Konflikt udowo panewkowy – objawy, przyczyny, leczenie, rehabilitacja

W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– konfliktu panewko-udowego

– wszystkich możliwości leczenia

– rokowań i niezbędnych wskazówek do poprawy sprawności



Konflikt udowo panewkowy to dysfunkcja stawu biodrowego, która jest wynikiem nieprawidłowej budowy stawu biodrowego. Źle ukształtowane części kostne o nieregularnym kształcie konfliktują się ze sobą podczas skrajnych ruchów, powodując uszkodzenia stawu, sztywność, a z czasem ból.

Trochę o anatomii w konflikcie panewkowo-udowym

Staw biodrowy jest stawem kulistym, co oznacza, że jego ruchy mogą odbywać się w każdym kierunku. Jest zbudowany z wypukłej głowy kości udowej i wklęsłej panewki kości miednicznej. Panewka kości miednicznej tworzy dach dla głowy kości udowej i w znacznym stopniu ją obejmuje. Obie powierzchnie stawowe pokryte są chrząstką szklistą. Umożliwia ona swobodne przesuwanie się powierzchni względem siebie. Powierzchnia stawowa panewki jest dodatkowo poszerzona obrąbkiem stawowym (chrzęstno-włóknisty krążek).

Staw biodrowy otoczony jest torebką stawową, a jego powierzchnie połączone są więzadłami biegnącymi od kości udowej do kości biodrowej. Więzadła te otaczają staw z każdej strony stabilizując go podczas chodu.

Mięśniami odpowiedzialnymi za stabilizację stawu są krótkie mięśnie tzw. rotatory zewnętrzne. Kontrolują one prawidłowe ułożenie obu powierzchni stawowych podczas ruchu. Mięśniami odpowiedzialnymi za ruchy kończyny dolnej w stawie biodrowym są głównie: mięsień biodrowo-lędźwiowy, mięśnie pośladkowe oraz przywodziciele uda.

Ruch w stawie biodrowym przebiega prawidłowo, jeśli:

• powierzchnie stawowe mają odpowiedni kształt, a zatem szyjka kości udowej ma odpowiednią szerokość i jest ułożona pod odpowiednim kątem, natomiast głowa kości udowej ma kształt zbliżony do kuli, a panewka ma odpowiednią głębokość
• zachowana jest odpowiednia kontrola ułożenia stawu podczas ruchu przez krótkie mięśnie stabilizujące
• zachowana jest prawidłowa oś kończyny dolnej podczas ruchu, czyli nie dochodzi do koślawienia albo szpotawienia kończyny
• miednica ustawiona jest symetrycznie w każdej płaszczyźnie
• układ nerwowy funkcjonuje prawidłowo, a mięśnie odpowiedzialne za ruch cechują się prawidłową siłą i wytrzymałością
  

W konflikcie udowo panewkowym prawie każdy z wyżej wymienionych warunków nie jest spełniony.

Istnieją trzy typy konfliktu udowo panewkowego:

1. Kleszczowy (pincer) – występuje nadbudowa kostna w okolicy brzegu panewki, dlatego głowa kości udowej nie ma swobody ruchu
2. Krzywkowy (cam) – występuje nadbudowa w okolicy szyjki i głowy kości udowej
3. Mieszany – występują zmiany zarówno w okolicy brzegu panewki jak i głowy oraz szyjki kości udowej
   
   
   

Objawy konfliktu panewkowo udowego

Do najczęstszych objawów konfliktu zaliczamy:

• ograniczenie ruchomości w stawie, w szczególności ruchu zgięcia i rotacji wewnętrznej
• uczucie sztywności w stawie
• ból w okolicach pachwiny, wówczas może on być mylony z problemami urologicznymi. Ból może być umiejscowiony także z przodu lub boku biodra oraz w okolicy pośladka
• uczucie blokowania lub przeskakiwania stawu podczas ruchu
  

Ból może być odczuwalny, jako ostry i kłujący, najczęściej sprowokowany podczas kucania, obracania nogi, pojawiający się w momencie zmiany pozycji. Czasem pojawiają się tępe bóle, wówczas pacjenci opisują, że trudno znaleźć im dogodną pozycję, która zmniejszyłaby dolegliwości.

