienia i ręki) wynikające z zaburzenia układu kości, które mogą uciskać poszczególne nerwy. Przewlekła niestabilność będzie zwiększała ryzyko choroby zwyrodnieniowej, w której dochodzi do znacznych deformacji kości oraz dużych dolegliwości bólowych.

 

Przyczyny niestabilności nadgarstka

Do głównych przyczyn niestabilności nadgarstka zaliczają się wszelkie urazy w obrębie dłoni i przedramienia. Najbardziej niebezpieczne jest uszkodzenie torebki stawowej oraz więzadeł okolicy nadgarstka. Dodatkowo każde powikłane złamanie może wpływać na zmianę osi obciążenia nadgarstka i wtórną niestabilność stawową.

Wśród przyczyn niestabilności wymienić należy także wszelkie zmiany przeciążeniowe. Podczas powtarzalnych czynności wykonywanych dłoni (ściskanie, trzymanie, zakręcanie, podpory na dłoni) z biegiem czasu dochodzi do powstania dysbalansu mięśniowego (zginacze są znacznie bardziej obciążone niż prostowniki) oraz rozciągnięcia torebki stawowej i więzadeł odpowiedzialnych za stabilność stawu. Najbardziej narażone na tego typu problemy są osoby wykonujące: usługi remontowo-budowlane, sprzątanie, prace rolniczo-ogrodnicze, prace związane z dźwiganiem i przenoszeniem ciężkich towarów. Dodatkowo problem ten dotyczy sportowców, szczególnie takich dyscyplin jak: dźwiganie ciężarów, gimnastyka, sporty walki, siatkówka, kajakarstwo, wioślarstwo.

Fot. Często ból pojawia się podczas podporu na dłoniach

Inną przyczyną niestabilności nadgarstka może być hipermobilność stawowa (choroba tkanki łącznej budującej staw). Jest to dysfunkcja, która objawia się nadmierną ruchomością stawów ze względu na zbyt luźną tkankę łączną budującą torebki stawową i więzadła. Mięśnie odpowiedzialne za kontrolę i stabilność poszczególnych stawów mają wówczas niezwykle trudne zadanie. Na wczesnym etapie hipermobilność może powodować zmianę prawidłowej osi obciążenia stawów oraz niewielkie objawy bólowe. Jednak z czasem pojawiają się deformacje stawów, osłabienie siły oraz zaniki mięśniowe.

Czynnikiem dodatkowym, który może się przyczynić do powstania niestabilności nadgarstka są wszelkie dysfunkcje stawów sąsiednich. W przypadku urazów i przeciążeń stawu łokciowego oraz stawów palców i śródręcza z czasem dochodzi do zwiększenia obciążeń nadgarstka, co może wpływać na jego niestabilność.

 

Diagnostyka zwichnięcia i niestabilności ręki

Diagnostykę powinno się rozpocząć od dokładnego wywiadu. Lekarz powinien zapytać o wszelkie urazy okolicy nadgarstka, choroby dodatkowe oraz wykonywany zawód. Kolejnym etapem jest badanie. Podczas badania istotna jest ocena ruchomości kluczowych stawów oraz funkcji układu nerwowo-mięśniowego. Dodatkowo powinno się zwrócić uwagę na ułożenie kości nadgarstka, torbiele oraz wrażliwość uciskową poszczególnych rejonów nadgarstka.

W celu potwierdzenia właściwej diagnozy pomocna może być diagnostyka obrazowa. W przypadku niestabilności nadgarstka istnieje kilka pytań, które pomagają w ustaleniu dokładnej diagnozy. Do możliwych badań możemy zaliczyć: Rtg, Usg, TK (Tomografię komputerową lub MR (Rezonans magnetyczny). Często niewielkie uszkodzenia są trudne w diagnostyce, dlatego bardzo ważne jest porównanie stanu obydwu nadgarstków i badanie stawów w różnych skrajnych pozycjach. To co warto zapamiętać, to fakt, że w przypadku przewlekłej niestabilności nadgarstka warto szukać lekarza ortopedy, który specjalizuje się tylko w problematyce dłoni i nadgarstka.

