W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:
– objawów choroby Dupuytrena
– przyczyn Twojego problemu,
– wszystkich możliwości leczenia
– rokowań i niezbędnych wskazówek do poprawy Twojej sprawności
Przykurcz Dupuytrena to schorzenie dłoni oraz palców. Dochodzi w nim do zaburzenia funkcji rozcięgna dłoniowego. Niekorzystne zmiany rozcięgna dłoniowego prowadzą do ustawienia palców w stałym zgięciu bez możliwości wyprostowania. Deformacja palców wpływa na ograniczenie funkcji Twojej dłoni (w szczególności funkcji chwytnych). Choroba dotyczy najczęściej mężczyzn około 40-50 roku życia, gdzie objawy pojawiają się często zarówno w prawej jak i lewej ręce, choć rzadko z taką samą intensywnością. Szacuje się, że choroba Dupuytrena może dotyczyć kilku procent populacji. Żeby zrozumieć istotę problemu zacznijmy od niewielkiego wstępu na temat anatomii dłoni, co ułatwi nam zrozumienie przyczyn i objawów choroby.
Trochę o anatomii dłoni i lokalnych uszkodzeniach
Ręka ma bardzo skomplikowaną budowę. Składa się z 27 kości, do których przyczepia się wiele ścięgien mięśni przedramienia. Ścięgna te odpowiadają za przenoszenie ruchu z brzuśców mięśniowych (część mięśnia odpowiedzialna za skurcz i rozkurcz), dzięki czemu możemy zginać, prostować, odwodzić i przywodzić palce oraz zamykać i otwierać dłoń. Jednym z mięśni przedramienia jest mięsień dłoniowy długi, który odpowiada za zginanie ręki oraz wspomaga zgięcie w stawie łokciowym. Jednak głównym jego zadaniem jest napinanie rozcięgna dłoniowego.
Rozcięgno dłoniowe, którego bezpośrednio dotyczy przykurcz Dupuytrena, to struktura znajdująca się po dłoniowej stronie ręki, która jest zrośnięta ze skórą. Jest to włóknista trójkątna „płytka”, która chroni przed naciskiem z zewnątrz. Rozcięgno zbudowane jest z dwóch warstw: głębokiej i powierzchownej. Warstwa powierzchowna przebiega podłużnie i jest przedłużeniem mięśnia dłoniowego długiego, warstwa głęboka przebiega poprzecznie w stosunku do ręki. Rozcięgno dłoniowe kończy się na skórze palców, w okolicy stawów śródręczno-paliczkowych. Rozcięgno jest ważną strukturą, która odpowiada za ochronę innych tkanek przed uciskiem (mięśni, nerwów i naczyń krwionośnych).
Choroba Dupuytrena jest chorobą rozrostową rozcięgna dłoniowego gdzie dochodzi do nadmiernego tworzenia (efekt produkcji kolagenu typu III) różnej wielkości i rodzaju guzków i pasm na dłoni. Konsekwencją tego są charakterystyczne przykurcze palców, najczęściej serdecznego i małego oraz sklejenia licznych tkanek miękkich.
Fot. 1 Wczesny etap choroby
Postęp przykurczu można podzielić na trzy fazy:
1 Faza proliferacji. Jest to faza tworzenia, kolagenu typu III czyli namnażania dodatkowych form tkanki łącznej
2 Faza przerostu rozcięgna. To etap tworzenia przykurczy zwana również stadium przykurczeń, pomiędzy różnymi tkankami miękkimi okolicy palców i śródręcza
3 Faza końcowa. To moment pojawienia się blizn i utrwalenia przykurczu
W przypadku choroby Dupuytrena zajęte jest nie tylko rozcięgno dłoniowe, ale również wiele okolicznych tkanek dlatego obraz przykurczu będzie inny u każdego pacjenta.
Do różnych objawów mogą należeć
– przykurcz zgięciowy palców
– wciągnięcia tkanki skórnej.
– sklejenie palców, który uniemożliwia oddalenie palców od siebie.
W przypadku przykurczu Dupuytrena istnieje również klasyfikacja mówiąca o kątowym rozwoju przykurczu (przykurcz łączny w obrębie śródręcza i palców), wyróżniamy w niej następujące stopnie:
1 stopień – do 45°,
2 stopień – przykurcz w granicach 45–90°,
3 stopień – przykurcz w granicach 90–135°,
4 stopień – przykurcz powyżej 135°.
Skoro już wiesz więcej o szczegółach przykurczu, przejdźmy teraz to konkretnych objawów i ich konsekwencji.
Objawy i konsekwencje przykurczu Dupuytrena
Początkowym objawem, który możesz zaobserwować są twarde guzki lub grudki na w rejonie dłoniowej strony palców i śródręcza. W miarę postępu choroby rozścięgno zaczyna się pogrubiać i być widoczne przez skórę. Z czasem zauważalne jest zgięciowe ustawienie palców (najczęściej 4 -serdecznego i 5-małego). Utrudnione lub niemożliwe stają się ruchy prostowania i oddzielania tych palców oraz funkcja chwytania. Rzadziej problem dotyczy pozostałych palców. Skutkiem choroby są niestety liczne trudności w wykonywaniu codziennych czynności takich jak mycie zębów, pranie, czesanie, sprzątanie oraz liczne prace wymagające prceyzyjnych ruchów dłoni. W zaawansowanych postaciach przykurczu duży problem stanowi wkładanie ręki do kieszeni lub rękawiczek. Bardzo niekorzystnym objawem jest brak swobodnej możliwości witania się:(
Zaobserwować można również obniżenie czucia w opuszkach palców, pogorszenie ukrwienia, zwiększoną potliwość ręki oraz parestezje (drętwienia, mrowienia). Możliwe, że przykurcz rozwinie się w obu rękach naraz, jednak rzadko intensywność objawów jest taka sama po stronie lewej i prawej. Objawy mogą się nasilać po intensywnej pracy wykonywanej dłońmi (ściskanie, trzymanie, zakręcanie).
To o czym warto wspomnieć, to różny postęp choroby. W części przypadków choroba może się rozwinąć w przeciągu kilku miesięcy, u innych osób mogą to być lata stopniowego pojawienia się objawów.
Poznaj przyczyny przykurczu Dupuytrena
Przyczyny choroby nie są dokładnie potwierdzone. Stwierdzono, że znaczenie może mieć kilka mechanizmów:
1 Uwarunkowania genetyczne – wystąpienie choroby u członka rodziny zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania nawet o 60%. Badania potwierdzają ten czynnik
2 Powtarzalne przeciążenia – bardzo prawdopodobne, że do powstania przykurczu Dupuytrena przyczyniają się powtarzalne czynności wykonywane dłońmi. Intensywna praca fizyczna szczególnie związana z trzymaniem różnego rodzaju narzędzi wpływa na zwiększoną sztywność mięśniowo-powięziową. To powoduje skrócenie mięśni i sklejenie warstw powięzi. Dodatkowo przewlekłe przeciążenia powodują mikro urazy i małe wylewy krwi w okolicach rozcięgna, co zapoczątkowuje proces włóknienia i rozwinięcia się przykurczu. Kolejnym niekorzystnym czynnikiem jest dysbalans mięśniowy w obrębie przedramienia. U większości osób mamy silne zginacze nadgarstka w porównaniu do słabszych prostowników (jest to związane z przewagą czynności polegających na siłowym trzymaniu, ściskaniu oraz zakręcaniu, natomiast mało jest czynności wymagających siłowego otwierania dłoni).
3 Zaburzenia pracy nerwów – wielu badaczy zwraca uwagę na konsekwencje zaburzeń pracy nerwu łokciowego biegnącego poprzez łokieć, nadgarstek w kierunku dłoni.
Rzadko zdarza się, że przykurcz Dupuytrena wywołuje jednorazowy uraz ręki. Jeśli jednak do tego dojdzie to przyczyną rozwinięcia się przykurczu jest nieprawidłowe tworzenie się blizny, która rozprzestrzenia się na palce i powoduje zamknięcie ręki.
Prawdopodobne jest, że rozwinięcie choroby może mieć związek z innymi schorzeniami, tj.: cukrzyca, padaczka oraz choroba alkoholowa.
Diagnostyka choroby Dupuytrena
Proces diagnostyki polega na przeprowadzeniu wywiadu oraz precyzyjnego badania funkcji stawów i mięśni w obrębie przedramienia oraz dłoni. Zawsze należy zbadać lewą i prawą dłoń. Do rozpoznania choroby wystarczy badanie kliniczne. Zazwyczaj nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań obrazowych. W badaniu klinicznym widać przykurcz palców. Dodatni będzie też test stołu, czyli ograniczenie przy próbie położenie ręki płasko na stole. Możliwy jest też przeprost w stawie międzypaliczkowym dalszym.
Diagnostyka może zostać poszerzona o badanie dodatkowe takie jak USG (ultrasonografia) czy MR (rezonans magnetyczny) w sytuacjach wątpliwych oraz u pacjentów z wywiadem nowotworowym.
Diagnostyka różnicowa
Podstawowymi schorzeniami przypominającymi przykurcz Dupuytrena mogą być zniekształcenia palców związane z: reumatoidalnym zapaleniem stawów, palcem trzaskającym, urazowymi uszkodzeniami ścięgien zginaczy palców. Objawy podobne do przykurczu Dupuytrena mają również wady wrodzone takie jak: kamptodaktylia oraz wrodzone skrócenie ścięgien prostowników.