W przypadku konfliktu udowo panewkowego ból występuje podczas ruchu, gdy kończyna znajdzie się w krańcowej pozycji stawu, najczęściej podczas zgięcia. Może także zostać sprowokowany przez długotrwały wysiłek i występować dopiero po jego zakończeniu. Pacjenci skarżą się również na dolegliwości podczas krzyżowania nóg oraz w trakcie długotrwałego siedzenia np. w czasie jazdy samochodem.

Przyczyny konfliktu panewkowo-udowego

Do głównych przyczyn konfliktu udowo panewkowego zaliczamy wady wrodzone stawu biodrowego takie jak np. dysplazja (występująca już w życiu płodowym nieprawidłowo ukształtowana panewka kości miednicznej), a także wtórne powikłania takie jak zwichnięcia stawu.

Bardzo często przyczyną konfliktu jest aktywność sportowa (bardzo dużą intensywność treningów), w czasie której występują wielokrotnie powtarzalne ruchy, wynikające ze specyfiki uprawianego sportu. W takim przypadku dochodzi do powstania dysbalansu mięśniowego gdzie jedne grupy mięśniowe są nadmierne napięte i sztywne a inne osłabione. Wpływa to na niewłaściwą pozycję stawu i jego funkcję. Najczęściej nadmierne obciążone grupy mięśniowe to zginacze oraz odwodziciele stawu biodrowego, choć nie jest to reguła. Konflikt często jest problemem sportowców uprawiających takie dyscypliny jak: biegi płotkarskie, hokej na lodzie, jeździectwo, sporty walki, piłka nożna.

Kolejnym czynnikiem prowadzącym do powstania konfliktu wśród dzieci i młodzieży może być choroba Perthesa (uszkodzenie powierzchni stawowych stawu biodrowego) oraz złuszczenie głowy kości udowej (głowa kości udowej ulega przesunięciu w miejscu chrząstki wzrostowej).

Istotnym czynnikiem, który może sprzyjać powstaniu konfliktu jest asymetria. U osób, które maja zaburzenia postawy takie jak np. skolioza, często dochodzi do asymetrycznego ustawienia miednicy. Powoduje to, że funkcjonalnie noga się „skraca” (kości nie zmieniają długości, ale ustawienie stawów powoduje pozorne skrócenie i zmianę ustawienia stawu biodrowego). Sytuacja taka będzie miała miejsce również w przypadku nieprawidłowej osi kończyn w przypadku koślawości i szpotawości kolan.

Ostatnim ale również ważnym czynnikiem, który może doprowadzić do powstania konfliktu panewkowo-udowego są wszelkie dysfunkcje w obrębie obręczy biodrowej, uda oraz kręgosłupa lędźwiowego. Złamania, skręcenia, zwyrodnienia, stłuczenia będą wpływać na zmianę biomechaniki stawu biodrowego.

Diagnostyka konfliktu panewkowo udowego

Objawy mogą okazać się na tyle dokuczliwe, że uniemożliwią funkcjonowanie podczas czynności codziennych. Warto już wcześniej pomyśleć o konsultacji medycznej, gdyż wczesne rozpoznanie zapobiegnie poważnym zmianom zwyrodnieniowym stawu biodrowego.

Rozpoczęcie diagnostyki przez lekarza lub fizjoterapeutę będzie polegało na ocenie testów ruchomości stawu biodrowego oraz wizualnej ocenie i palpacji obręczy biodrowej. Ponadto istotna będzie ocena siły mięśniowej oraz bolesności. Przydatna będzie także ocena pozostałych stawów kończyny dolnej.

W celu potwierdzenia diagnozy lekarz może zlecić badania obrazowe:

• zdjęcie rentgenowskie (RTG), na którym widać nieprawidłowo ukształtowaną panewkę oraz głowę kości udowej
• tomografię komputerową (TK), dzięki której można jeszcze dokładniej zobaczyć kształt kości
• rezonans magnetyczny (MR), który dodatkowo informuje o stanie tkanek miękkich, czyli: mięśni, nerwów, torebki stawowej lub więzadeł. Na podstawie MR specjalista może dostrzec również uszkodzenie chrząstki stawowej oraz obrąbka stawowego, a także wykluczyć inne schorzenia okolicy stawu biodrowego.
  
