W tym artykule w przystępny sposób przekaże Ci informacje na temat:

– objawów złamania krętarzowego

– wszystkich możliwości leczenia

– rokowań i niezbędnych wskazówek do poprawy sprawności

Złamanie (przezkrętarzowe) krętarzowe kości udowej należy do najczęstszych urazów bliższej części kości udowej, jest zazwyczaj wynikiem większych urazów. Złamanie krętarzowe jest bardzo problematycznym urazem ze względu na możliwość takich powikłań jak: przemieszczenie odłamów kostnych, oderwania się krętarza mniejszego, a przede wszystkim znacznych trudności w chodzeniu, a nawet ryzyka zgonu u osób nie poruszających się. Złamania takie najczęściej dotyczą osób w wieku podeszłym, cierpiących na osteoporozę. Żeby zrozumieć istotę problemu, warto poznać kilka szczegółów dotyczących budowy stawu biodrowego.

Anatomia stawu biodrowego i szczegóły złamania


Kość udowa to najsilniejsza i najdłuższa kość w ciele człowieka, która składa się z części bliższej, trzonu oraz części dalszej. Cześć bliższa obejmuje głowę (stanowi część stawu biodrowego), szyjkę, krętarz większy i krętarz mniejszy. To właśnie w obrębie tych struktur dochodzi najczęściej do urazów i złamań.

Fot. Rejon krętarzy kości udowej

Kość udowa wraz z wymienionymi strukturami przenosi bardzo duże obciążenia, z tego powodu narażona jest na różnego rodzaju przeciążenia, a także na osłabienie swojej struktury. Okolica krętarzy kości udowej jest miejscem przyczepu wielu silnych mięśni i więzadeł. Są to struktury bardzo wytrzymałe, jednak w przypadku silnego urazu mogą ulec zerwaniu i powodować dalsze uszkodzenia wpływające na sprawność całego układu ruchu.

W wyniku złamania dochodzi do przerwania struktury tkanki kostnej. W przypadku osób starszych może dojść do złamania wielofragmentowego (kość rozłupuje się na drobne kawałki). Złamanie krętarzowe (przezkrętarzowe) należy do złamań pozastawowych, ze względu na dobre ukrwienie tego rejonu tego typu złamania goją się zazwyczaj dobrze, jednakże w przypadku mocno zaawansowanej osteoporozy gojenie może być opóźnione i utrudnione. Dodatkowo zły stan ogólny pacjenta i choroby krążeniowe mogą utrudniać powrót do sprawności.

Objawy złamania krętarzowego kości udowej


Głównym objawem złamania w okolicy krętarzowej kości udowej jest ból okolicy pachwiny i biodra. W złamaniach bez przemieszczenia dolegliwości bólowe mogą być niewielkie, a pacjent może być w stanie obciążać złamaną kończynę dolną. W przypadku złamań wieloodłamowych, które występują najczęściej, pacjenci zazwyczaj nie potrafią obciążać kończyny, nie mówiąc już o chodzeniu. Objawem dodatkowym jest tutaj skrócenie kończyny w porównaniu do kończyny przeciwnej oraz ustawienie w rotacji zewnętrznej (palce stopy kierują się na zewnątrz). Oprócz chodzenia i obciążania jakiekolwiek ruchy nogi mogą powodować bardzo silne dolegliwości bólowe.

Po złamaniu pierwszą fazą gojenia jest proces zapalny, który charakteryzuje się bólem, wzrostem temperatury (w miejscu uszkodzenia), wrażliwością uciskową oraz niestabilnością. W okolicy złamania może pojawić się również krwiak (w wyniku uszkodzenia: kości, mięśni, więzadeł oraz naczyń krwionośnych).

Ze względu na umiejscowienie możemy podzielić złamanie krętarzowe na:

– złamanie miedzykrętarzowe

– złamanie przezkrętarzowe

– złamanie podkrętarzowe

Wg. klasyfikacji Evansa złamania dzielimy również na:

– złamania stabilne

– złamania niestabilne

 

 



Przyczyny – co wpływa na częstsze złamania kości udowej


Najczęściej do złamania dochodzi w wyniku upadku, potknięcia lub niewłaściwego obciążenia nogi. Ryzyko złamania jest dużo większe u osób starszych z uwagi na osteoporozę. Zdecydowana większość złamań przypada od 7 do 9 dekady życia. Częściej złamania krętarzowe występują u kobiet. Znacznie rzadziej przyczyną jest wypadek samochodowy lub inny uraz u osób w młodszym wieku. Wśród sportowców i tancerzy zawodowych można spotkać również złamania zmęczeniowe (pęknięcia kości w wyniku powtarzających się przeciążeń), do których przyczyniają się mikro urazy tkanki kostnej, więzadeł i układu mięśniowego.

