W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– sztywności dłoni i nadgarstka

– przyczyn Twoich ograniczeń

– możliwości leczenia

Sztywność w obrębie dłoni a szczególnie nadgarstka jest często efektem zmian w prawidłowej funkcji licznych struktur dłoni, zarówno w obrębie stawów, jak i poza nimi. Najczęściej sztywność dotyczy ograniczeń wielu składowych ruchu, m.in.: zgięcia, wyprostu oraz ruchów skrętnych. Najczęściej ograniczenie ruchomości może być konsekwencją zmian pourazowych choć nie zawsze musi tak być. Proces leczenia sztywności jest długotrwały i wymaga dużej cierpliwości.

Trochę o anatomii dłoni i nadgarstka

Dla zrozumienia problematyki sztywności nadgarstka warto poznać budowę dłoni, zachęcam do nie pomijania tego ważnego fragmentu.

W przypadku dłoni warto zacząć od przedramienia, które poprzez kość łokciową i promieniową łączą się z nadgarstkiem. Idąc dalej mamy 8 kości nadgarstka ułożonych w dwa rzędy bliższy i dalszy. W centralnej części dłoni mamy 5 kości śródręcza. Zakończeniem dłoni są palce. Każdy palec posiada 3 paliczki, tylko kciuk posiada dwa paliczki.

Za stabilność dłoni odpowiadają 3 systemy. Należą do nich:

– układ kostno-więzadłowy (składa się na niego prawidłowo ułożenie wszystkich kości ściśle połączonych torebkami stawowymi i licznymi więzadłami),

– układ mięśniowy (to liczne mięśnie przedramienia i dłoni, które są odpowiedzialne za trójwymiarowe ruchy w stawie),

– układ nerwowy (odpowiedzialny za sterowanie oraz zarządzanie każdym niewielkim ruchem dłoni).

Fot. Budowa mięśniowa dłoni

 

Dzięki tak złożonej budowie mamy możliwość wykonywania bardzo skomplikowanych ruchów dłoni. Na liczne ruchy składa się zgięcie grzbietowe (palce skierowane są ku górze), zgięcie dłoniowe (palce skierowane są w dół), odchylenie w prawo i lewo oraz obwodzenie, na które składają się komponenty powyższych ruchów. Do tego dochodzą trójwymiarowe ruchy śródręcza i palców co daje człowiekowi genialne urządzenie zarówno do ruchów precyzyjnych i siłowych.

 

Objawy sztywności ręki i nadgarstka

W przypadku sztywności dłoni i nadgarstka głównym objawem jest ograniczenie ruchomości, które wpływa na podstawowe funkcje dnia codziennego. Ograniczenie ruchomości jest największe po długim bezruchu, szczególnie po nocy, natomiast w ciągu dnia przy większej aktywności ruchomość zazwyczaj poprawia się. Taka sytuacja jest związana z poprawą ukrwienia i produkcją mazi stawowej podczas ruchu. W niektórych przypadkach ograniczona jest tylko jedna składowa ruchu np. zgięcie lub wyprost, jednakże w większości przypadków ograniczenie ruchomości wpływa na wszystkie kierunki ruchu choć nie w tym samym stopniu. Na zwiększenie sztywności mogą mieć wpływ przeciążenia ręki, które mogą wpływać na obrzęk ograniczający ruchomość.

Fot. Ograniczenie zgięcia dłoniowego

 

 

Fot. Pełny zakres zgięcia dłoniowego

 

 

Fot. Ograniczenie zgięcia grzbietowego

 

 

Fot. Pełny zakres zgięcia grzbietowego

 

 

Oprócz ograniczenia ruchomości nadgarstka może pojawić się również ból. Ból najczęściej pojawia się w skrajnych zakresach ruchomości, gdzie chęć pokonania bariery wiąże się najczęściej z konfliktem kość o kość lub kość z tkankami miękkimi, taka sytuacja wpływa na stan zapalny i możliwe pojawienie się obrzęku.

Wszelkie zmiany w obrębie dłoni mogą także wpływać na zaburzenia funkcji układu lokalnego krążenia oraz ucisk nerwów obwodowych. Taka sytuacja może wpływać na takie objawy jak zaburzenie czucia (przeczulica, brak czucia, oziębienie ręki). Kiedy sztywność ręki i nadgarstka trwa przez dłuższy czas to może to mieć znaczny wpływ na przeciążenie łokcia i barku, które będą próbowały obejść ograniczenia dłoni.

 

Przyczyny sztywności nadgarstka

Sztywność ręki i nadgarstka może być wywołana przez kilka czynników. Najbardziej powszechnym czynnikiem są konsekwencje urazów przedramienia, nadgarstka i śródręcza oraz przedłużające się leczenie. W przypadku jakiegokolwiek urazu w tej okolicy do pełnej regeneracji potrzebny jest odpowiedni czas gojenia i unieruchomienie. Podczas noszenia metalowej stabilizacji, opatrunku gipsowego lub stabilizatora dochodzi często do całkowitego bezruchu na okres kilku tygodni, a czasem i dłużej. Taka sytuacja powoduje stopniowe pojawienie się zrostów w obrębie torebki stawowej i więzadeł, co zaburza prawidłowy ślizg pomiędzy kośćmi, który pozwala na fizjologiczny ruch w stawie.

Do powstania ograniczeń ruchomości i sztywności stawu mogą przyczynić się również wszelkie zaburzenia zrostu kostnego po złamaniach lub metalowa stabilizacja wewnątrz stawu. Budowa stawu nadgarstkowego jest bardzo złożona, dlatego każde minimalne odchylenie kości od prawidłowej osi będzie rzutowało na ustawienie powierzchni stawowych oraz zaburzenie funkcji stawu.

W przypadku braku urazu ograniczenia ruchomości i stopniowa sztywność mogą być konsekwencją postępujących zmian zwyrodnieniowych lub chorób układowych na tle zapalnym jak np. RZS (Reumatoidalne zapalenie stawów) lub Borelioza.

Jedną z możliwości bolesnego ograniczenia ruchomości nadgarstka jest stan zapalny wywołany przeciążeniami nadgarstka, w wyniku konfliktu tkanek stan zapalny wpływa na zwiększoną wrażliwość w rejonie nadgarstka, obrzęk i ból skrajnych zakresów ruchomości.

 

Diagnostyka sztywności

Diagnostyka powinna się rozpocząć od dokładnego wywiadu. Lekarz lub fizjoterapeuta powinien zapytać o wszelkie urazy okolicy dłoni, nadgarstka oraz przedramienia i łokcia. Ważne są informacje na temat chorób dodatkowych, wykonywanego zawodu oraz uprawianego sportu. Kolejnym etapem jest badanie. Podczas badania istotna jest ocena ruchomości stawów oraz funkcji układu mięśniowego i nerwowego.

W celu potwierdzenia diagnozy czasem konieczna jest diagnostyka obrazowa. W przypadku sztywności nadgarstka wybór odpowiedniego badania będzie zależny od informacji uzyskanych podczas wywiadu i badania. Lekarz może zdecydować się na wykonie badania: RTG, USG, MR (Rezonans magnetyczny), TK (Tomografia komputerowa).

 

Diagnostyka różnicowa

W celu skutecznego leczenia niezbędne jest określenie dokładnej przyczyny powodującej ograniczenie ruchomości. Dokładne określenie struktur anatomicznych odpowiedzialnych za brak pełnego ruchu w stawie wpłynie na zwiększenie szans skutecznego leczenia.

Leczenie sztywności nadgarstka (dłoni)

W przypadku ograniczenia ruchomości i braku przeciwwskazań należy jak najszybciej rozpocząć leczenie. Głównym celem terapii będzie tutaj stopniowa poprawa ruchomości w obrębie dłoni i nadgarstka oraz przywrócenie siły mięśniowej i funkcji w codziennych czynnościach. Na proces rehabilitacji będzie składało się wiele różnych elementów terapii.

Terapię warto rozpocząć od rozluźniania mięśniowo-powięziowego przedramienia oraz dłoni. Dodatkowo pomocne może być rozluźnienie odległych rejonów układu ruchu, które mogą w sposób pośredni rzutować na sztywność nadgarstka. Rozluźnienie tkanek miękkich przyspieszy proces regeneracji, poprawi krążenie oraz wpłynie na mobilność stawową. W przypadku znacznej sztywności rozluźnianie będzie wstępem dla kolejnych technik leczenia.

W terapii ograniczenia ruchomości można wykorzystać zarówno terapię manualną, (odpowiednie techniki wpływające na poprawę elastyczności torebki stawowej oraz tkanek okołostawowych) jak i rozciąganie. W przypadku elastycznego ograniczenia (niedługi czas unieruchomienia, młody wiek, brak powikłań) tego typu strategia może być wystarczająca. Jednakże w dużych ograniczeniach kiedy Twój problem trwa już dłuższy czas terapia manualna powinna być poprzedzona rozluźnianiem oraz rozgrzewaniem tkanek miękkich. Dodatkowo konieczne jest utrzymywanie nadgarstka w nowo zdobytym zakresie ruchomości. Aby leczenie były skuteczne ćwiczenia należy wykonywać regularnie, w niektórych przypadkach co kilka godzin!

Podczas rehabilitacji kiedy uda się osiągnąć pozytywne efekty warto wprowadzić dodatkowo stabilizację nadgarstka. Jest to bardzo ważny element terapii bowiem dąży on do trwałej zmiany nieprawidłowych obciążeń w stawie. W przypadku ćwiczeń stabilizujących kluczowe jest obciążenie nadgarstka w taki sposób by siła przenoszona była na drugą i trzecią kość śródręcza. Bardzo istotna będzie również praca nad wyrównaniem dysbalansu mięśniowego (rozluźnienie i rozciągnięcie mięśni przeciążonych a wzmocnienie osłabionych).

W przypadku sztywności dłoni bardzo korzystne mogą być również wszelkie ćwiczenia wytrzymałościowe, które nie nasilają dolegliwości bólowych (rotor ręczny, ćwiczenia z piłką czy kijem) ponieważ tego typu ćwiczenia zwiększają lokalne krążenie krwi oraz powodują stymulację produkcji mazi stawowej.

 

Fizykoterapia

W przypadku sztywności stosowanie fizykoterapii może mieć duże znaczenie dla procesu leczenia. Przed rozpoczęciem terapii bardzo pomocne mogą być zabiegi ciepłolecznictwa (lampy rozgrzewające, okłady borowinowe), hydroterapii (kąpiele wirowe). Zabiegi te mają działanie: rozluźniające oraz poprawiające ukrwienie, przez co mogą ułatwiać przeprowadzenie właściwej terapii.

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji!

 

 

Nie trać czasu, kliknij na link i przejdź od razu do Sklepu


W przypadku sztywności nadgarstka i dłoni używanie ortez nie jest wskazane, brak swobody ruchu może wpływać na hamowanie postępów w terapii. To co jednak może być pomocne do wałki do masażu przedramienia (gładki lub z kolcami) oraz piłka do masażu dłoni. Zarówno wałek i piłka mogą powodować poprawę elastyczności mięśni oraz powięzi, co może w połączeniu z ćwiczeniami poprawić zakres ruchomości dłoni. Wałek będzie pomocny do masażu grzbietowej części przedramienia, piłka natomiast do masażu mięśni kłębu i kłębika oraz wszystkich tkanek miękkich dookoła nadgarstka. Automasaż warto przeprowadzać raz na 2-3 dni. Masaż nie może być zbyt delikatny, ale również nie może wywoływać zbyt dużego bólu.

 

Leczenie operacyjne sztywności nadgarstka

W przypadku sztywności dłoni i nadgarstka często leczenie zachowawcze nie doprowadza do pełnej sprawności stawu. W takiej sytuacji konieczny może się okazać zabieg operacyjny. Wskazaniami do operacji jest sztywność ograniczająca codzienne funkcjonowanie oraz ból. Operacja może być również wskazana u osób, u których po urazie dochodzi do konfliktu tkanek kostnych. Podejmując decyzję o zabiegu należy mieć świadomość, że nadal należy kontynuować proces rehabilitacji by uzyskać oczekiwane efekty leczenia!

W zależności od przyczyn lekarz wybiera rodzaj zabiegu. W główną strategią leczenia jest uwolnienie tkanek miękkich oraz usunięcie wszelkich fragmentów tkanki kostnej wpływających na zblokowanie stawu. Dostęp do miejsca zabiegu jest zależny od rodzaju ograniczeń. Przebieg rehabilitacji po zabiegu będzie zawsze indywidualny, ponieważ zależy od wielu czynników. Będzie on zbliżony do programu rehabilitacji jaki opisałem wyżej. Głównymi celami będzie poprawa ruchomości, siły i stabilności w obrębie całej kończyny górnej.

Rokowania w przypadku sztywności ręki

Ograniczenie ruchomości w dłoni i nadgarstku jest często dużym wyzwaniem. Poprawa zakresu ruchomości zależy od kilku czynników. Łatwiej o postępy u młodszych pacjentów oraz kobiet, które zazwyczaj mają bardziej elastyczną budowę torebki stawowej i więzadeł. Najtrudniej o postępy u osób starszych (szczególnie mężczyzn), szczególne po długim unieruchomieniu. Leczenie w głównej mierze powinno być oparte na systematycznej rehabilitacji. W mojej opinii terapia powinna być przeprowadzana min. 3 razy w tygodniu łącznie z zestawem ćwiczeń domowych. W przypadkach łagodniejszych terapia może potrwać kilka tygodni. W przypadkach poważniejszych nawet kilka miesięcy. U części pacjentów niestety pełny powrót zakresu ruchomości nie będzie możliwy. W takich sytuacjach należy pomyśleć o zabiegu operacyjnym.


Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online.

Zachęcam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko