Ból kolana – jakie badania? Rtg, Rezonans (MR), Usg, Artroskopia

W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– Różnych możliwości badania kolana

– Zalet i minusów każdego badania

– Realiów przeprowadzenia badania

– Przybliżonych cen

Ból zlokalizowany w stawie kolanowym to jedna z najczęstszych przyczyn wizyty u lekarza. Ból może przybierać różne nasilenie: od ostrego, po tępy lub promenujący na większy obszar. Staw kolanowy charakteryzuje się niezwykle skomplikowaną budową, przez co uraz może powodować wiele uszkodzeń. Można dokonać podziału uszkodzeń struktur na: wewnątrz stawowe, pozastawowe lub ogólnoustrojowe. Najczęściej dolegliwości bólowe są wywołane:

– Uszkodzeniem więzadeł m. in.: krzyżowego przedniego, krzyżowego tylnego, pobocznego przyśrodkowego

– Łąkotki przyśrodkowej lub bocznej

– Uszkodzeniem chrząstki stawowej

– Podrażnieniem kaletek maziowych

– Naderwaniem mięśni biegnących wokół kolana

W przypadku problemów z kolanem oprócz badania w gabinecie lekarza lub fizjoterapeuty ważne są informacje, które możemy uzyskać z badań obrazowych. Takie badania jak RTG, Rezonans magnetyczny (MR) czy USG, mają często decydujący wpływ na rokowania co do powrotu Twojej sprawności:

1 Wybór odpowiedniego badania przez lekarza pozwoli wykryć problem już na początkowym etapie, kiedy mamy znacznie większe szanse na wyleczenie.

2 W kolanie może być nawet kilkadziesiąt przyczyn bólu! Taka sytuacja sprawia, że aby znaleźć właściwą przyczynę konieczne są precyzyjne badania!

3 Ostatnim powodem, jest właściwa strategia leczenia. Czasem część specjalistów początkowo pomija zlecenie dokładnych badań obrazowych. Takie postępowanie zwiększa ryzyko niepowodzenia terapii. Należy więc pamiętać, że dobra diagnostyka ma wpływ na oszczędność czasu, pieniędzy i zwiększa szanse na Twój powrót do zdrowia!

Kiedy wiemy już jak ważne są badania, przyjrzyjmy się ich poszczególnym możliwościom dla stawu kolanowego:

 

RTG stawu kolanowego (kolana)

Najpopularniejsze z badań i najtańsze do wykonania. Zdjęcie rentgenowskie pokazuje zmiany w obrębie struktur kostnych stawu kolanowego i jest stosunkowo proste do analizy (o ile oczywiście zostało wykonane na dobrym sprzęcie). Badanie stawu kolanowego można wykonać w kilku projekcjach:

• przednio – tylna (a-p) w trakcie badania możesz stać lub leżeć, promieniowanie nakierowane jest wówczas na wierzch stawu

• boczna – w trakcie badania będziesz poproszony, żeby położyć się na plecach, kolano musi być ugięte do 30˚, aparat RTG ustawia się po wewnętrznej stronie stawu kolanowego

• osiowa – w tym przypadku zdjęcie robi się rzepce, kierunek zdjęcia: od stopy do stawu kolanowego. W tym przypadku Twoje kolano musi być zgięte do 40 – 45˚

• półosiowa – pozycja stawu jest taka sama jak w projekcji osiowej, z tym że promienie kieruje się od góry stawu w stronę goleni. Ta projekcja pozwala zobaczyć krawędź głowy piszczelowej oraz piszczelowej.

• tylnio – przednia – stosowana jest dość rzadko. Promieniowanie kierowane są na spód kolana. W tracie badanie będziesz stał, staw kolanowy musi być zgięty do ok. 45˚.

Do oceny kolana wykonuje się zdjęcie w co najmniej 2 pierwszych projekcjach, czasem zaleca się wykonanie nawet 4. Za pomocą RTG można stwierdzić m. in.: złamania, przemieszczenia rzepki, rozwój choroby zwyrodnieniowej, zaburzenia osi kolan czy zwapnienia tkanek miękkich. Cena badania robionego prywatnie (także potrzebne jest skierowanie) wynosi około 30 -100 zł, w zależności od sprzętu, ilości zdjęć i lokalizacji. To co warto zapamiętać to fakt, że RTG jest badaniem, które pokazuje tylko ewidentne problemy układu kostnego. Do oceny skomplikowanych uszkodzeń kostnych niezbędna jest tomografia komputerowa, a do oceny uszkodzeń tkanek miękkich usg lub rezonans magnetyczny.

