Łokieć tenisisty – objawy, przyczyny, leczenie, ćwiczenia

W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– Łokcia tenisisty

– Objawów i przyczyn tego problemu

– Różnych strategii leczenia

– Rokowań i wskazówek niezbędnych do powrotu do aktywności :)

Łokieć tenisisty (entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej) to dysfunkcja zlokalizowana po bocznej stronie stawu łokciowego. Problem łokcia tenisisty wynika z przeciążenia i mikro urazów mięśni odpowiedzialnych za ruchy nadgarstka i palców. Wbrew potocznej nazwie ból atakuje nie tylko osoby uprawiające sport. Dolegliwości bólowe częściej są odczuwane przez osoby wykonujące intensywne lub powtarzalne prace rękami. Całkowite pozbycie się bólu nie jest prostym zadaniem.

Trochę o anatomii w przypadku łokcia tenisisty

Staw łokciowy to jeden z najbardziej złożonych kompleksów stawowych w obrębie całego układu ruchu, tworzą go trzy różne stawy objęte wspólną torebką stawową. Staw łokciowy tworzą: staw ramienno-łokciowy, staw ramienno-promieniowy oraz staw promieniowo-łokciowy bliższy. Więzadła wzmacniają staw zarówno od strony promieniowej jak i łokciowej. Unerwienie stawu odchodzi od kilku nerwów przechodzących w tej okolicy (nerw pośrodkowy, nerw mięśniowo-skórny, nerw łokciowy oraz nerw promieniowy).

Funkcją główna stawu łokciowego jest zgięcie i wyprost. Poza tym staw promieniowo-łokciowy bliższy wraz ze stawem promieniowo-łokciowym dalszym odpowiada za ruchy odwracania i nawracania przedramienia. Za ruchy zgięcia i wyprostu w stawie łokciowym odpowiadają mięśnie leżące w obrębie ramienia z dwoma mięśniami głównymi: mięsień dwugłowy ramienia (biceps) odpowiedzialny za zginanie oraz mięsień trójgłowy ramienia (triceps) odpowiedzialny za prostowanie. W rejonie objawów bólowych przyczepy mają mięśnie odpowiedzialne za wyprost w stawie nadgarstkowym. Z pośród mięśni prostowników, mięsień prostownik promieniowy krótki nadgarstka jest najczęściej obwiniany za powstanie dolegliwości bólowych.

W przypadku Łokcia tenisisty dochodzi do uszkodzenia przyczepów mięśniowych (ścięgien). Długotrwałe przeciążenia i mikro urazy powodują liczne uszkodzenia włókien kolagenowych tworzących ścięgna. Włókna zaczynają się nadrywać, ich układ staje się nierówny. To na tym etapie najprawdopodobniej pojawiają się pierwsze dolegliwości bólowe wynikające z aktywacji receptorów bólowych zdrowych włókien, które nie są już w stanie przenosić zwiększonych obciążeń. Ostatecznie w miejscu przyczepów mięśniowych pojawiają się zwapnienia oraz zwiększa się ryzyko zerwania mięśnia. W większości przypadków objawy nie wynikają z jednorazowego stanu zapalnego zdrowego ścięgna.

Objawy łokcia tenisisty

Głównym objawem jest ból zlokalizowany po bocznej stronie łokcia. Rejon bólu może obejmować kilka centymetrów powyżej i poniżej stawu łokciowego. W całym tym obszarze nawet delikatny dotyk może być bardzo nieprzyjemny. Objawy mogą promieniować w kierunku nadgarstka jak i ramienia. Ból opisywany najczęściej przez pacjentów ma charakter kłujący. W początkowych etapach dysfunkcji ból mija wraz z rozpoczęciem aktywności (w wyniku poprawy ukrwienia i elastyczności w obrębie mięśni) jednak z czasem im dłużej pracujemy ból może narastać.