  

Diagnostyka różnicowa

Trafna diagnoza konfliktu udowo panewkowego nie jest prosta, dlatego zdarza się dużo pomyłek i pomijania tego problemu. Dokładnie przeprowadzona diagnostyka różnicowa pozwala wykluczyć inne schorzenia okolicy stawu biodrowego. Należą do nich m.in:

• problemy kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym takie jak: dyskopatia z objawami korzeniowymi, zblokowania stawowe, zmiany zwyrodnieniowe
• stany zapalne stawów krzyżowo-biodrowych
• zapalenie ścięgien mięśniowych przebiegających w okolicy stawu biodrowego (m.in. mięśnia biodrowo-lędźwiowego lub mięśni pośladkowych)
• inne problemy stawu biodrowego jak stany zapalne, zmiany zwyrodnieniowe, dysplazje, niestabilność, zapalenie kaletki krętarzowej, uszkodzenie obrąbka stawowego
• przepukliny występujące w okolicy pachwiny
• choroby o podłożu urologicznym, ginekologicznym, onkologicznym.
  
  
  

Leczenie konfliktu panewkowo-udowego

Leczenie zachowawcze ma głównie na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawę stabilizacji oraz ruchomości stawu biodrowego, a przez to zmniejszenie obciążenia stawu. Skuteczne leczenie może umożliwić pacjentowi normalne funkcjonowanie. Należy jednak pamiętać, że proces usprawniania jest dostosowywany indywidualnie do każdego pacjenta, biorąc pod uwagę m.in. wiek, schorzenia współistniejące jak i stopień zaawansowania problemu.

Usprawnianie warto rozpocząć od rozluźniania mięśniowo-powięziowego obręczy biodrowej, uda oraz kręgosłupa lędźwiowego. Przyczyni się to do przełamanie zrostów w obrębie mięśni, powięzi oraz poprawi mobilność stawu. W przypadku konfliktu udowo panewkowego kluczowe może być rozluźnienie mięśni zginaczy i odwodzicieli stawu biodrowego oraz pasma biodrowo-piszczelowego.

Aby zmniejszyć napięcie oraz uczucie sztywności w mięśniach zlokalizowanych
w obrębie uda i obręczy biodrowej, warto wykonywać rozciąganie. Jest to szczególnie ważne, dla pracy stawu biodrowego w prawidłowym zakresie ruchomości. Jeśli nie będzie przeciwwskazań to fizjoterapeuta pokażę odpowiednie pozycje i techniki rozciągania.

Głównym celem terapii jest również utrzymanie i poprawa zakresów ruchomości stawów biodrowych jak i pozostałych stawów kończyny dolnej. Przydatne mogą być zarówno ćwiczenia jak i terapia manualna poprawiająca m.in. elastyczność torebki stawowej i tkanek okołostawowych.

Wraz z rozpoczęciem terapii warto także rozpocząć ćwiczenia stabilizacji kończyn dolnych. Ćwiczenia te będą polegały na nauce obciążania nogi w osi (pomiędzy szpotawością a koślawością) dla niej przeznaczonej. Obciążanie wszystkich stawów w prawidłowej osi znacznie minimalizuje przeciążenia oraz chroni powierzchnie stawowe przed dalszymi uszkodzeniami. Jeśli dolegliwości bólowe będą się zmniejszać, ćwiczenia stabilizacji będzie można rozpocząć na niestabilnym podłożu oraz w dynamice.

Aby poprawić lokalną stabilizację stawu biodrowego warto wykonywać ćwiczenia krótkich mięśni rotujących staw biodrowy w pozycjach izolowanych. Praca nad prawidłową biomechaniką stawu biodrowego, poprawi jego funkcje oraz przyspieszy regeneracje.

Ważna jest również poprawa stabilizacji centralnej, a więc poprawa kontroli mięśni głębokich tułowia odpowiedzialnych za kontrolowanie „centrum” naszego ciała (regionu miedniczno-lędźwiowego) zarówno w warunkach statyki jak i dynamiki. Do mięśni tych zaliczamy m.in. mięsień poprzeczny brzucha, mięsień wielodzielny, mięsień skośny wewnętrzny brzucha, mięśnie dna miednicy oraz przeponę. To właśnie te mięśnie zapewniają nam prawidłową stabilizację okolicy dolnego tułowia. Stabilizacja centralna wpływa na lepszą kontrolę i stabilność stawów kończyny dolnej.

Fizykoterapia

Zabiegi fizykoterapii stosowane są w tym przypadku tylko jako uzupełnienie terapii. Ich głównym celem jest działanie przeciwbólowe oraz regeneracyjne. Korzystne może być stosowanie m.in. hydroterapii, magnetoterapii, elektroterapii czy zabiegów z zakresu ciepłolecznictwa.

Pomoce ortopedyczne

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

 

Kliknij na link i zajrzyj do naszego Sklepu

W momentach zaostrzenia dolegliwości w celu odciążenia stawu zastosować można laskę, kulę lub kije do nordic walking. Powinno się je trzymać w ręce przeciwległej do kończyny chorej. O wyborze pomocy do chodzenia powinien zadecydować fizjoterapeuta, który oceni wzorzec chodu i jego wpływ na obecne dolegliwości.
Jeśli problem wynika z funkcjonalnego skrócenia jednej kończyny, gdzie nie ma możliwości całkowitej korekcji układu ruchu konieczne może się okazać dobranie odpowiednich wkładek ortopedycznych. Takie wkładki posiadają specjalny podpiętek do zminimalizowania różnicy długości kończyn. Do rozluźniania mięśni pośladkowych bardzo przydatny może być duży roller do masażu mięśni uda oraz mały roller do masażu bocznej i tylnej części pośladka. Do ćwiczeń przydatna będzie również mata. Zerknij jeszcze na inny sprzęt, który może się przydać w przeciążeniach stawu biodrowego.

 

Leczenie operacyjne konfliktu panewkowo – udowego

Gdy leczenie zachowawcze nie daje większych rezultatów, a objawy bólowe i ograniczenie ruchowości uniemożliwiają wykonywanie podstawowych czynności trzeba rozważyć zabieg chirurgiczny. Polega on najczęściej na zastosowaniu artroskopii. Dzięki niej chirurg przeprowadza plastykę w miejscu gdzie powstała nadbudowa kości oraz naprawę uszkodzonego obrąbka lub chrząstki stawowej. W wielu przypadkach jest to jedyna droga do uzyskania poprawy sprawności, ponieważ fizjoterapia ma możliwość jedynie poprawę funkcji stawu biodrowego , bez możliwości zmiany ukształtowania kości!

Istotną częścią powrotu do sprawności jest fizjoterapia pooperacyjna. W początkowy okresie po operacji stawu obowiązuje zakaz obciążania kończyny. Ważne jest, aby ćwiczenia stopniowego obciążania kończyny były wprowadzane pod kontrolą fizjoterapeuty. Niezmiernie ważne jest, aby podczas ćwiczeń ruch w stawie biodrowym odbywał w bezbolesnym zakresie.

Rokowania w przypadku konfliktu panewkowo-udowego

W przypadku rokowań konfliktu udowo panewkowego wszystko zależy od typu konfliktu i indywidualnej budowy stawu. W przypadku niewielkich zmian leczenie zachowawcze (fizjoterapia i profilaktyka przeciążeń) może przynieść znaczą poprawę oraz umożliwić funkcjonowanie bez bólu w życiu codziennym. W przypadku większych zmian kiedy leczenie zachowawcze (przez okres kilku miesięcy) nie przynosi rezultatów konieczny może się okazać zabieg operacyjny. Postępowanie usprawniające po zabiegu trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. W przypadku wystąpienia pierwszych dolegliwości bólowych wynikających z konfliktu panewkowo-udowego warto nie zwlekać i jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą. Czym wcześniej zareagujemy, tym mniejsze będą konsekwencje.


Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online.



Zachęcam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko