Buty z pięcioma palcami (buty 5 palców) jest to pomysł Włocha Vitale Bramani, który był przewodnikiem górskim i szukał obuwia, które będzie przyczepne, bezpieczne a także wytrzymałe – tak właśnie w 2005 roku narodził się pomysł na minimalistyczne buty Vibram Fivefingers. Prace badawczo-rozwojowe tej firmy trwają już wiele lat, przez ten czas zostało zrobionych ponad milion kilometrów testów, więc nie można powiedzieć, że jest to tylko nowa moda, która nie oddziałuje na pracę naszej stopy.

Jeszcze niedawno Fivefingers były traktowane jako ciekawostka w Polsce, ale powoli rewolucjonizują nasz rynek obuwia. Dlaczego? Otóż okazuje się, że kiedy biegamy boso (a takie odczucie mamy w tym obuwiu) nie narażamy swoich stawów na tak duże obciążenie jak biegając w typowych sportowych butach. Kiedy nie mamy ich na stopach wykonujemy krótsze kroki i łatwiej jest nam zapanować nad pracą kolan i stóp. Powoduje to, że dużo bardziej kontrolujemy nasz chód. Zostało to ukazane w badaniach z marca 2009 roku w „Journal of Sports Medicine and Physical Fitness”. A publikacja „Physical Medicine and Rehabilitation” pokazała, że o 38 % więcej skręceń kostki występuje podczas biegu na bieżni w butach niż bez. Fivefingers pozwalają nam na odpowiednie czucie podłoża i dzięki temu dają nam gwarancję kontroli ruchów stopy, przez co zwiększa się nasze bezpieczeństwo i ochrona przed urazami. Z racji tego, że czujemy wszystkie przeszkody na naszej drodze dużo łatwiej jest nam sobie z nimi poradzić.



Czytaj także: Przeciążenie ścięgna Achillesa (objawy, przyczyny, diagnostyka)




Nasza stopa ma dosyć skomplikowaną budowę i funkcje. Jej podstawą jest 26 kości, które łączą się ze sobą za pomocą 33 stawów, wzmacnia je aż 100 więzadeł a 19 mięśni odpowiada za jej ruchy. Cały ten układ pozwala na dobrą amortyzację a także utrzymanie równowagi i odpowiedniej sylwetki.

Kiedy założymy buty ze sztywną podeszwą nasz układ nerwowy dostaje za mało informacji z systemu czucia głębokiego i powierzchniowego stopy, co wpływa na gorszą postawę ciała a także zaburzenia równowagi. Buty z pięcioma palcami są bardzo dobrze dopasowane, doskonale przylegają do stopy a także są bardzo lekkie – ważą około 200 gram. Wnętrze tych butów jest na tyle komfortowe, że można je zakładać nawet bez skarpetek. Co więcej są szczelne i wytrzymałe, co daje nam szerokie możliwości ich wykorzystywania w różnych warunkach – deszcz, śnieg, kamienie, nierówne powierzchnie.

Główną zaletą butów z 5 palcami jest oddzielenie każdego palca od siebie, co pozwala im efektywniej pracować. Paluch mocno pracuje podczas wybicia, natomiast pozostałe palce mają za zadanie utrzymanie równowagi. Dzięki tej współpracy w Fivefingers poprawia się stabilizacja zarówno stopy jak i całego układu ruchu (stopa daje stabilny fundament podczas różnych aktywności).

Oprócz wysokich możliwości tego typu obuwia, wysoka może być również cena. Na Fivefingers  trzeba przeznaczyć dla osoby dorosłej na obecną chwilę od promocyjnych 200 zł aż do 700 zł. Rozmiarówka tych specyficznych butów zazwyczaj różni się od tej z tradycyjnego obuwia, dlatego lepiej przed zakupem koniecznie przymierzyć buty i chwilę pochodzić.



Aspektem, który często zniechęca osoby, które je zakupiły to możliwy dyskomfort. Tak naprawdę jeśli ktoś chodził przez ostatnie 20 czy 30 lat w butach klasycznych to trudno mu będzie przyzwyczaić się do czegoś zupełnie innego, przede wszystkim do tego, że każdy palec znajduje się osobno. Tego typu obuwie zdecydowanie nie znajdzie poparcia u osób niecierpliwych, które chciałyby od razu przebiec w nich trasy odległości maratonu. W  użytkowaniu najważniejszy jest umiar i stopniowe przyzwyczajanie naszych stóp. Na początku warto rozpocząć od 15 minutowego spaceru a dopiero z czasem używać ich na dłuższych dystansach. Osoby z nadwagą czy otyłością mogą być niezadowolonymi klientami. Ze względu na większą masę ciała w butach z pięcioma palcami zwiększa się nacisk stóp na podłoże przez co są one bardziej narażone na kontuzje i zmęczenie.

W tym miejscu pojawia się pytanie, czy osoby, które mają prawidłową budowę ciała są narażane na kontuzje w tych butach? Otóż kilka lat temu firma produkująca obuwie minimalistyczne poszła na ugodę i wypłaciła 3,75 miliona dolarów biegaczce Valerie Bezdek, która w 2012 roku wniosła pozew, który oskarżał, że bieganie w butach Vibram powoduje kontuzje. Nie jest to poparte żadnymi badaniami. Brano pod uwagę tylko zdanie podiatry (lekarza zajmującego się dysfunkcjami stopy), który stwierdził, że bardzo wiele osób biegających w tym obuwiu doznawało kontuzji. Nie zostało to poparte żadnymi wnikliwymi badaniami, biegacze mogli po prostu przesadzić z treningiem, mogli również biegać niewłaściwie technicznie.

Wiele pojawiło się dyskusji na temat tego czy buty pięciopalczaste przyczyniają się do rozwoju mięśni? Jednak najnowsze badania, które ukazały się pod koniec września 2016 roku rozwiały wszelkie wątpliwości. Dr Roy Cheung przeprowadził badanie wśród 38 biegaczy w wieku około 35 lat z wykorzystaniem obuwia minimalistycznego, w którym brały udział kobiety i mężczyźni z przynajmniej sześcioletnim stażem w bieganiu w zwykłych butach sportowych. Biegaczy podzielił losowo na dwie grupy, które przez pół roku miały zmierzyć się z tym samym planem treningowym, skupiającym się na ćwiczeniach mięśni łydki i ćwiczeniach równowagi.  Jedna grupa wykonywała je w swoim tradycyjnym obuwiu a druga w butach pięciopalczastych. Regularne badania przy użyciu rezonansu magnetycznego wykazały, że buty z 5 palcami powodują zwiększenie objętości zewnętrznych mięśni w stopie o około 7 % . Mięśnie z przodu stopy zwiększyły objętość o ponad 11 % a z tyłu o 6,6 %. Natomiast w drugiej grupie ćwiczącej w zwykłym obuwiu zmian objętościowych nie stwierdzono. Dzięki temu można śmiało stwierdzić, że obuwie z palcami wzmacnia i pobudza pracę wszystkich mięśni stopy.

Dla kogo i do czego wykorzystamy te buty? Na pewno można korzystać z nich podczas spaceru i  biegu po różnym terenie. Każdy z nas kiedy wybierał się w góry zazwyczaj zabierał typowe trekkingowe buty za kostkę z grubą podeszwą i był przekonany, że w ten sposób zabezpieczy staw skokowy. Jednak tak naprawdę wędrując w takich butach nasz układ nerwowy nie dostaje wystarczających sygnałów z receptorów czucia głębokiego. Żadne ukształtowanie terenu, wystające korzenie, błoto czy śnieg nie jest problemem, kiedy chronimy stopy i stymulujemy je równocześnie. Dzieci również mogą korzystać z tego rozwiązania – ich ruch będzie swobodniejszy, nie będą czuły ucisku, ograniczeń ruchomości, co również będzie wpływało na poprawę stabilności stóp i zmniejszało ryzyko wad stóp. Jednakże w przypadku obecności wad stóp  (m.in. stopy koślawe) korzystniejsze może okazać się stosowanie klasycznego obuwia gdzie będzie możliwość  zastosowania wkładek ortopedycznych.

Czytaj także: Poznaj konsekwencje i przyczyny napięcia mięśni łydek.

A co z osobami uprawiającymi sporty wodne? Oczywiście dla kajakarzy czy surferów Fivefingers są świetną alternatywą. Nawet idealnie nadają się one do nurkowania, dzięki przyczepności, ochronie i oczywiście dobremu czuciu tego, na co napotkamy stopami na dnie. W sportach walki także ważny jest odpowiedni wybór obuwia, używając butów z pięcioma palcami dużo lepiej wzmacniamy mięśnie łydki i goleni oraz poprawiamy koordynację podczas treningu lub walki.

Podsumowując buty z pięcioma palcami stały się nie tylko modą, ale także powrotem do natury i zdrowia poprzez większe wzmacnianie mięśni, poprawę równowagi i koordynacji a także poprawę komfortu. Irlandzki guru biegaczy długodystansowych dr Gerard Hartmann powiedział, że „Osłabiona nieaktywnością muskulatura stopy stanowi najważniejszy czynnik prowadzący do kontuzji. Na przestrzeni ostatnich 25 lat nieustannie osłabialiśmy nasze stopy, nie pozwalając im się zahartować.” a teraz dzięki minimalistycznemu obuwiu mamy szansę to zmienić. Buty z pięcioma palcami są już obecne w ponad 120 krajach. Liczba ponad 35 milionów butów, które są produkowane co roku jest imponująca i pokazuje jak duże jest zapotrzebowanie na nie i jak wiele osób je posiada. Warto jednak być rozsądnym przy zakupie i pamiętać, że dla profilaktyki przeciążeń konieczne są ćwiczenia, rozluźnianie przeciążonych grup mięśniowych oraz zrównoważony trening. Tego typu obuwie może nie sprawdzać się u osób z ambitnymi celami biegowymi. Fivefingers nie posiadają takiej amortyzacji jak klasyczne buty sportowe. Dlatego jeżeli ktoś jest zmuszony biegać bo twardych nawierzchniach może odczuwać znaczne przeciążenia układu mięśniowego i stawowego.

Zachęcam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko

mgr Przemek Jureczko

Jestem fizjoterapeutą i propagatorem zdrowego stylu życia. Moim celem nr 1 jest powrót pacjentów do sprawności. Pisząc i nagrywając dla Was materiały staram się wskazać właściwą drogę do zdrowia i pokazać ile zależy od Ciebie!