Fot. 1 Przykład RTG stawów kolanowych

Więcej informacji o samym badaniu znajdziesz w innym moim artykule

RTG – jak działa i ile razy w roku można je robić

USG – ultrasonografia stawu kolanowego (kolana)

USG jest badaniem bardzo bezpiecznym dla pacjenta, można je wykonywać dużą ilość razy. Tak naprawdę nie ma przeciwwskazań aby je wykonać. Lekarz w trakcie badania będzie jeździł głowicą wokół Twojego stawu. Badanie pozwala na ocenę różnych przedziałów stawu.

Zacznijmy od przedziału przedniego. Ocenia się go, gdy Twoje kolano jest zgięte pod kątem 30-45˚ a Ty leżysz na plecach. Lekarz może wówczas ocenić m. in.: powierzchnię rzepkową, więzadła rzepki, ścięgno mięśnia czworogłowego, zachyłki boczne kolana.

Następny jest przedział przyśrodkowy. Twoje kolano powinno być zgięte do 20-30˚, kończyna dolna zrotowana na zewnątrz. Co może ocenić lekarz? Ścięgna gęsiej stópki, łąkotkę przyśrodkową oraz więzadło poboczne piszczelowe.

Przy przedziale bocznym pozycja jest taka sama jak wyżej, z tą różnicą, że noga zrotowana jest do wewnątrz. Ocenie można poddać m. in. pasmo biodrowo- piszczelowe,łąkotkę boczną oraz więzadło poboczne strzałkowe.

Ostatni przedział – tyny. W trakcie jego oceny zostaniesz poproszony o przyjęcie pozycji leżenia na brzuchu z wyprostowaną kończyną dolną. Lekarz może wówczas ocenić m. in.: nerw strzałkowy wspólny, grupę mięśni kulszowo-goleniowych, unaczynienie dołu podkolanowego, wykryć ewentualną torbiel Bakera.

Fot. 2 Przykład badania USG 

W większości przypadków badanie trwa od kilku do kilkunastu minut. W trakcie USG można stwierdzić bądź wykluczyć: torbiele galaretowate, wysięk w stawie kolanowym, zmiany zapalne, uszkodzenia mięśni, więzadeł, łąkotek, zapalenie kaletek. Cena badania jest rożna i zależy od doświadczenia i renomy ortopedy. Zazwyczaj ceny kształtują się na poziomie 150 – 300 zł. Dużym plusem USG jest to, że jest to badanie dynamiczne, co pozwala ocenić wiele struktur stawu w ruchu! Podsumowując możliwości badania USG warto podkreślić, że badanie USG jest często pierwszym badaniem z wyboru do oceny tkanek miękkich stawu (więzadeł, łąkotek, ścięgien). Badanie jest dość tanie i pozwala na dość dużą dokładność, w sytuacjach niepewnych i wątpliwych zazwyczaj jest rozszerzane o wyniki rezonansu magnetycznego (MR).

Więcej informacji o samym badaniu znajdziesz w innym moim artykule

 

MR – rezonans magnetyczny stawu kolanowego (kolana)

Rezonans jest zalecany w dwóch głównych przypadkach:

– Potrzeba dużej dokładności badania: kiedy takie badania jak RTG czy USG pozostawiły wątpliwości co do diagnozy.

– Konieczna jest dokładna ocena struktur kolana przed zabiegiem operacyjnym: przed każdym zabiegiem dokładna ocena struktur stawowych wpływa na dokładność zabiegu i skraca jego czas.

Co można ocenić dzięki rezonansowi? Bardzo wiele struktur, m. in.: łąkotki i więzadła, stopień uszkodzenia chrząstki, krwawienia i wysięki w stawie, zapalenie błony maziowej, torbiele, guzy pojawiające się w kościach lub tkankach miękkich.

Badanie MR można także wykonać z podaniem środka cieniującego, wówczas mówimy o artrografii MRI stawu kolanowego. Środek podawany jest bezpośrednio do stawu, więc przed badaniem nie musisz być na czczo. Na kilka dni przed samym badaniem zaleca się jednak oznaczyć poziom kreatyniny we krwi. Badanie to wykonuje się po to, aby lekarz wiedział, że nie masz problemu z nerkami, ponieważ środek cieniujący będziesz wydalał z moczem. Wykonuje się go szczególnie przy podejrzeniu: pęknięć łąkotek, wolnych ciał chrzęstnych, rozrostu błony maziowej, martwicy oddzielającej.

