Zwichnięcie łokcia (stawu łokciowego) – objawy, leczenie, rehabilitacja

W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– Zwichnięcia łokcia

– Objawów i przyczyn tego problemu

– Różnych strategii leczenia

– Rokowań i wskazówek niezbędnych do powrotu do aktywności :)

Do zwichnięcia łokcia (stawu łokciowego) dochodzi najczęściej w wyniku upadku lub urazu bezpośredniego w sporcie. Zwichnięcie stawu łokciowego to dość częsty uraz spośród wszystkich uszkodzeń stawu łokciowego. Do zwichnięcia może przyczynić się słaba stabilizacja stawu łokciowego oraz liczne mikrourazy. Kluczem do odpowiedniego leczenia jest prawidłowa diagnostyka, podczas której musi dojść do ustalenia wszystkich uszkodzonych struktur. Odpowiednie leczenie  pozwala na uniknięcie powikłań, które mogą prowadzić do niestabilności stawu lub skostnień okołostawowych.

Trochę o anatomii w przypadku zwichnięcia łokcia

Staw łokciowy to jeden z najbardziej złożonych kompleksów stawowych w obrębie całego układu ruchu. Staw łokciowy to tak naprawdę trzy różne stawy objęte jedną wspólną torebką stawową. Staw łokciowy tworzą: staw ramienno-łokciowy, staw ramienno-promieniowy oraz staw promieniowo-łokciowy bliższy. Więzadła wzmacniają staw zarówno od strony promieniowej jak i łokciowej. Unerwienie stawu pochodzi od kilku nerwów przechodzących w tej okolicy (nerw pośrodkowy, nerw mięśniowo-skórny, nerw łokciowy, nerw promieniowy).

Funkcją główną stawu łokciowego jest zgięcie i wyprost. Poza tym staw promieniowo-łokciowy bliższy wraz ze stawem promieniowo-łokciowym dalszym odpowiada za ruchy odwracania i nawracania przedramienia. Za ruchy zgięcia i wyprostu odpowiadają mięśnie leżące w obrębie ramienia z dwoma mięśniami głównymi: mięsień dwugłowy ramienia (biceps) oraz mięsień trójgłowy ramienia (triceps). Za ruchy odwracania i nawracania odpowiedzialne są liczne mięśnie leżące zarówno w obrębie przedramienia jak i ramienia.

Podczas zwichnięcia łokcia dochodzi do przemieszczenia się kości: ramiennej, promieniowej i łokciowej względem siebie (kość opuszcza staw, co zmienia zewnętrzny obrys stawu), któremu towarzyszy uszkodzenie wielu struktur anatomicznych. Do największych uszkodzeń dochodzi w obrębie torebki stawowej i więzadeł, które są nadrywane lub całkowicie zrywane. Dodatkowo może dojść do innych uszkodzeń, takich jak: złamanie kości promieniowej, złamanie kości łokciowej, złamanie kości ramiennej, naderwanie lub zerwanie mięśni leżących w rejonie przedramienia i ramienia oraz do uszkodzeń nerwów i naczyń krwionośnych.

Zwichnięcia stawu łokciowego możemy podzielić na:

• Zwichnięcia bliższych nasad kości łokciowej i promieniowej
• Izolowane zwichnięcie bliższej nasady kości łokciowej
• Zwichnięcia nawracające
• Zwichnięcia zastarzałe
  
  
  

Różne objawy zwichnięcia łokcia

Głównym objawem zwichnięcia łokcia jest ból. Zazwyczaj dolegliwości bólowe są bardzo silne i mogą promieniować w kierunku nadgarstka lub obręczy barkowej. Kolejnym objawem jest zaburzenie rysów stawu w porównaniu do strony zdrowej (jest to wynikiem przemieszczenia kości). Uszkodzeniu towarzyszy często duży obrzęk i krwiak. W wyniku zwichnięcia może dojść również do uszkodzenia nerwów (mogą się pojawić: zaburzenia czucia, drętwienie lub zaburzenie pracy mięśni ) oraz naczyń krwionośnych (obrzęk, wynaczynienie krwi). W wyniku zwichnięcia ruch w stawie łokciowym, jest znacznie ograniczony.