Leczenie zachowawcze choroby Dupuytrena
1 Ostrzyknięcia
Leczenie polegające na ostrzyknięciach kortykosteroidami (blokadą) nie przynosi poprawy, jednak od kilku lat wykorzystuje się kolagenazy w iniekcjach. Enzym kolagenaza jest podawany przez wyspecjalizowanego lekarza. Lekarz wstrzykuje enzym w miejscu największych zwłóknień dłoni. W kilka dni po iniekcji enzym zaczyna rozpuszczać przykurczone tkanki. Wtedy Następuje 2 etap leczenia w znieczuleniu miejscowym. Lekarz wtedy biernie prostuje palce, tak by przerwać zrosty. Tego typu strategia pozwala zmniejszyć przykurcze i poprawić swobodę palców. Ta strategia może być skuteczna w mniej zaawansowanych przypadkach i ma rzadsze powikłania w stosunku do standardowego leczenia chirurgicznego
2 Aponeurotomia igłowa
Jest to najmniej inwazyjna metoda polegająca na przezskórnym nacięciu igłą włóknistych zrostów. Zabieg wykonywany jest przez lekarza w warunkach znieczulenia miejscowego. Efektem zabiegu są punktowe ślady po nakłuciu igłą. Metoda ta może być stosowana jako próba wstępu do leczenia bardziej zaawansowanych przykurczy, gdzie można uzyskać częściowy efekt bez nacinania skóry. Aponeurotomia będzie najbardziej skuteczna w przykurczach mniejszego stopnia.
3 Rehabilitacja
Proces rehabilitacji jest bardzo istotnym elementem leczenia. Tak naprawdę jest on korzystny na kilku etapach
– opóźnianie postępu choroby w przypadkach łagodnych i umiarkowanych
– uelastycznienie tkanek przed zabiegiem operacyjnym
– rehabilitacja po zabiegu chirurgicznym
W przypadku pojawienia się pierwszych objawów przykurczu Dupuytrena należy jak najszybciej rozpocząć proces rehabilitacji. Na proces rehabilitacji będzie składało się wiele różnych elementów terapii. Terapię warto rozpocząć od rozluźniania mięśniowo-powięziowego przedramienia, ramienia oraz dłoni. Dodatkowo pomocne może być rozluźnienie odległych rejonów, które mogą w sposób pośredni przyczyniać się do powstania ograniczeń. W przypadku przykurczu Dupuytrena kluczowe jest rozluźnienie mięśni kłębu i kłębika oraz dłoniowej strony śródręcza. Rozluźnienie tkanek miękkich zmniejszy napięcie struktur mięśniowo-powięziowych, poprawi krążenie oraz mobilność stawową. Dodatkowo może dojść do poprawy elastyczności zrostów i zwłóknień. Bardzo ciekawym uzupełnieniem terapii wykonywanej przez fizjoterapeutę jest automasaż. Wielu pacjentów bardzo chwali sobie piłki z kolcami „jeżyki” którymi wykonuje silny i regularny masaż dłoniowej części ręki (ważne by masować dłoń o piłkę umieszczoną na podłożu a nie ściskać piłeczkę! Ściskanie, może nasilać objawy).
W przypadku ograniczenia ruchomości, sztywności stawu nadgarstkowego oraz stawów dłoni konieczna może być poprawa zakresów ruchomości. Do tego celu wykorzystać można zarówno ćwiczenia jak i terapię manualną, która poprawi elastyczność torebek stawowych oraz tkanek okołostawowych. Aby ćwiczenia były skuteczne należy je wykonywać regularnie. Dodatkowo bardzo istotne może być rozciąganie by utrzymać lub poprawić zakres ruchomości w zagrożonych stawach.
Dla poprawy stanu deformacji dłoni kluczowe są również ćwiczenia siłowe. Chodzi o zmniejszenie dysbalansu między skróconymi i mocnymi zginaczami a osłabionymi prostownikami. Ćwiczenia należy wprowadzać stopniowo, odpowiednio do stanu choroby.
Dla uzyskania efektów terapii bardzo ważna jest profilaktyka. Należy w każdych warunkach pamiętać o właściwych nawykach. Chodzi tu głównie o unikanie pracy wymagającej długiego i mocnego ściskania i trzymania przedmiotów w chorej ręce. Jeśli nasz tryb życia nie pozwala nam na zmianę nawyków warto pomyśleć o regularnym rozciąganiu i rozluźnianiu przeciążonych mięśni. W przypadku konieczności leczenia operacyjnego fizjoterapia przed zabiegiem ma za zadanie rozluźnić i możliwie jak najbardziej rozciągnąć rozcięgno dłoniowe.