 

Diagnostyka różnicowa

 

W celu skutecznego leczenia niezbędne jest wykluczenie innych jednostek chorobowych mogących powodować podobne objawy bólowe. Możemy do nich zaliczyć m. in.: zmiany zwyrodnieniowe, torbiele okolicy nadgarstka, złamania lub pęknięcia kości przedramienia, złamania lub pęknięcia kości nadgarstka, konflikt grzbietowy nadgarstka.

 

Leczenie zachowawcze zwichnięcia i niestabilności ręki

W przypadku zwichnięcia nadgarstka i w konsekwencji częstej niestabilności ręki i nadgarstka istnieje kilka możliwości leczenia. W przypadku mniejszych uszkodzeń główną strategią leczenia jest opatrunek gipsowy, a po jego ściągnięciu intensywny proces rehabilitacji, tak by przywrócić funkcję dłoni. W bardziej poważnych przypadkach niezbędny jest zabieg operacyjny, który opiszę w dalszej części artykułu.

W przypadku stwierdzenia niestabilności nadgarstka należy rozpocząć proces rehabilitacji. Terapię warto rozpocząć od poprawy stabilizacji mięśniowej, która przyczyni się do trwałej zmiany nieprawidłowych obciążeń. W przypadku ćwiczeń stabilizujących kluczowe jest osiągniecie prawidłowego ustawienia osi nadgarstka (przypadającej w podporze na pięściach mniej więcej na okolicę drugiej i trzeciej kości śródręcza).

Ćwiczenia stabilizujące powinno się rozpocząć od minimalnego obciążenia nadgarstka. W przypadku braku dolegliwości bólowych należy zwiększać obciążania i podnosić trudność ćwiczeń (np. poprzez dodanie niestabilnego podłoża lub zwiększenie obciążenia). Bardzo istotna będzie również praca nad wyrównaniem dysbalansu mięśniowego (rozluźnienie i rozciągnięcie mięśni przeciążonych a wzmocnienie osłabionych). Efektem ćwiczeń stabilizacji będzie wzmocnienie nadgarstka, zmniejszenie przeciążeń dnia codziennego oraz złagodzenie dolegliwości bólowych.

Fot. Ćwiczenie stabilizacji nadgarstka

 

Fot. Ćwiczenie wzmacniania nadgarstka

 

Kolejnym elementem terapii powinno być rozluźnienie mięśniowo-powięziowe przedramienia oraz dłoni. Pomocne może być, także rozluźnienie innych rejonów układu ruchu, które w sposób pośredni mogą przyczyniać się do powstania dolegliwości. Rozluźnienie tkanek miękkich poprawi elastyczność mięśni, poprawi krążenie oraz mobilność stawową. Dodatkowo mogą zostać usunięte zrosty i zwłóknienia w obrębie mięśni i powięzi.

Dla utrzymania efektów terapii bardzo ważna jest profilaktyka. Należy w każdych warunkach pamiętać o właściwych nawykach. Chodzi tu głównie o unikanie pracy wymagającej długiego i mocnego ściskania i trzymania przedmiotów w osłabionej ręce oraz o unikanie podporów na dłoni w niewłaściwej osi. Warto pomyśleć także o regularnym rozciąganiu i rozluźnianiu przeciążonych mięśni.

 

Fizykoterapia

 

Uzupełnieniem terapii mogą być zabiegi: laseroterapii, magnetoterapii, hydroterapii lub ciepłolecznictwa. Zabiegi te mają działanie: rozluźniające, przeciwbólowe oraz poprawiające ukrwienie, co w efekcie przyspiesza proces regeneracji. W warunkach domowych w stanach przeciążenia nadgarstka i bólu dobrze sprawdza się krioterapia wykonywana za pomocą cold packów (worków z żelem wkładanych do zamrażarki). Rozluźnienie dłoni można natomiast osiągnąć poprzez stosowanie małych wanienek do hydroterapii, które na rynku są sprzedawane z myślą o hydromasażu stóp.

 

Zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji nadgarstka!

 

Kliknij w link i zajrzyj do naszego sklepu

 

BÓL – w przypadku powtarzającego się bólu, warto chłodzić rękę za pomocą Cold packa czyli żelu chłodzącego, który można przykładać kilka razy dziennie przez 15-20 minut (pamiętaj przykładaj cold pack do ciała przez cienki ręcznik kuchenny).