U osób starszych należy wymienić takie czynniki ryzyka jak np.: uogólniona niepełnosprawność, osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia równowagi i koordynacji, zaburzenia krążenia i chwilowe zasłabnięcia, a także choroby neurologiczne powodujące utrudnione poruszanie się. Dodatkowo wiele urazów może być spowodowanych niewłaściwym obuwiem i licznymi utrudnieniami w domu (ruchome dywaniki, wysokie progi, brak uchwytów).

Według licznych badań większość pacjentów po złamaniu krętarzowym (przezkrętarzowym) ma problem z osteoporozą. W przypadku osteoporozy dochodzi do obniżenia masy mineralnej kości i osłabienia mikro architektury tkanki kostnej. Obydwa te czynniki prowadzoną do większej podatności kości na złamania, nawet w wyniku niewielkich urazów.

Z moich doświadczeń wynika, że za istotną część złamań odpowiada wiara pacjenta w swoje dobre umiejętności chodzenia i utrzymania równowagi. Jednakże chodzenie w nocy do łazienki, szybkie zrywanie się z łózka, zbyt długi dystans do przejścia nie sprzyjają dobrej ocenie sytuacji i mogą wpływać na zachwianie. W przypadku zachwiania osób o niskiej sprawności ogólnej bardzo łatwo o niekontrolowany upadek i złamanie! Bardzo wiele złamań dotyczy osób z demencją, którzy nie potrafią zastosować się do wskazówek rodziny lub opiekunów pomagającym im w codziennym funkcjonowaniu.

Oprócz osteoporozy do złamań mogą przyczyniać się także: nowotwory kości, skutki uboczne przyjmowania leków sterydowych, wrodzona łamliwość kości oraz nieodpowiednia dieta.

Diagnostyka


Lekarz oprócz badania palpacyjnego i testów ruchomości zleca najczęściej dodatkowe badania obrazowe w celu wykluczenia innych urazów. Diagnostyka złamań opiera się przede wszystkim na wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego w projekcji przednio-tylnej, bocznej i osiowej. W wyniku prowadzonego leczenia badania RTG często są powtarzane dla oceny zrostu kości. W przypadkach niejasnych i wątpliwych lekarz zlecić może TK (Tomografię komputerową) oraz MR (Rezonans magnetyczny).

Diagnostyka różnicowa

 

Złamania krętarzowe należy różnicować ze złamaniami szyjki kości udowej, zwichnięciami stawu biodrowego oraz zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi w okresie zaostrzeń. Dolegliwości te wymagają zupełnie różnego postępowania leczniczego.


 

Leczenie złamania przezkrętarzowego kości udowej


W przypadku złamania krętarzowego złotym standardem leczenia jest leczenie operacyjne. Celem każdego zabiegu jest uzyskanie zrostu odłamów kostnych w jak najbardziej prawidłowej pozycji. W rzadkich przypadkach stosuje się leczenie zachowawcze. W każdym przypadku decyzja odnośnie wyboru strategii leczenia będzie indywidualna ze względu na typ złamania, wiek i choroby współistniejące. To co warto zapamiętać o fakt, że leczenie operacyjne pozwalana na szybszą aktywację chorego, co w przypadku starszych osób ma kluczowe znaczenie dla minimalizowania powikłań długotrwałego leżenia w łóżku. Zacznijmy w takim razie od omówienia strategii leczenia operacyjnego.

 

Leczenie operacyjne

 

Najczęściej zespolenie odłamów kostnych odbywa się za pomocą płytek, gwoździ lub gwoździopłytek czasem konieczna może być endoprotezoplastyka (całkowita wymiana stawu biodrowego). Wybór metody operacyjnej jest zależny od wielu aspektów m. in.: wieku pacjenta, rodzaju złamania oraz struktury kości pacjenta. Zabieg operacyjny jest ważny nie tylko w przypadku chorych o znacznej sprawności, także pacjenci o niewielkiej sprawności odnoszą z niego korzyści, ponieważ dochodzi do zmniejszenia dolegliwości bólowych oraz ułatwienia codziennej pielęgnacji chorego.

Fot. 1 Przykład leczenia operacyjnego złamania krętarzowego

 

Po zabiegu niezbędne jest jak najszybsze rozpoczęcie procesu usprawniania ma to na celu nie dopuszczenie do powikłań krążeniowo-oddechowych. Przebieg rehabilitacji po zabiegu będzie zawsze indywidualny ponieważ zależy od wielu czynników. Decyzje o doborze ćwiczeń i momencie obciążania kończyny dolnej powinni wspólnie podejmować lekarz wraz z fizjoterapeutą. Głównymi celem będzie tu uzyskanie zrostu kostnego, poprawa siły i stabilności stawowej. Kluczowa będzie praca nad prawidłowym wzorcem chodu i ogólną sprawnością.

Fot.  Przykład leczenia operacyjnego złamania krętarzowego

 

W przypadku leczenia operacyjnego należy również wspomnieć o możliwych powikłaniach, zaliczyć do nich możemy:

– zaburzenia krążenia mózgowego

– infekcje (dróg moczowych i układu oddechowego),

– powikłania zakrzepowo-zatorowe,

– zaburzenia zrostu kostnego

Ryzyko powikłań jest zależne od ogólnej sprawności pacjenta przed operacją.

 

Leczenie zachowawcze (nieoperacyjne)

 

Decyzja o leczeniu zachowawczym u osób starszych powinna być oparta w oparciu o ocenę:

– zdolności do samodzielnego poruszania przed zabiegiem i po zabiegu

– wieku

– ciężkich zagrażających życiu schorzeń

– ryzyka operacyjnego i brak rokowań do przeżycia

W przypadku leczenia zachowawczego obowiązuje zasada wczesnego mobilizowania pacjenta do ruchu, rehabilitacji oraz starannej pielęgnacji. Leczenie zachowawcze jest stosowane tylko przy złamaniach stabilnych, zazwyczaj u ludzi młodych. Stosuje się wtedy wyciąg przymocowany do nadkłykci kości udowej gdzie kończyna dolna jest w niewielkim zgięciu i odwiedzeniu. Czas leczenia szacowany jest na około 10-13 tygodni, przy czym zakaz obciążania nogi wynosi około 3 miesięcy. W pozostałych przypadkach wykonywany jest zabieg operacyjny.

 

Rehabilitacja

 

Nie zależnie od strategii leczenia, jeżeli lekarz wyrazi zgodę rozpoczyna się proces rehabilitacji. Rehabilitacja jest bardzo istotna w celu zminimalizowania ryzyka takich powikłań jak, np.: niewydolność krążeniowo-oddechowa, zapalenie płuc, zapalenie dróg moczowych, zakrzepowe zapalenie żył czy odleżyny.

Kluczowym celem terapii będzie odbudowa siły mięśniowej. Okres unieruchomienia bardzo szybko wpływa na powstanie zaników mięśniowych, które dotyczą wszystkich mięśni w obrębie uda, podudzia oraz obręczy biodrowej. Dlatego bardzo ważne aby rozpocząć od delikatnych bezbolesnych ćwiczeń, które zatrzymają ten proces. Z czasem jeśli nie będzie przeciwwskazań należy podnieść poziom trudności ćwiczeń by rozpocząć długotrwałą odbudowę masy i siły mięśniowej. Ważne aby pamiętać że nie tylko mięśnie nóg wymagają wzmocnienia. Również siła mięśni tułowia oraz kończyn górnych jest niezbędna do wstawania z łóżka, obracania się czy chodzenia o balkoniku lub kulach.

Kolejnym elementem terapii jest poprawa ruchomości stawowej. Jeśli pacjent przebywał w unieruchomieniu to jego stawy mogły znacznie ograniczyć swoją ruchomość. Jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań powinno się starać poprawić ograniczone zakresy ruchomości. W przypadku pacjentów po zabiegu bardzo istotna praca nad poprawą elastyczności blizn pooperacyjnych.

Bardzo ważnym etapem rehabilitacji jest powrót do chodzenia. Tu ważne są zalecenia lekarza, który decyduje kiedy i w jakim stopniu można obciążać nogę po urazie. Zazwyczaj pierwsze kroki wykonuje się o balkoniku z czasem przechodzi się na 2 kule, cel główny to samodzielne chodzenie bez pomocy kul. Ważnym etapem jest również nauka chodzenia po schodach. Fizjoterapeuta nadzorując ten proces będzie dbał o bezpieczeństwo jak i prawidłowy wzorzec chodu.

Na sam koniec warto skupić się nad poprawą koordynacji i równowagi. Ćwiczenia tego typu zwiększą sprawność podczas aktywności dnia codziennego, a w przyszłości pomogą zmniejszyć ryzyko kolejnego urazu.

