Uszkodzenia stawu kolanowego są bardzo powszechne. Ze względu na złożoność budowy tego stawu wiele struktur anatomicznych może ulec uszkodzeniu. Uszkodzenia łąkotek dotyczą najczęściej sportowców, jednakże uraz ten może dotyczyć także osób w średnim wieku gdzie dochodzi do przewlekłych przeciążeń. Ból po bocznej stronie kolana związany z dysfunkcją łąkotki bocznej może mieć nagły początek lub też pojawić się stopniowo. Zazwyczaj ból może się nasilać podczas pełnego zgięcia lub wyprostu stawu kolanowego. Opuchlizna jak i uczucie zablokowania stawu mogą być dodatkowymi symptomami. Leczenie będzie zależne od stopnia uszkodzenia.
Anatomia i uszkodzenia
Staw kolanowy jest największym stawem ludzkiego organizmu, a także najbardziej złożonym w swojej strukturze. Staw ten łączy kość udową z piszczelową, a na przedniej ścianie znajduje się rzepka, która pełni funkcję trzeszczki (poprawia funkcję mięśnia czworogłowego), to wszystko jest otoczone wspólną torebką stawową.
Nieregularne kształty powierzchni stawowych nie sprzyjają stabilności stawu, dlatego niezbędne są czynne i bierne stabilizatory. Czynne stabilizatory to mięśnie, dzięki którym, możliwy jest ruch w stawie, natomiast bierne stabilizatory, to torebka stawowa, powięź oraz więzadła.
Bardzo istotnymi strukturami stawu kolanowego są łąkotki (przyśrodkowa i boczna), warto zwrócić pokrótce uwagę na ich budowę i funkcje. Mają one kształt klinu, będąc cieńsze w środku kolana a grubsze na zewnątrz, co wynika z rozkładu obciążeń stawu. Budowę łąkotki można porównać do silikonowej uszczelki. Gdyby nie łąkotki, strefy kontaktu kości udowej z kością piszczelową byłyby zbyt małe, co spowodowałoby duży nacisk na powierzchnie stawowe, zmniejszoną amortyzację oraz stabilność.
Podczas zgięcia, wyprostu oraz rotacji łąkotki są w nieustannym ruchu, by minimalizować przeciążenia chrząstki stawowej. Miejsce uszkodzenia łąkotki ma bardzo duże znaczenie, ponieważ część środkowa jest mniej unaczyniona niż boczna, co przekłada się na możliwości regeneracyjne. Uszkodzenia polegają na rozerwaniu części łąkotki, oderwaniu się kawałka, czy podwinięciu jej części, która może blokować staw. Każde z uszkodzeń może wywołać stan zapalny i drażnić struktury wewnątrz i zewnątrz stawowe. Istnieje wiele różnych typów uszkodzeń: podłużne pionowe, skośne, zwyrodnieniowe, poprzeczne oraz poziome.
Objawy
Jednym z głównych objawów jest ból w okolicy szpary stawu kolanowego (miejsce zgięcia kolana) po stronie bocznej. Jeśli doszło do urazu to bardzo często pojawia się duży obrzęk wokół stawu oraz ograniczenie ruchu. Często kolano może się zablokować w pozycji zgięciowej albo wyprostnej, bolesny może być także końcowy zakres ruchu w stawie.
W przypadku powolnych zmian zwyrodnieniowych łąkotki objawy mogą pojawiać się stopniowo. Najpierw ból po dłuższej aktywności ruchowej, w późniejszym czasie po aktywności dni codziennego, w najgorszym wypadku niewielki niekontrolowany ruch nogą może spowodować ukłucie bólu w stawie. W przypadku zmian zwyrodnieniowych łąkotki może się również pojawić znaczy obrzęk stawu.
Konsekwencją trwania urazu, w którym dochodzi do powstania dolegliwości bólowych są zaniki mięśniowe (szczególnie mięśnia czworogłowego), w wyniku ograniczania normalnej aktywności. Przekłada się to bezpośrednio na stabilność kolana co tworzy „błędne koło” negatywnych objawów.
Przyczyny
Jedną z najczęstszych przyczyn uszkodzenia łąkotki bocznej są urazy. W przypadku stawu kolanowego uraz może być izolowany gdzie dochodzi do uszkodzenia tylko łąkotki lub złożony gdzie dochodzi do uszkodzenia wielu struktur stawowych (więzadła, chrząstka stawowa, mięśnie).
Podczas urazu dochodzi do przekroczenia fizjologicznej granicy ruchomości stawu, co powoduje nadmierne siły działające na kość udową i piszczelową. Łąkotki są bardzo delikatne i znajdują się między tymi mocnymi kośćmi więc można sobie wyobrazić jak łatwo o ich uszkodzenie. Ponadto każdy nie wyleczony uraz będzie wpływał na zaburzenie biomechaniki stawu kolanowego. Może się to szybko przełożyć na powolne uszkodzenia łąkotki w wyniku mikrourazów podczas codziennej aktywności.
Bardzo istotnym czynnikiem mającym wpływ na dysfunkcje łąkotki jest asymetria. W przypadku skoliozy lub skośnie ustawionej miednicy ciężar ciała przesuwa się na jedną stronę. W takim przypadku podczas stania i chodzenia jeden staw kolanowy jest poddany znacznie większym obciążeniom niż drugi. To samo tyczy się pracy zawodowej, w której pacjent wykonuje swoją pracę asymetrycznie obciążając nogę lewą lub prawą. O dziwo do przeciążeń wynikających z asymetrii dochodzi nawet u osób szczupłych.
Kolejną przyczyną, która może prowadzić to uszkodzenia łąkotki jest nieprawidłowa oś kończyn dolnych. W przypadku kolan koślawych (kolana uciekają do środka, tworząc literę X) dochodzi nadmiernego rozciągnięcia torebki stawowej i struktur więzadłowych po wewnętrznej stronie stawu a bardzo mocnego obciążenia łąkotki bocznej. Ta sama sytuacja dotyczy nadmiernych przeprostów w stawie kolanowym gdzie bardzo mocno obciążony jest przedni róg łąkotki.
Do przeciążeń lub uszkodzenia łąkotki bocznej może znacznie przyczynić się nadwaga lub otyłość. W tym przypadku znacznie większe obciążenie stawu będzie wpływało na większy docisk i powolne uszkodzenia powierzchni stawowych i łąkotek.
Bardzo istotnym czynnikiem jest również praca zawodowa. Dotyczy to osób, które często klęczą, kucają lub siedzą „po turecku” (brukarze, pracownicy usług remontowych, sprzątaczki, nauczycielki w przedszkolu) gdzie dochodzi do nieustannego docisku tylnej części łąkotki. Taka pozycja powoduje gorsze krążenie oraz stały asymetryczny ucisk stawu.
Do powstania dysfunkcji łąkotki bocznej mogą się przyczynić także przeciążenia treningowe. Najbardziej narażeni na tego typu przeciążenia są sportowcy uprawiający bieganie oraz sporty kontaktowe. Podczas biegania poddajemy nasze ciało stałemu powtarzalnemu obciążeniu (cały czas ten sam wzorzec ruchu). Bieg w zbyt szybkim i intensywnym tempie, zbyt długi kilometraż, ciężka trasa biegu (np. bieg górski, twarda nawierzchnia), brak odpowiedniej regeneracji to głównie czynniki po stronie błędów treningowych. W przypadku sportów kontaktowych często podczas meczu lub walki zawodnicy tracą równowagę lub w sposób niekontrolowany lądują co może bardzo łatwo prowadzić do skręcenia stawu kolanowego.
Ostatnim czynnikiem, który może sprzyjać uszkodzeniom łąkotki jest dysbalans mięśniowy. Łąkotki podczas pracy kolana przemieszczają się. Za ruch łąkotek odpowiadają mięśnie uda i podudzia. Jeśli pewne grupy mięśniowe są zbyt spięte i zwłókniałe to może to wpływać na ograniczoną przesuwalność łąkotki i bolesne zakleszczanie pomiędzy kośćmi.
Diagnostyka
Rozpoczęcie diagnostyki przez lekarza lub fizjoterapeutę będzie polegało na ocenie testów ruchomości stawów kolanowych oraz palpacji. Ponadto istotna będzie ocena siły mięśniowej oraz stopnia bolesności. Przydatna będzie także ocena pozostałych stawów kończyny dolnej. Jeśli chodzi o diagnostykę obrazową lekarz może zalecić badanie MR (rezonans magnetyczny) lub USG.
Diagnostyka różnicowa
Podczas urazu stawu kolanowego może dojść do uszkodzenia wielu struktur dających podobne objawy jak uszkodzenie łąkotki bocznej. Podczas badania należy wykluczyć: uszkodzenia chrząstki stawowej, łąkotki przyśrodkowej, więzadeł pobocznych, więzadła krzyżowego przedniego i tylnego, naderwania mięśni (czworogłowego, grupy kulszowo-goleniowej, grupy przywodzicieli, podkolanowego, brzuchatego łydki).
Jeżeli szukasz informacji o leczeniu, rehabilitacji i rokowaniach w przypadku uszkodzenia łąkotki bocznej kliknij tutaj.
Bibliografia:
B.Green : Ortopedia Nettera, 2007
Andrew D.Duckworth, Daniel E.Porter, Stuart H.Ralston : ortopedia, traumatologia i reumatologia. Churchill's pocketbooks, 2010, elsevier urban &partner
- Marc Sherry: rehabilitation guidelines for Meniscal repair. UW Health Sports Medicine Center, 2013
Oceń artykuł i pomóż na rozwijać portal
Dodaj komentarz