Nasilenie dolegliwości występuje podczas wyprostu nadgarstka (palce dłoni idą do góry), odwracania przedramienia, wyprostu w stawie łokciowym oraz podczas czynności związanych z długotrwałym ściskaniem i trzymaniem przedmiotów w dłoni. Często w życiu codziennym ból pojawia się podczas podnoszenia czajnika, zamykania okna czy podnoszenia ciężkich przedmiotów. W przypadku sportowców objawy bólowe pojawiają się początkowo po wysiłku. W miarę trwania problemu objawy nasilają się i pojawiają się w trakcie wysiłku lub nawet w spoczynku.

W wyniku utrzymujących się dolegliwości bólowych dochodzi do osłabienia siły mięśniowej w obrębie całej kończyny górnej, ręka zaczyna być słabsza i mniej pewna (ukłucia bólu mogą powodować wypadanie przedmiotów z dłoni). Należy pamiętać, że już pierwsze objawy dyskomfortu powinny wzbudzić czujność. Zignorowanie objawów może doprowadzić do rozwinięcia się dysfunkcji. Należy pamiętać, że długotrwałe przeciążenia mogą spowodować uszkodzenia ścięgien i więzadeł a w konsekwencji ich naderwania lub zerwania.

Przyczyny łokcia tenisisty

Istnieje co najmniej kilka przyczyn, które sprzyjają powstaniu łokcia tenisisty. Najbardziej powszechną z nich są zmiany przeciążeniowe. W przypadku powtarzalnych prac rękami (szczególnie siłowych ruchów wyprostu nadgarstka, odwracania i wyprostu łokcia) dochodzi do przeciążenia mięśni prostowników nadgarstka, które przyczepiają się do nadkłykcia bocznego kości ramiennej.

Ponadto uszkodzeniom sprzyja statyczny charakter pracy, dlatego wszelkie czynności związane z trzymaniem przedmiotów w dłoni będą prowadziły do przyspieszenia procesu zwyrodnienia przyczepów mięśniowych. Praca statyczna to przede wszystkim: praca na komputerze (jednostajne ustawienie nadgarstków i palców w górze), prace remontowo-budowlane (trzymanie różnego rodzaju sprzętu), sprzątanie (ściskanie ścierki, mopa, odkurzacza) oraz noszenie zakupów.

Do rozwoju łokcia tenisisty przyczyniają się również wszelkie mikro urazy. W przypadku ciężkiej pracy lub uprawiania sportu dochodzi do silnych uderzeń i nagłych szarpnięć co może powodować powstanie mikro naciągnięć i niewielkich uszkodzeń włókien kolagenowych, które wpływają na zmiany zwyrodnieniowe ścięgien.

Kolejną przyczyną powstania łokcia tenisisty może być zbyt niska siła mięśniowa w stosunku do wykonywanych pracy. Jeśli mięśnie nie są w stanie wykonywać nadmiernych obciążeń, to dochodzi do szybszego zmęczenia a ostatecznie zmian przeciążeniowych. Do takiej sytuacji może dojść szczególnie u osób, które przy braku regularnej aktywności fizycznej podejmują ciężką pracę fizyczną (odśnieżanie, malowanie, prace w ogrodzie) oraz u osób wracających do zdrowia po urazach w obrębie kończyny górnej (zaniki mięśniowe). Oczywiście większe ryzyko przeciążeń dotyczy kobiet, które przy mniejszej masie fizycznej podejmują tak samo trudne zadania fizyczne jak mężczyźni.

Objawy łokcia tenisisty mogą się także pojawić w przypadku wszelkich dysfunkcji w obrębie nadgarstka oraz stawu ramiennego. Ból jest wtedy spowodowany przeciążeniem stawu łokciowego w wyniku próby przejęcia funkcji uszkodzonych stawów.

Ostatnim jednak bardzo ważnym czynnikiem powodującym powstanie łokcia tenisisty jest zły dobór sprzętu i metod treningowych w sporcie. W sportach związanych z rzucaniem czy odbijaniem (squash, tenis, badminton, baseball) nieodpowiedni sprzęt (waga, amortyzacja) mogą sprzyjać większym drganiom i mikro urazom. Dodatkowo bardzo istotna jest technika. Jest rzeczą oczywistą, że w każdej dyscyplinie sportowej poprawna technika będzie wpływała na zmniejszenie wysiłku fizycznego oraz minimalizację ryzyka urazu. W przypadku osób trenujących bardzo istotny jest również odpowiednio długi odpoczynek przed treningiem, jednak w praktyce często te same grupy mięśniowe pracują kilka dni z rzędu.

Diagnostyka łokcia tenisisty

Diagnostyka powinna się rozpocząć od dokładnego wywiadu. Lekarz lub fizjoterapeuta powinien zapytać o wszelkie urazy okolicy łokcia, choroby dodatkowe, wykonywany zawód oraz uprawiany sport. Kolejnym etapem jest badanie. Podczas badania istotna jest ocena ruchomości kluczowych stawów kończyny górnej oraz funkcji układu mięśniowego i nerwowego.

W celu potwierdzenia diagnozy przydatna może być diagnostyka obrazowa. W przypadku łokcia tenisisty badaniem z wyboru jest badanie USG. Badanie te pokazuje uszkodzenia tkanek miękkich w obrębie stawu łokciowego. W uzasadnionych przypadkach lekarz może zlecić badanie MR (Rezonans  magnetyczny). Jednakże, w większości przypadków dobrze przeprowadzone badanie przez fizjoterapeutę lub lekarza rozwiewa wątpliwości.

Diagnostyka różnicowa

W celu skutecznego leczenia niezbędne jest wykluczenie innych jednostek chorobowych mogących powodować podobne objawy. Możemy do nich zaliczyć m. in.: dyskopatię z objawami korzeniowymi w odcinku szyjnym (Rwa barkowa), stan zapalny stawu łokciowego, pęknięcie kości ramiennej lub promieniowej, zapalenie kaletki stawu ramienno-promieniowego, tendinopatię mięśnia trójgłowego ramienia oraz zespół bolesności więzadła obrączkowatego.

Leczenie łokcia tenisisty

Jeśli pojawią się objawy łokcia tenisisty należy jak najszybciej rozpocząć proces rehabilitacji. Terapię warto rozpocząć od rozluźniania mięśniowo-powięziowego przedramienia, ramienia oraz dłoni. Dodatkowo pomocne może być rozluźnienie odległych rejonów, które w sposób pośredni mogą przyczyniać się do powstania dolegliwości (np. odcinka szyjnego lub mięśni piersiowych). Rozluźnienie tkanek miękkich przyspieszy  proces regeneracji, poprawi krążenie oraz  mobilność stawową. Dodatkowo zostaną usunięte zrosty i zwłóknienia w obrębie mięśni i powięzi. To co warto podkreślić to fakt, że przeciążone tkanki potrzebują czasu na przebudowę i regenerację, co często trwa kilka tygodni właściwej terapii.

W przypadku łokcia tenisisty należy zdać sobie sprawę, że przyczyną problemu jest brzusiec mięśniowy (część mięśnia odpowiedzialna za skurcz i rozkurcz) ale objaw znajduje się w jego ścięgnie (przyczepie ścięgna do tkanki kostnej) dlatego ważne jest rozluźnienie brzuśca a także regularny i długotrwały masaż ścięgna, który doprowadzi do przebudowy jego uszkodzonych włókien kolagenowych.

W przypadku ograniczenia ruchomości oraz sztywności stawu łokciowego, stawu  nadgarstkowego oraz stawu ramiennego konieczna może być poprawa zakresów ruchomości. Do tego celu pomocne mogą być zarówno ćwiczenia jak i terapia manualna, która poprawi elastyczność torebek stawowych oraz tkanek okołostawowych. Dla poprawy i utrzymania prawidłowej ruchomości korzystne będzie również regularne rozciąganie.

Podczas procesu rehabilitacji kluczowa będzie także praca nad stabilizacją. Jest to bardzo ważny element terapii bowiem dąży on do trwałej zmiany nieprawidłowych obciążeń. W przypadku ćwiczeń stabilizujących kluczowe jest osiągnięcie prawidłowej osi obciążenia kończyny górnej, łopatki oraz kręgosłupa. Bardzo istotna będzie również praca nad wyrównaniem dysbalansu mięśniowego (rozluźnienie i rozciągnięcie mięśni przeciążonych a wzmocnienie osłabionych). Należy jednak pamiętać, że intensywne ćwiczenia wzmacniające należy rozpocząć w momencie, w którym znikną objawy bólowe.

W przypadku łokcia tenisisty bardzo korzystne mogą być wszelkie ćwiczenia dynamiczne, które nie nasilają dolegliwości bólowych (np.: pływanie) ponieważ tego typu ćwiczenia zwiększają lokalne krążenia, które jest niezbędne w procesie gojenia.

Dla utrwalenia efektów terapii bardzo ważna jest profilaktyka. Należy w każdych warunkach pamiętać o właściwych nawykach. Chodzi tu głównie o unikanie ruchów nasilających ból oraz pracy wymagającej długiego i mocnego trzymania przedmiotów w chorej ręce. Jeśli nasz tryb życia nie pozwala nam na zmianę nawyków warto pomyśleć o regularnym rozciąganiu i masażu przeciążonych mięśni. W przypadku sportowców należy pomyśleć o pracy nad poprawą techniki oraz zmianą obciążeń treningowych.

U części pacjentów lekarze decydują się na iniekcje leku przeciwzapalnego w miejsce największych dolegliwości. Tego typu strategia może złagodzić dolegliwości lecz w wielu przypadkach ból powraca ponieważ jest to leczenie skoncentrowane na objaw a nie przyczynę problemu. Iniekcja z Glikosteroidu ma również swoje skutki uboczne, wpływając w dłuższej perspektywie czasu niekorzystnie na blisko zlokalizowaną chrząstkę stawową oraz samo ścięgno.U pacjentów, którzy wykonują intensywną pracę rękami oraz u sportowców proces rehabilitacji może być wsparty iniekcjami z osocza bogato płytkowego (PRP).

Fizykoterapia

Uzupełnieniem terapii mogą być zabiegi: laseroterapii, magnetoterapii, hydroterapii, elektroterapii, ciepłolecznictwa lub fali uderzeniowej. Zabiegi te mają działanie: przeciwbólowe, rozluźniające oraz poprawiające ukrwienie przyspieszając przez to proces regeneracji. Warto jednak pamiętać, że zabiegi mają jedynie działanie uzupełniające to ćwiczeń i rozluźniania tkanek.

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

Kliknij na link i zajrzyj do naszego Sklepu!


W przypadku dolegliwości bólowych związanych z łokciem tenisisty stosowanie ortezy lub elastycznej opaski może tylko w nieznacznym stopniu złagodzić dolegliwości bólowe. W stanie silnego zaostrzenia bólu opaska lub stabilizator mogą spełniać funkcję ochronną przez, co zapobiegają dalszym przeciążeniom. Ortezy należy zakładać jedynie podczas wykonywania czynności obciążających staw łokciowy, np. podczas uprawiania sportu lub w trakcie pracy zawodowej. W każdym przypadku należy pamiętać, że długotrwałe stosowanie ortezy lub opaski wpływa na osłabienie siły mięśniowej. W przypadku łokcia tenisisty kluczowe jest rozluźnianie mięśni wpływających na obecne przeciążenia. Do automasażu pomocny jest wałek płaski lub z kolcami do rozluźniania mięśni ramienia i przedramienia. W momentach nasilenia dolegliwości bardzo przydatne są Cold packi do chłodzenia miejsca bólu.

Operacja w przypadku łokcia tenisisty

W przypadku łokcia tenisisty praktycznie nie ma wskazań do operacji. Tylko wielomiesięczna rehabilitacja bez ewidentnej poprawy może być rozważana jako powód do leczenia operacyjnego.

Rokowania w przypadku łokcia tenisisty

W przypadku dolegliwości bólowych związanych z łokciem tenisisty poprawa stanu łokcia zależy od stopnia zaawansowania problemu. W przypadkach kiedy ból trwa kilka tygodni znacznie łatwiej o wyleczenie w porównaniu do stanu kiedy objawy trwają miesiącami lub latami. W tym drugim przypadku w obrębie ścięgna może dojść do znacznych zmian zwyrodnieniowych oraz zwapnień co zwiększa ryzyko naderwania. Proces rehabilitacji powinien przebiegać pod okiem fizjoterapeuty mającego doświadczenie i znającego istotę i złożoność tego problemu. Choć w wielu przypadkach odpowiedni automasaż i rozciąganie w warunkach domowych wielu osobom mogą pomóc. W przypadkach zaawansowanych dla sukcesu leczenia potrzebny jest czas około 4-6 tygodni do przebudowy ścięgna. Niewłaściwa koncepcja lub częste zmiany koncepcji leczenia nie wpłyną korzystnie na pozbycie się problemu. Bardzo pomocne w procesie leczenia jest stosowanie się do zasad profilaktyki.

Łokieć tenisisty najczęstsze pytania

Jak sprawdzić czy mam łokieć tenisisty?

W przypadku łokcia tenisisty objawy są dość charakterystyczne i jest duża szansa, że będziesz w stanie je rozpoznać u siebie. Do najbardziej charakterystycznych objawów łokcia tenisisty możemy zaliczyć:

– Ból zazwyczaj nie pojawia się samoistnie (bez aktywności ruchowej ręki), co jest często objawem dyskopatii (rwy barkowej), gdzie nawet kiedy nie robisz nic, możesz odczuwać ból łokcia,

– Ból zazwyczaj pojawia się kiedy bierzesz do ręki jakiś przedmiot. Często jest to czajnik, kubek lub inny przedmiot domowy. Najłatwiej wywołać objawy kiedy bierzesz do ręki cięższy przedmiot i i starasz się wykonać ruch wyprostu nadgarstka (patrz zdjęcie). Oczywiście przy bardziej zaawansowanym problemie ból wywołać może niewielki ruch i niewielka waga przedmiotu, przy początkach problemu ból może być ciężko wywołać,

– Ból charakteryzuje się ukłuciem w bocznej części łokcia,

– Zazwyczaj ukłucia bólu są większe z rana lub przed wykonywaną pracą, aktywność ruchowa w ciągu dnia często poprawia lokalne ukrwienie łokcia i zmniejsza odczuwanie bólu.

Jak wygląda łokieć tenisisty?

Łokieć tenisisty to dysfunkcja związana z przeciążeniem mięśni prostowników nadgarstka. Tak naprawdę ból związany z łokciem tenisisty w ogóle nie musi być związany z uprawianiem sportu. Do pojawienia się pierwszych dolegliwości bólowych mogą się przyczynić przewlekłe przeciążenia ramion i przedramion w domu i pracy. Bardzo często do łokcia tenisisty przyczynia się specyficzna pozycja nadgarstka podczas pracy biurowej, gdzie mięśnie są w stałym napięciu kiedy pracujemy na myszce. Łokieć tenisisty to również często efekt licznych przeciążeń podczas pracy fizycznej wykonywanej rękami (sprzątanie, prace remontowo-budowlane, praca przy linii produkcyjnej).

W którym miejscu boli łokieć tenisisty?

Łokieć tenisisty boli w bocznej części przedramienia, w miejscu, które zaznaczyłem na zdjęciu (patrz dział objawy). Oczywiście ból może być także zlokalizowany także od kilku do kilkunastu centymetrów od miejsca największych dolegliwości. Jest to związane z przeciążeniem większej liczby mięśni leżących w obrębie ramienia i przedramienia. Każdy z nas wykonuje inną pracę, co powoduje inne pracę mięśniowa, a co za tym idzie specyficzne przeciążenia. Ból zazwyczaj ma charakter ukłucia podczas specyficznego ruchu, choć czasem może to być również zmęczenie mięśnia.

Czy opaska na łokieć tenisisty pomaga?

W mojej opinii opaska na łokieć może pomóc ale tylko części osób. Łokieć tenisisty to tendinopatia czyli mikro uszkodzenie przyczepu mięśniowego więc wszelkie opaski mają tu ograniczone zastosowanie. Opaska może jedynie w niewielkim stopniu (poprzez swój ucisk) zmienić prace mięśni przedramienia. Ta zmiana tylko w niewielkim stopniu ma szanse zmniejszyć ból. Tak naprawdę nosząc opaskę wpływamy tylko objawy, w żaden sposób nie dotykając przyczyn problemu czyli przeciążenia mięśni, na które najlepiej działa masaż i automasaż, o czym pisałem w dziale – Leczenie.

Co zrobić gdy boli łokieć tenisisty?

Kiedy kiedy masz niewielkie lub umiarkowane objawy łokcia tenisisty możesz spróbować masażu przedramienia lub automasażu za pomocą niewielkiego wałka lub piłki (pisałem o tym w dziale – Leczenie). Jednak kiedy Twoje objawy są silne, a dodatkowo zmagasz się z bólami kręgosłupa szyjnego warto od razu skierować się do fizjoterapeuty, który rozpocznie terapię. Fizjoterapeuta w wątpliwych przypadku może również skierować Cię do lekarza ortopedy lub neurologa. Stosowanie leków przeciwbólowych nie jest najlepszych rozwiązaniem bo mogą jedynie w niewielkim stopniu obniżyć Twoje objawy, nie mając żadnego wpływu na przyczyny problemu.

Jakie maści na łokieć tenisisty?

W mojej opinii maści mają dość ograniczony wpływ na objawy łokcia tenisisty, tak naprawdę wybór konkretnej marki nie będzie tu decydujący. Bardziej istotny jest tu proces wcierania/wmasowywania maści, który może być zbliżony do masażu, który wykonuje fizjoterapeuta w gabinecie. W mojej opinii to właśnie ruchy wykonywane przy nakładaniu maści często decyduje o skuteczności działania maści. Dodatkowo wcieranie poprawia lokalne krążenie i aktywuje receptory czuciowe, co ogranicza przewodzenie receptorów bólu.

Jakie różnice pomiędzy łokciem tenisisty i golfisty?

W zasadzie łokieć tenisisty i golfisty to dwa bardzo zbliżone problemy. Pod względem przyczyn obydwa te problemy wywoływane są przez przeciążenia w obrębie ramion, przedramion i nadgarstka, których efektem są mikro uszkodzenia ścięgien. Jednakże to, co różni łokieć golfisty od tenisisty to zupełnie inny rejon pojawienia się objawów. Łokieć tenisisty daje objawy po grzbietowej stronie łokcia, natomiast objawy łokcia golfisty są zlokalizowane po dłoniowej stronie przedramienia. Rejon objawów dokładnie przedstawiłem na zdjęciach. Oczywiście u części osób obydwa te problemy mogą wystąpić jednocześnie.

 

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online

Podobał Ci się artykuł? Oceń go i zostaw komentarz, to pomoże znaleźć go innym!
Przemek Jureczko