Przyczyny i czynniki ryzyka zwichnięć łokcia

Najczęściej do zwichnięcia dochodzi w wyniku urazu pośredniego (upadek) kiedy ręką z dużą siłą opiera się o podłoże. Podczas lądowania Twój łokieć może być zgięty lub wyprostowany. Najczęściej do zwichnięć dochodzi podczas aktywności sportowej (narty, snowboard, rower, rolki, sporty kontaktowe). Zwichnięcia są również konsekwencją wypadków komunikacyjnych i upadków z wysokości. U osób starszych częściej dochodzi do upadków, jednakże słabsza struktura kostna powoduje częściej złamania niż zwichnięcia.

Czynnikami, które mogą sprzyjać zwichnięciom mogą być również: niestabilność (nieprawidłowa funkcja układu mięśniowo-stawowego) i hipermobilność (zaburzenie budowy tkanki łącznej mające wpływ na większą elastyczność więzadeł i torebki stawowej). W przypadku niestabilności i hipermobilności znacznie trudniej o utrzymanie prawidłowej pozycji stawu podczas zadziałania dużej siły.

W grupie ryzyka zwichnięć łokcia są również osoby, które przebyły już zwichnięcie. Jest to często konsekwencją braku prawidłowego leczenia w przeszłości. Dodatkowo każde nadmierne obciążenia zawodowe lub sportowe mogą powodować mikrourazy, które przyczyniają się do osłabienia struktur mięśniowo-stawowych. Do zwichnięć łokcia łatwiej może dojść u kobiet, które mają mniejszą masę mięśniową, co powoduje, mniejszą stabilność łokcia w przypadku różnych przeciążeń.

Diagnostyka zwichnięć łokcia

Diagnostyka powinna się rozpocząć od dokładnego wywiadu. Lekarz powinien zapytać o mechanizm urazu, wszelkie urazy z przeszłości, wykonywany zawód oraz uprawiany sport. Kolejnym etapem jest badanie. Podczas badania  kluczowa jest ocena ustawienia kości tworzących staw łokciowy oraz ewentualnych uszkodzeń układu: mięśniowego, krwionośnego i nerwowego.

W celu ustalenia właściwej diagnozy kluczowa jest diagnostyka obrazowa. W przypadku zwichnięcia w stawie łokciowym rozpoczyna się od badaniem RTG. W celu oceny uszkodzeń towarzyszących lekarz może zlecić kolejne badania: USG, MR (Rezonans magnetyczny), TK (Tomografia komputerowa). Czasem badanie musi być uzupełnione o ocenę przewodnictwa nerwowego EMG jeśli w efekcie zwichnięcia doszło do zaburzeń czucia oraz zaburzeń pracy mięśni.



Fot. 1 Obraz RTG stawu łokciowego





Fot. 2 Przemieszczenie kości ramiennej w stosunku do kości promieniowej i łokciowej




Fot. 3 Przemieszczenie kości promieniowej w stosunku do kości łokciowej i ramiennej

Diagnostyka różnicowa

W celu skutecznego leczenia niezbędne jest wykluczenie innych jednostek chorobowych mogących dawać podobne objawy. Możemy do nich zaliczyć m. in.: złamanie kości ramiennej, złamanie kości promieniowej, złamanie kości łokciowej.

Leczenie zwichnięć stawu łokciowego (łokcia)

W przypadku decyzji o leczeniu zachowawczym lekarz w znieczuleniu nastawia przemieszczone kości oraz unieruchamia je we właściwej pozycji. Po nastawieniu konieczna jest ponowna ocena unerwienia i ukrwienia. W zależności od stopnia uszkodzenia lekarz wydaje decyzję co do opatrunku gipsowego lub ortezy. Zazwyczaj czas noszenia stabilizacji to kilka tygodni (w zależności od rozległości uszkodzeń).

Po zdjęciu stabilizacji lekarz podejmuje decyzje o momencie rozpoczęcia rehabilitacji. Terapię warto rozpocząć od rozluźniania mięśniowo-powięziowego przedramienia, ramienia oraz dłoni. Dodatkowo pomocne może być rozluźnienie odległych rejonów, które mogą w sposób pośredni przyczyniać się do powstania bólu i sztywności. Rozluźnienie tkanek miękkich przyspieszy proces regeneracji i poprawi krążenie. Dodatkowo mogą zostać usunięte zrosty i zwłóknienia w obrębie mięśni i powięzi.

Jeśli w wyniku zastosowanego unieruchomienia doszło do ograniczenia ruchomości w stawie łokciowym (zazwyczaj tak jest), nadgarstkowym lub ramiennym należy rozpocząć terapię mającą na celu powrót prawidłowych zakresów ruchomości. Do tego celu wykorzystać można zarówno ćwiczenia jak i terapię manualną (poprawi elastyczność torebek stawowych oraz tkanek okołostawowych). Podczas pracy nad poprawą ruchomości należy zachować ostrożność. Odbudowa właściwości więzadeł oraz torebki stawowej trwa miesiącami dlatego terapia musi być ostrożna, by nie wpłynąć na opóźnienie procesu gojenia.

Z moich doświadczeń mogę powiedzieć, że praca nad powrotem prawidłowego zakresu ruchu w stawie łokciowym jest w wielu przypadkach bardzo ciężka. W wielu przypadkach niemożliwe staje się uzyskanie takiego samego zakresu ruchu łokcia jak przed operacją. Praca nad poprawą zakresu ruchomości jest szczególnie trudna u mężczyzn, gdzie mamy do czynienia z mniejszą elastycznością tkanek miękkich. Oczywiście dobra strategia terapii pomaga, dzięki czemu wielokrotnie udawało mi się wraz z pacjentem osiągać bardzo dobre rezultaty. Dla poprawy zakresu ruchomości ważne jest kilka następujących po sobie elementów terapii:

1 Przygotowanie tkanek miękkich poprzez odpowiedni masaż do poprawy zakresu ruchomości,

2 Rozgrzewka we wszystkich stawach mających wpływ na ograniczenia w stawie łokciowym

3 Terapia manualna poprawiająca ślizg pomiędzy kością promieniową, łokciową i ramienną

4 Ćwiczenia stawu łokciowego utrwalające nowy zakres ruchu

5 Statyczne rozciąganie tkanek miękkich

* Podczas jednej terapii warto powtarzać cały cykl elementów terapii jaki wymieniłem powyżej, bo może to wpłynąć na uzyskanie lepszych postępów. Oczywiście fizjoterapeuta powinien zlecić do domu zestaw ćwiczeń, które będą wpływać na utrzymywanie nowo zdobytego zakresu ruchomości łokcia.

Podczas rehabilitacji kluczowa będzie także praca nad stabilizacją. Jest to bardzo ważny element terapii bowiem dąży on do trwałej zmiany nieprawidłowych obciążeń. Jeśli nie poprawimy stabilizacji, urazy mogą nawracać. W przypadku ćwiczeń stabilizujących kluczowe jest osiągnięcie prawidłowej osi kończyny górnej i obręczy barkowej. Ćwiczenia stabilizacji będą zmniejszać przeciążenia dnia codziennego oraz pomogą zminimalizować ryzyko kolejnych urazów. Wszystkie ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące należy wprowadzać stopniowo (adekwatnie do etapu gojenia).

Dla utrwalenia efektów terapii bardzo ważna jest profilaktyka. Należy w każdych warunkach pamiętać o właściwych nawykach. Chodzi tu głównie o unikanie ruchów nasilających ból oraz pracy wymagającej długiego i mocnego ściskania przedmiotów uszkodzoną ręką. W przypadku sportowców należy poprawić technikę oraz dostosować obciążenia treningowe do czasu rekonwalescencji. W przypadku zwichnięć łokcia bardzo ryzykowne mogą być wszelkie podpory na ręce po urazie, zbyt wczesne podpieranie na rękach z wyprostowanym łokciem może powodować zarówno ból jak i spowodować kolejne zwichnięcie.

Fizykoterapia

W przypadku braku przeciwwskazań uzupełnieniem terapii mogą być zabiegi: krioterapii, laseroterapii, magnetoterapii lub hydroterapii. Zabiegi te mają działanie: przeciwbólowe, rozluźniające oraz poprawiające ukrwienie co przyspiesza proces regeneracji. Jednak należy pamiętać, że tego typu zabiegi mogą być tylko uzupełnieniem terapii bazującej głównie na ćwiczeniach profilaktyce oraz rozluźnianiu.

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

Kliknij na link i zajrzyj do naszego Sklepu!

W przypadku zwichnięcia zaopatrzenie ortopedyczne stanowi istotny element leczenia. Po ściągnięciu gipsu zazwyczaj lekarz zaleca ortezę. Jeśli lekarz wyrazi zgodę z ortezy można przechodzić na elastyczną opaskę stawu. Etap gojenia i przebudowy uszkodzonych struktur trwa miesiącami, dlatego w momentach największych obciążeń warto wspomagać się ortezą lub opaską elastyczną. Należy jednak pamiętać, że zbyt długie noszenie zaopatrzenia ortopedycznego wpływa na osłabienie siły i stabilności mięśniowej. W przypadku rehabilitacji łokcia bardzo przydatne są różnego rodzaju piłki oraz taśmy do ćwiczeń. Pomocny jest również wałek płaski lub z kolcami do rozluźniania mięśni ramienia i przedramienia. W momentach nasilenia dolegliwości bardzo przydatne są Cold packi do chłodzenia miejsca bólu.

 

 

Zabieg operacyjny w zwichnięciach łokcia

W przypadku kiedy doszło:

• do znacznych uszkodzeń więzadeł i torebki stawowej
• złamania jednej z kości tworzących staw łokciowy
• uszkodzenia naczyń lub nerwów
• dużej niestabilności pomimo leczenia zachowawczego
  

Lekarz może podjąć decyzje o zabiegu operacyjnym. Rodzaj zabiegu jest zależny od stopnia uszkodzeń i schorzeń współistniejących. Przebieg rehabilitacji po zabiegu będzie zawsze indywidualny, ponieważ zależy od wielu czynników. Decyzję o doborze ćwiczeń powinni wspólnie podejmować lekarz wraz z fizjoterapeutą. Głównym celem będzie poprawa: siły, stabilności stawowej oraz funkcji kończyny górnej.

Rokowania w przypadkach zwichnięcia stawu łokciowego

W przypadku zwichnięcia łokcia rokowania są zależne od stopnia uszkodzenia stawu, uszkodzeń towarzyszących, strategii leczenia oraz czynników dodatkowych (wiek, wcześniejsze urazy, stopień aktywności ruchowej). W przypadku mniejszych uszkodzeń zwykle leczenie przebiega bez komplikacji. W przypadku dużych uszkodzeń leczenie może trwać wiele miesięcy. Do powikłań leczenia można zaliczyć: uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych, przewlekłą niestabilność stawu, osłabienie siły i stabilności mięśniowej, wczesne zmiany zwyrodnieniowe oraz sztywność stawu łokciowego (w wyniku zbyt długiego unieruchomienia). Sztywność stawu łokciowego z moich doświadczeń jest zazwyczaj największym wyzwaniem, szczególnie u mężczyzn, ze względu na większą sztywność układu torebkowo-więzadłowego.

Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online

Podobał Ci się artykuł? Oceń go i zostaw komentarz, to pomoże znaleźć go innym!
Przemek Jureczko

Fotografie

1 By MB – Collection personnelle, CC BY-SA 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1254073

2 By James Heilman, MD – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10218066

3 By Jagadish Prabhu, Mohammed K. Faqi, Fahad AL Khalifa and Rashad K. Awad – (2017). "Angulating-Distraction Ulnar Osteotomy and Interpositional Phosphocalcic Ceramic Wedge Graft for a Chronic Monteggia Lesion". The Open Orthopaedics Journal 11 (1): 263–267. DOI:10.2174/1874325001711010263. ISSN 1874-3250. https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=72190762