Do badania rezonansem nie musisz się specjalnie przygotowywać. Warto jednak założyć takie ubrania aby nie posiadały metalowych elementów, Panie powinny zrezygnować z biżuterii. Pamiętaj też, że karta od telefonu czy karta kredytowa może się rozmagnesować więc przed badaniem niech ktoś je dla Ciebie przechowa.

Fot. 3 Przykład wyników rezonansu magnetycznego kolana

Może zastanawiasz się jak wygląda badanie? W przypadku stawu kolanowego w większości przypadków wykonuje się rezonans otwarty – w aparacie znajduje się wówczas tylko noga ustabilizowana w specjalnej szynie. W zależności od zlecenia lekarskiego czas trwania badania wynosi od 20 minut nawet do godziny. Na wynik zwykle będziesz czekał kilka dni. Przeciwwskazaniem bezwzględnymi do wykonania badania jest m. in.: rozrusznik serca, neurostymulator, pompa insulinowa, wkładka antykoncepcyjna, implanty.

Teraz cena, prywatnie MR stawu kolanowego kosztuje od 300 aż do 1000 zł, w zależności od placówki. Koszt kontrastu 100 -200 zł. Badanie można wykonać w ramach NFZ – musisz mieć skierowanie od lekarza specjalisty, przygotuj się też na czekanie w dłuuuuugiej kolejce :(

 

TK – Tomografia komputerowa stawu kolanowego (kolana)

Badanie tomografii jest tak naprawdę zbliżone do badania RTG z tym, że pozwala na ocenę układu kostnego „pociętego” na małe plastry. Takie możliwości pozwalają na bardzo dokładną ocenę układu kostnego pod kątem złożonych złamań i ukształtowania układu kostnego. Wskazaniem jest tutaj: choroba zwyrodnieniowa kolana, zmiany pourazowe, a także weryfikacja badania RTG, którego wynik był niejednoznaczny.

Fot. 4 Przykład urządzenia do tomografii komputerowej

Tomograf to ruchomy stół oraz maszyna, do której wjeżdżasz. W trakcie badania urządzenie wykonuje serię zdjęć RTG pod różnym kątem. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonania badania jest ciąża, w przypadku dzieci zgodę musi podpisać rodzic. W trakcie badania nie musisz się rozbierać. Cena kształtuje się na poziomie 200-400 zł.

Więcej informacji znajdziesz na temat badania TK znajdziesz w innym moim artykule

 

Artroskopia stawu kolanowego (kolana)

Artroskopia to jedyna z wymienionych metod, która jest inwazyjna (konieczne jest przecięcie tkanek i dostanie się do środka stawu kolanowego). Jeśli celem badania jest tylko ocena uszkodzeń badanie nosi nazwę artroskopii diagnostycznej. Jest to dość rzadka strategia ponieważ zazwyczaj wykonanie artroskopii wiąże się już z naprawą tkanek. Dzięki artroskopii precyzyjnie można ocenić uszkodzenia takich struktur jak: chrząstka stawowa, więzadła krzyżowe czy łąkotki.

Podczas artroskopii lekarz dokonuje kilku nacięć i wprowadza przez nie specjalny światłowód z kamerą oraz dodatkowe narzędzia. Obraz pojawia się na monitorze i lekarz na bieżąco omawia, co widzi. Kolano jest wypełniane specjalnym płynem, który pozwala na uwidocznienie większości struktur wewnątrz stawowych. Blizny po zabiegu mają ok. 5 mm. Musisz też pamiętać, że po tym badaniu niezbędny jest odpoczynek i tymczasowe odciążenie stawu.

 

Badania krwi w przypadku problemów kolana

W przypadku podejrzenia chorób na tle zapalnym (m. in.: RZS, Borelioza, Dna moczanowa, Łuszczycowe zapalenie stawów) lub dolegliwości dla których lekarz lub fizjoterapeuta nie potrafi znaleźć przyczyny diagnostyka powinna być uzupełniona o badania krwi, a czasem nawet analizę płynu stawowego. W wielu przypadkach tylko te badania pozwalają na odkrycie prawdziwej przyczyny przewlekłych dolegliwości kolana.

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online.

Podobał Ci się artykuł? Oceń go i zostaw komentarz, to pomoże znaleźć go innym!
Przemek Jureczko

Fotografie

3.By RSatUSZ – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=16812927