 

Fizykoterapia

 

Fizykoterapia po złamaniu krętarzowym kości udowej ma zastosowanie w przypadku leczenia zachowawczego oraz w rehabilitacji pooperacyjnej. Zabiegi mogą pełnić rolę uzupełniającą w stosunku do masażu i ćwiczeń. Zabiegi mogą mieć wpływ na przyspieszenie zrostu, obniżenie bólu oraz rozluźnienie napiętych mięśni. Aby uzyskać te efekty korzystne może być stosowanie krioterapii, elektroterapii lub magnetoterapii. Warto pamiętać, że wybór zabiegów będzie zależał od zastosowanej strategii leczenia (ewentualna obecność metalowej stabilizacji), obecnego stanu zdrowia oraz przeciwwskazań.

 

Farmakoterapia

 

Obecnie świadomość społeczna problematyki osteoporozy sprawia, że wielu pacjentów stosuje suplementy wapnia i witaminy D. Warto jednak stale monitorować wartości tych składników i w razie niedoborów uzupełniać braki. W tym celu konieczna jest precyzyjna analiza lekarza prowadzącego ponieważ profilaktyka i terapia osteoporozy ma kluczowe znaczenie w minimalizowaniu konsekwencji upadków!

 

Zaopatrzenie ortopedyczne – zobacz jaki sprzęt polecam do ćwiczeń i rehabilitacji?

 

Kliknij na link i zajrzyj do naszego Sklepu

 

W celu odciążenia stawu biodrowego konieczny na początku jest balkonik lub kule. Balkonik daje znacznie większą stabilność i pewność. Przy dużym ograniczeniu sprawności warto wybrać balkonik bez kółek, przy mniejszych z kółkami. W miarę poprawy przechodzi się na dwie kule, jedną kulę lub ewentualnie kije do nordic walking. W zależności od zastosowanego leczenia oraz postępów rehabilitacji fizjoterapeuta zadecydują o momencie odstawienia pomocy do chodzenia. W przypadku złamania przezkrętarzowego kości udowej u osób starszych niezbędny jest często sprzęt do pięlęgnacji chorego, mogą to być poduszki lub kształtki, podkładka na toaletę, krzesło toaletowe i wiele innych przedmiotów ułatwiających życie codzienne, wszystkie te rzeczy możesz znaleźć w naszym sklepie w dziale Pielęgnacja. Dodatkowo do ćwiczeń i wzmacniania kończyn dolnych mogą być przydatne piłki oraz taśmy i gumy.

 

 



Rokowania po złamaniu przezkrętarzowym kości udowej


Złamanie krętarzowe (przezkrętarzowe) to bardzo częsty rodzaj złamania. Decyzja o sposobie leczenia zależy od wielu czynników, które lekarz musi wziąć pod uwagę. Zazwyczaj nie dochodzi do problemu braku zrostu odłamów kostnych. Natomiast czasem dochodzi do zaburzenia osi kości udowej w wyniku zrostu w nieprawidłowym ustawieniu. W przypadku osób w podeszłym wieku, cierpiących na osteoporozę i inne schorzenia współistniejące istnieje duże ryzyko powikłań. Bardzo duży odsetek pacjentów nie odzyskują pełnej sprawności. Niestety im starszy pacjent, więcej chorób towarzyszących oraz mniejsza sprawność przed zabiegiem tym większe ryzyko powikłań oraz opóźnienie powrotu do sprawności. W przypadku wielu pacjentów decydującym czynnikiem powrotu do sprawności jest wsparcie rodziny. To najbliższe osoby powinny pomagać w zorganizowaniu rehabilitacji i pielęgnacji. Niestety pierwsze tygodnie po złamaniu są ciężkie a nasz system NFZ kuleje :( sytuacja jest jeszcze cięższa u pacjentów po 70 roku życia i tych z innymi ciężkimi chorobami. Wielokrotnie proces dochodzenia do większej sprawności trwa od 6-12 miesięcy.


Jeśli masz pytania i wątpliwości co robić, kiedy problem dotyczy Ciebie, umów się ze mną na Konsultację Online.



Zapraszam do komentowania i zadawania pytań pod artykułem!
Przemek Jureczko

Fot. 1 By Drvaram – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=59359713

 

Oceń artykuł i pomóż rozwijać portal

Średnia ocena 4.2 / 5. Liczba Głosów: 105

Jakoże spodobał Ci się ten artykuł...

...podziel się nim ze znajomymi na portalu społecznościowym

Pin It on Pinterest

Share This