Fizykoterapia
W celu rozluźnienia przykurczu dłoni oraz zmniejszenia dolegliwości bólowych stosuje się zabiegi rozgrzewające, tj. nagrzewanie lampą sollux, kąpiele wirowe, laseroterapię, ultradźwięki oraz jonoforezę z lekami rozmiękczającymi blizny. Zabiegi mają jednak funkcję tylko przygotowującą do właściwej pracy z fizjoterapeutą lub automasażu w domu.
Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?
Kliknij na niebieski link i zajrzyj do naszego sklepu
Do codziennego rozluźniania dłoni (w rejonie kłębu, kłębiku i pogrubionych ścięgien) bardzo przydatne mogą być piłki z kolcami, większa lub mniejsza w zależności od rozmiaru dłoni. Jeśli dolegliwości bólowe nie są nasilone to w możliwych kątach wyprostu palców można stosować gumy wzmacniające wyprost palców. W przypadku dużego bólu przydatny może być Cold pack łagodzący stan zapalny (pamiętaj by zawsze owijać cold pack ręczniikiem kuchennym, a nie przykładać go bezpośrednio do skóry). W przypadku przykurczu Dupuytrena stosowanie ortez korygujących zakres ruchu zazwyczaj nie przynosi pozytywnych efektów. Stabilizator może być jednak zalecony przez lekarza po zabiegu chirurgicznym.
Leczenie operacyjne choroby Dupuytrena
Wskazaniami do leczenia operacyjnego jest brak rezultatów leczenia zachowawczego oraz występowanie objawów nie pozwalających na wykonywanie podstawowych czynności codziennych. O konieczności przeprowadzenia zabiegu operacyjnego zadecyduje lekarz po ocenie funkcji ręki i diagnostyki obrazowej. Istnieje kilka metod leczenia operacyjnego:
– Fasciotomia: polega na wykonaniu nacięcia ręki i palców oraz usunięciu chorej tkanki.
– Dermofasciotomia: najbardziej skomplikowany zabieg polegający na usunięciu zgrubiałej tkanki podskórnej oraz skóry. W miejsce usuniętej skóry wstawia się skórę pobraną z kończyny górnej lub z pachwiny. Zabieg ten wykonuje gdy przykurcz wystąpił przed 50 rokiem życia lub powrócił po wcześniejszych zabiegach chirurgicznych.
W przypadku każdego zabiegu, istnieje pewne ryzyko powikłań, które wzrasta w kilku przypadkach:
– przykurcz III i IV stopnia
– duża ilość uszkodzeń tkanki skórnej
– schorzenia współistniejące
Po zabiegu może dojść do kilku powikłań leczenia:
– szybkie bliznowacenie
– uszkodzenie naczyń krwionośnych i nerwów
– zakażenie rany
Wszystkie te powikłania mogą wpływać na zwiększona bolesność i ograniczenie efektów uwolnienia palców. Powikłania nie są jednak częste.
Przebieg rehabilitacji po zabiegu będzie zawsze indywidualny, ponieważ zależy od wielu czynników. Decyzje o doborze ćwiczeń powinni wspólnie podejmować lekarz wraz z fizjoterapeutą. Głównym celem rehabilitacji będzie poprawa ruchomości, siły i stabilności stawowej w obrębie dłoni.
Fot. 2 Wygląd dłoni po operacji
Rokowania w przypadku przykurczu (choroby) Dupuytrena
W przypadku przykurczu Dupuytrena bardzo ciężko mówić o precyzyjnych rokowaniach. W przypadkach wolnego postępu choroby, opóźnienie postępu przykurczu, a nawet jego korekcja może być osiągnięte poprzez rehabilitację i stosowania się do technik rozciągania, automasażu oraz profilaktyki przeciążeń. W łagodnych przypadkach rękę można dodatkowo ostrzyknąć lub zastosować Aponeurotomię igłową. W trudniejszych przypadkach kiedy choroba ma szybki postęp lub przez lata została zaniedbana można stosować rehabilitację, jednak będzie ona zazwyczaj przygotowaniem do jednego z zabiegów zaproponowanego przez lekarza po ocenie Twojego stadium choroby.
Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online.
Zachęcam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko
Fotografie:
1 By Frank C. Müller, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=647743
2 By Hilton1949 at English Wikipedia, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=17437650
Jestem fizjoterapeutą i propagatorem zdrowego stylu życia. Moim celem nr 1 jest powrót pacjentów do sprawności. Pisząc i nagrywając dla Was materiały staram się wskazać właściwą drogę do zdrowia i pokazać ile zależy od Ciebie!
Najnowsze komentarze