ROZLUŹNIANIE PRZECIĄŻEŃ DŁONI I PRZEDRAMIENIA – w celu rozluźnienia powtarzających się przeciążeń w rejonie przedramienia bardzo pomocne są wałki (wałek z kolcami, wałek gładki)  do masażu. Jeśli chodzi o masaż dłoni to twarde jeżyki. Rejon przeciążeń w większości przypadków warto masować co 2-3 dzień. Podczas masowania obciążenie nie może być zbyt delikatne, ani zbyt bolesne.

OCHRONA I STABILIZACJA W przypadku niestabilności nadgarstka zaopatrzenie ortopedyczne może być bardzo pomocne. Zarówno w stanie ostrym jak i przewlekłym pomocny może być stabilizator stawu nadgarstkowego. Ogranicza on skrajne ruchy stawu, w których najczęściej pojawiają się dolegliwości bólowe. Do wyboru jest kilka stabilizatorów, te które obejmują również dłoń będą ograniczać w większym stopniu ruchomość oraz dolegliwości bólowe, krótkie stabilizatory tylko na rejon nadgarstka stanowią raczej profilaktykę przeciążeń tego rejonu. Ogranicza on skrajne ruchy stawu, w których najczęściej pojawiają się dolegliwości bólowe.  Z moich doświadczeń w przeciążeniach nadgarstka najlepiej sprawdza się tego typu stabilizator. Ważne by stabilizator był dość ciasno zapięty. Jego noszenie daje pewien dyskomfort, ale znacznie ogranicza przeciążenia! Należy jednak pamiętać, że stabilizator powinien być używany tylko w momentach największych przeciążeń, maksymalnie przez kilka godzin dziennie. W każdym przypadku należy dążyć do treningu właściwego systemu stabilizacji jakim jest nasz układ mięśniowo-stawowy.

WZMOCNIENIE Do wzmocnienia nadgarstka przydać się mogą hantle 1-2 kg, ściskacz dłoni, piłeczki do ściskania oraz gumy wzmacniające wyprost palców. Pamiętaj, że żadne ćwiczenie wzmacniające nie powinno wywoływać bólu!

 

 

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne jest konieczne jeśli leczenie zachowawcze nie przyniosło efektów lub mamy do czynienia z dużym stopniem niestabilności. W zależności od rozległości problemu (rodzaj uszkodzenia, ilość uszkodzonych struktur) lekarz decyduje o wyborze zabiegu. Jest wiele różnych technik leczenia operacyjnego w obrębie nadgarstka. W przypadkach mniej poważnych konieczna może okazać się rekonstrukcja uszkodzonych więzadeł lub torebki stawowej. W przypadku znacznej niestabilności konieczna może być repozycja kości nadgarstka z zastosowaniem stabilizacji za pomocą śrub lub wkrętów. W przypadku bardzo dużej niestabilności oraz nasilonych zmian zwyrodnieniowych lekarz może zdecydować się na wykonanie artrodezy (zespolenie lub usztywnienie stawu). Zabieg polega na korekcji ustawienia kości oraz stabilizacji za pomocą metalowych płytek lub śrub.

Przebieg rehabilitacji po zabiegu będzie zawsze indywidualny, ponieważ zależy od wielu czynników. Decyzje o doborze ćwiczeń powinni wspólnie podejmować lekarz wraz z fizjoterapeutą. Głównymi celami będzie poprawa funkcji, siły mięśniowej i stabilności stawowej w obrębie dłoni i całej kończyny górnej.

Rokowania

W przypadku leczenia zwichnięcia nadgarstka i często związanej z nią niestabilności wszystko zależy od stopnia uszkodzenia, wykonywanej pracy oraz zastosowanej terapii. Przy odpowiedniej strategii leczenia w przypadku niewielkiej niestabilność rokowania są pomyślne. Terapia powinna się skupiać na rehabilitacji i zaopatrzeniu ortopedycznym. W przypadku dużej niestabilności i pracy zawodowej wykonywanej dłońmi leczenie może się zakończyć zabiegiem operacyjnym.


Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online.

Zachęcam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko