Kołnierz ortopedyczny a dyskopatia szyjna

Wśród lekarzy i fizjoterapeutów popularne jest stwierdzenie, że prawie każdy miał, ma lub będzie miał problem z kręgosłupem. Dyskopatia to jedna z najczęstszych przyczyn bólu w obrębie kręgosłupa. Statystyki mówią, że około 30-40% wizyt związanych z układem ruchu dotyczy bólów kręgosłupa.

Czym w takim razie jest dyskopatia?

Dyskopatia to uszkodzenie krążka międzykręgowego, które może prowadzić do ucisku na nerw rdzeniowy co skutkuje zaburzeniami czucia, bólem i zaburzeniem pracy mięśni. Dyskopatia może rozwinąć się w każdym segmencie posiadającym krążek międzykręgowy. Najczęściej jednak zmiany dotyczą odcinka szyjnego i lędźwiowego.

Z punktu widzenia biomechaniki krążki międzykręgowe (zwane dyskami) znajdują się pomiędzy kręgami. Pierwszy z nich znajduje się między drugim a trzecim kręgiem szyjnym, ostatni pomiędzy piątym kręgiem lędźwiowym, a kością krzyżową. Część zewnętrzną krążka to pierścień włóknisty zbudowany z licznych warstw włókien kolagenowych. Jego tylno-boczna cześć jest najcieńsza i tam też zdarzają się najczęstsze uszkodzenia. Wnętrze krążka międzykręgowego wypełnione jest jądrem miażdżystym. Jądro zbudowane jest głównie z wody (około 80%), koloidów i mukoprotein. Wszystkie te składniki są scalane za pomocą włókien kolagenowych. Ponadto w skład krążka wchodzą blaszki chrzęstne, które oddzielają dyski od kręgów. Obie części nie są dokładnie oddzielone. Można powiedzieć, że każda z części przenika drugą. Krążki łączą trzony kręgów, a przez to umożliwiają kręgosłupowi wielokierunkowy ruch. Genialna budowa  dysków pozwala przez lata przenosić i amortyzować ogromne przeciążenia, chroniąc jednocześnie rdzeń kręgowy.

Proces dyskopatii w odcinku szyjnym składa się z czterech etapów.

Etap pierwszy: Na etap pierwszy składa się degeneracja krążka, obejmująca zmiany strukturalne występujące wewnątrz dysku. W trakcie tego etapu dochodzi do pogorszenia uwodnienia krążka co obniża jego wysokość i pogarsza biomechanikę kręgosłupa. W trakcie tego etapu uszkodzone zostają kolejne warstwy pierścienia włóknistego.

Etap drugi: Etap drugi to protruzja, zwana też wypukliną, gdzie jądro miażdżyste uszkadza się i zaczyna przenikać, przez pierścień włóknisty. W etapie drugim  ciągłość pierścienia jest zachowana, ale pojawiają się pierwsze objawy bólowe (na razie tylko w obrębie szyi oraz obręczy barkowej)

Etap trzeci: Etap trzeci to ekstruzją krążka międzykręgowego. Dochodzi wtedy do znacznego uszkodzenia dysku. W wyniku ogromnych sił jądro miażdżyste przerywa pierścień włóknisty.

Etap czwarty: W etapie czwartym dochodzi do dalszych uszkodzeń opisanych w etapie trzecim. Tym razem jednak dochodzi do przesunięcia uszkodzonej zawartości krążka międzykręgowego w kierunku kanału kręgowego. Skutkować to może, uszkodzeniem opon rdzenia kręgowego lub samego rdzenia w przypadku przepukliny centralnej. W przypadku przepukliny tylno-bocznej dochodzi do ucisku na nerw/nerwy rdzeniowe. Tego typu sytuacja jest najbardziej powszechna. Jej skutkiem są objawy promieniujące w kierunku łopatki, ramienia, przedramienia lub dłoni (ból elektryzujący, zaburzenie czucia, drętwienie, skurcze, zaniki mięśniowe).

Czytaj także: Poznaj konsekwencje siedzącego trybu życia!

W przypadku dyskopatii szyjnej do głównych przyczyn możemy zaliczyć nieprawidłowe nawyki postawy – „garbienie się” czyli wysuwanie głowy i barków do przodu. Niestety ten nieprawidłowy nawyk w przypadku wielu pacjentów jest rutyną podczas każdego dnia w pracy lub spędzania wolnego czasu w domu. Z czasem nieprawidłowa pozycja głowy wpływa na powolne uszkodzenie krążka międzykręgowego.

Oczywiście wraz z początkiem dyskopatii i pojawieniem się pierwszych dolegliwości bólowych powinna się rozpocząć terapia. Terapię warto rozpocząć od rozluźnienia mięśniowo-powięziowego rejonów, które w sposób bezpośredni i pośredni wpływają na powstanie dolegliwości. Dodatkowo korzystne efekty mogą przynieść ćwiczenia stabilizacji kręgosłupa szyjnego i piersiowego. Obydwie te strategie powinny wpływać na zmniejszenie dolegliwości bólowych. Trzecim elementem terapii powinna być profilaktyka. Chodzi w niej przede wszystkim o prawidłową pozycję głowy i obręczy barkowej. Niestety dla wielu pacjentów pozycja z opuszczoną głową jest normą i większość z nich, nie zauważa, że ich sylwetka już dawno przekroczyła fizjologiczną (prawidłową) oś. Dbanie o prawidłowe nawyki ma szczególne duże znaczenie w stanie ostrym dyskopatii, przy stałych objawach neurologicznych (silny ból elektryzujący, osłabienie ręki, zaburzenie czucia). W tym momencie pojawia się pytanie czy możemy w jakimś sposób uzupełnić proces leczenia?

Jednym z często polecanych rozwiązań, jest zastosowanie kołnierza ortopedycznego.
Kołnierz ortopedyczny jest ortezą, którą można zastosować w przypadku wielu różnych dysfunkcji. Może być stosowany zarówno po wypadkach jak i w zmianach przeciążeniowych. Istnieje kilka różnych typów gorsetów. Podstawowy podział dzieli kołnierze na sztywne i miękkie. Sztywne używane są w przypadku urazów kostno-stawowych (szczególnie w przypadku ryzyka uszkodzenia rdzenia kręgowego). W przypadku dyskopatii korzystne może być zastosowanie kołnierza miękkiego, np kołnierza Schantza.

Jaką funkcję spełnia kołnierz ortopedyczny w dyskopatii szyjnej?

W przypadku dyskopatii szyjnej (szczególnie w stanie ostrym) objawy nasilają się głównie w przypadku nieprawidłowej postawy (głowa i barki wysunięte do przodu). Jeśli na tym etapie zastosuje się kołnierz ortopedyczny to ograniczymy możliwość opuszczania głowy. Dzięki temu nie dojdzie do dalszych uszkodzeń krążka międzykręgowego oraz pojawią się  lepsze warunki do gojenia. Oczywiście na efekty działania kołnierza trzeba poczekać, do poprawy nie dochodzi  z dnia na dzień.

Czytaj także: Ryzyko związane z wizytą u kręgarza

Kiedy zakładać kołnierz i czy istnieją jakieś minusy zastosowania kołnierza ortopedycznego?

Zastosowanie kołnierza ortopedycznego nie zawsze przyczynia się do złagodzenia objawów. Czasem pacjent może czuć się skrępowany lub nowa pozycja głowy, może nasilić objawy. Negatywne konsekwencje mogą się pojawić również w przypadku zbyt długiego używania kołnierza. W każdym przypadku kołnierz powinien być tylko dodatkowym elementem leczenia. Na pierwszym planie powinna być terapia z fizjoterapeutą oraz ewentualna farmakoterapia (zaordynowana przez lekarza). Jeśli pacjent stosuje kołnierz pomijając podstawowe elementy terapii, może mieć to negatywne skutki. Dzieje się tak za sprawą ograniczenia ruchomości stawowej oraz osłabienia siły mięśniowej. Kołnierz powinien być zakładany głównie w momentach największych przeciążeń, maksymalnie przez kilka godzin dziennie. W każdym innym przypadku istnieje ryzyko wtórnego osłabienia siły i stabilizacji mięśniowej w obrębie odcinka szyjnego.

Dodatkowe informacje

W przypadku wyboru kołnierza ortopedycznego, ważny jest jego rozmiar. Możemy go dobrać na podstawie obwodu szyi. Czasem producenci podają również wysokość kołnierza. Może to mieć istotne znaczenie. Wyższe kołnierze powinny być stosowane u osób z długą szyją, niższe u osób z krótką szyją. Wraz z instrukcją obsługi powinny być załączony schemat zakładania kołnierza (zazwyczaj z przodu jest wytłoczenie na brodę). Wraz z łagodzeniem objawów należy wycofywać się z używania kołnierza, jednak dalej warto kontynuować ćwiczenia stabilizacji oraz dążyć do zmiany nawyków w życiu codziennym.

Podsumowanie

W przypadku dyskopatii szyjnej kołnierz ortopedyczny miękki, może korzystnie wpłynąć na lepsze możliwość gojenia krążka międzykręgowego oraz łagodzenie objawów pacjenta. Należy jednak pamiętać, że istnieją pewne przeciwwskazania, co do długości jego używania, W każdym przypadku należy pamiętać, że oprócz noszenia kołnierza konieczna jest fizjoterapia i zmiana złych nawyków.